Secunda Secundae. Quaestio 187.

Deze Quaestio is niet beschikbaar in Nederlandse vertaling

Prooemium

Deinde conſiderandum eſt de his quae competunt religioſis. Et circa hoc quaeruntur ſex. Primo, utrum liceat eis docere, praedicare, et alia huiuſmodi facere. Secundo, utrum liceat eis de negotiis ſaecularibus ſe intromittere. Tertio, utrum teneantur manibus operari. Quarto, utrum liceat eis de eleemoſynis vivere. Quinto, utrum liceat eis mendicare. Sexto, utrum liceat eis veſtimenta ceteris viliora deferre. (IIa-IIae, q. 187 pr.)

Articulus 1.

Ad primum ſic proceditur. Videtur quod religioſis non liceat docere, praedicare, et alia huiuſmodi facere. Dicitur enim VII, qu. I, in quodam ſtatuto Conſtantinopolitanae ſynodi, monachorum vita ſubiectionis habet verbum et diſcipulatus, non docendi, vel praeſidendi, vel paſcendi alios. Hieronymus etiam dicit, ad Riparium et deſiderium, monachus non doctoris, ſed plangentis habet officium. Leo etiam Papa dicit, ut habetur XVI, qu. I, praeter domini ſacerdotes, nullus audeat praedicare, ſive monachus ſive laicus ille ſit qui cuiuſlibet ſcientiae nomine gloriatur. Sed non licet tranſgredi proprium officium et ſtatutum Eccleſiae. Ergo videtur quod religioſis non liceat docere, praedicare, et alia huiuſmodi facere. (IIa-IIae, q. 187 a. 1 arg. 1)

Praeterea, in ſtatuto Nicaenae ſynodi, quod ponitur XVI, qu. I, ſic dicitur, firmiter et indiſſolubiliter omnibus praecipimus, ut aliquis monachus poenitentiam nemini tribuat, niſi invicem ſibi, ut iuſtum eſt. Mortuum non ſepeliat, niſi monachum ſecum in monaſterio commorantem, vel ſi fortuito quemcumque advenientium fratrum ibi mori contigerit. Sed ſicut iſta pertinent ad officium clericorum, ita etiam praedicare et docere. Ergo, cum alia ſit cauſa monachi, et alia clerici, ſicut Hieronymus dicit, ad Heliodorum; videtur quod non liceat religioſis praedicare et docere, et alia huiuſmodi facere. (IIa-IIae, q. 187 a. 1 arg. 2)

Praeterea, Gregorius dicit, in Regiſt., nemo poteſt eccleſiaſticis obſequiis deſervire, et in monaſtica regula ordinate perſiſtere, et habetur XVI, qu. I. Sed monachi tenentur in monaſtica regula ordinate perſiſtere. Ergo videtur quod non poſſint eccleſiaſticis obſequiis deſervire. Docere autem et praedicare pertinent ad eccleſiaſtica obſequia. Ergo videtur quod non liceat eis praedicare aut docere, aut aliquid huiuſmodi facere. (IIa-IIae, q. 187 a. 1 arg. 3)

Sed contra eſt quod Gregorius dicit, et habetur cauſa et quaeſtione eadem, ex auctoritate huius decreti, quod apoſtolico moderamine et pietatis officio a nobis eſt conſtitutum, ſacerdotibus monachis, apoſtolorum figuram tenentibus, liceat praedicare, baptizare, communionem dare, pro peccatoribus orare, poenitentiam imponere, atque peccata ſolvere. (IIa-IIae, q. 187 a. 1 s. c.)

Reſpondeo dicendum quod aliquid dicitur non licere alicui dupliciter. Uno modo, quia habet in ſe quod contrariatur ei quod dicitur non licere, ſicut nulli homini licet peccare, quia habet in ſe quilibet homo rationem et obligationem ad legem Dei, quibus contrariatur peccatum. Et hoc modo dicitur alicui non licere praedicare vel docere, vel aliquid huiuſmodi facere, quia habet in ſe aliquid quod his repugnat, vel ratione praecepti, ſicut his qui ſunt irregulares, ex ſtatuto Eccleſiae, non licet aſcendere ad ſacros ordines; vel propter peccatum, ſecundum illud Pſalmi, peccatori autem dixit Deus, quare tu enarras iuſtitias meas? Hoc autem modo, non eſt illicitum religioſis praedicare, docere, et alia huiuſmodi facere. Tum quia ex voto vel praecepto regulae non obligantur ad hoc quod ab his abſtineant. Tum etiam quia non redduntur ad haec minus idonei ex aliquo peccato commiſſo, ſed magis idonei, ex exercitio ſanctitatis quod aſſumpſerunt. Stultum autem eſt dicere ut per hoc quod aliquis in ſanctitate promovetur, efficiatur minus idoneus ad ſpiritualia officia exercenda. Et ideo ſtulta eſt quorundam opinio dicentium quod ipſe ſtatus religionis impedimentum affert talia exequendi. Quorum errorem Bonifacius Papa rationibus ſupra dictis excludit, dicens, ut habetur XVI, qu. I, ſunt nonnulli, nullo dogmate fulti, audaciſſimo quidem zelo magis amaritudinis quam dilectionis inflammati, aſſerentes monachos, quia mundo mortui ſunt et Deo vivunt, ſacerdotalis officii potentia indignos. Sed omnino labuntur. Quod oſtendit, primo quidem, quia non contrariatur regulae, ſubdit enim, neque enim beatus Benedictus, monachorum praeceptor almificus, huiuſcemodi rei aliquo modo fuit interdictor. Et ſimiliter nec in aliis regulis hoc prohibetur. Secundo improbat praedictum errorem ex idoneitate monachorum, cum in fine capituli ſubdit, quanto quiſque eſt excellentior, tanto et in illis, ſcilicet ſpiritualibus operibus, potentior. Alio modo dicitur aliquid non licere alicui, non propter contrarium quod habeat, ſed propter hoc quod ei deficit unde illud poſſit, ſicut diacono non licet Miſſam celebrare, quia non habet ordinem ſacerdotalem; et preſbytero non licet ſententiam ferre, quia non habet epiſcopalem auctoritatem. In quibus tamen eſt diſtinguendum. Quia ea quae ſunt ordinis, committi non poſſunt niſi ei qui ordinem habet, ſicut diacono non poteſt committi quod celebret Miſſam, niſi fiat ſacerdos. Ea vero quae ſunt iuriſdictionis, committi poſſunt eis qui non habent ordinariam iuriſdictionem, ſicut prolatio ſententiae committitur ab epiſcopo ſimplici ſacerdoti. Et hoc modo dicitur non licere monachis et aliis religioſis praedicare, docere, et alia huiuſmodi facere, quia ſtatus religionis non dat eis poteſtatem haec faciendi. Poſſunt tamen iſta facere ſi ordinem accipiant vel ordinariam iuriſdictionem, aut etiam ſi eis committantur ea quae ſunt iuriſdictionis. (IIa-IIae, q. 187 a. 1 co.)

Ad primum ergo dicendum quod ex verbis illis habetur quod monachi, ex hoc quod ſunt monachi, non nanciſcuntur poteſtatem talia faciendi, non autem quod ex hoc quod ſunt monachi, habeant aliquid contrarium executioni talium actuum. (IIa-IIae, q. 187 a. 1 ad 1)

Ad ſecundum dicendum quod illud etiam ſtatutum Nicaeni Concilii praecipit ut monachi non uſurpent ſibi, ex hoc quod ſunt monachi, poteſtatem huiuſmodi actus exercendi. Non autem prohibet quin iſta poſſint eis committi. (IIa-IIae, q. 187 a. 1 ad 2)

Ad tertium dicendum quod iſta duo ſe non compatiuntur, quod aliquis ordinariam curam eccleſiaſticorum officiorum habeat, et monaſticam regulam in monaſterio ſervet. Per hoc tamen non excluditur quin monachi et alii religioſi poſſint interdum circa eccleſiaſtica officia occupari ex commiſſione praelatorum qui ordinariam curam habent, et praecipue illi quorum religiones ad hoc ſunt ſpecialiter inſtitutae, ut infra dicetur. (IIa-IIae, q. 187 a. 1 ad 3)

Articulus 2.

Ad ſecundum ſic proceditur. Videtur quod religioſis non liceat ſaecularia negotia tractare. Dicitur enim in praedicto decreto Bonifacii Papae quod beatus Benedictus eos ſaecularium negotiorum edixit expertes fore. Quod quidem apoſtolicis documentis, et omnium ſanctorum patrum inſtitutis, non ſolum monachis, ſed etiam canonicis omnibus imperatur, ſecundum illud II ad Tim. II, nemo militans Deo implicat ſe ſaecularibus negotiis. Sed omnibus religioſis imminet quod militent Deo. Ergo non licet eis ſaecularia negotia exercere. (IIa-IIae, q. 187 a. 2 arg. 1)

Praeterea, I ad Theſſal. IV, dicit apoſtolus, operam detis ut quieti ſitis, et ut negotium veſtrum agatis, Gloſſa, dimiſſis alienis, quod vobis utile eſt in emendationem vitae. Sed religioſi ſpecialiter aſſumunt ſtudium emendationis vitae. Ergo non debent ſaecularia negotia exercere. (IIa-IIae, q. 187 a. 2 arg. 2)

Praeterea, ſuper illud Matth. I, ecce qui mollibus veſtiuntur in domibus regum ſunt, dicit Hieronymus, ex hoc oſtendit rigidam vitam et auſteram praedicationem vitare debere aulas regum, et mollium hominum palatia declinare. Sed neceſſitas ſaecularium negotiorum ingerit hominem ad frequentandum regum palatia. Ergo non licet religioſis aliqua negotia ſaecularia pertractare. (IIa-IIae, q. 187 a. 2 arg. 3)

Sed contra eſt quod apoſtolus dicit, Rom. ult., commendo vobis Phoeben, ſororem noſtram, et poſtea ſubdit, et aſſiſtatis ei in quocumque negotio veſtri indiguerit. (IIa-IIae, q. 187 a. 2 s. c.)

Reſpondeo dicendum quod, ſicut ſupra dictum eſt, ſtatus religionis eſt ordinatus ad perfectionem caritatis conſequendam. Ad quam quidem principaliter pertinet Dei dilectio, ſecundario autem dilectio proximi. Et ideo religioſi praecipue et propter ſe debent intendere ad hoc quod Deo vacent. Si autem neceſſitas proximis immineat, eorum negotia ex caritate agere debent, ſecundum illud Galat. VI, alter alterius onera portate, et ſic adimplebitis legem Chriſti, quia et in hoc ipſo quod proximis ſerviunt propter Deum, dilectioni divinae obſequuntur. Unde dicitur Iac. I, religio munda et immaculata apud Deum et patrem haec eſt, viſitare pupillos et viduas in tribulatione eorum, Gloſſa, ideſt, ſuccurrere eis qui carent praeſidio in tempore neceſſitatis. Eſt ergo dicendum quod cauſa cupiditatis ſaecularia negotia gerere nec monachis nec clericis licet. Cauſa vero caritatis ſe negotiis ſaecularibus, cum debita moderatione, ingerere poſſunt, ſecundum ſuperioris licentiam, et miniſtrando et dirigendo. Unde dicitur in decretis, diſt. LXXXVIII, decrevit ſancta ſynodus nullum deinceps clericum aut poſſeſſiones conducere, aut negotiis ſaecularibus ſe permiſcere, niſi propter curam pupillorum aut orphanorum aut viduarum, aut ſi forte epiſcopus civitatis eccleſiaſticarum rerum ſollicitudinem eum habere praecipiat. Eadem autem ratio eſt de religioſis et clericis, quia utriſque ſimiliter negotia ſaecularia interdicuntur, ut dictum eſt. (IIa-IIae, q. 187 a. 2 co.)

Ad primum ergo dicendum quod monachis interdicuntur tractare ſaecularia negotia propter cupiditatem, non autem propter caritatem. (IIa-IIae, q. 187 a. 2 ad 1)

Ad ſecundum dicendum quod non eſt curioſitas, ſed caritas, ſi propter neceſſitatem aliquis ſe negotiis immiſceat. (IIa-IIae, q. 187 a. 2 ad 2)

Ad tertium dicendum quod frequentare palatia regum propter delicias vel gloriam vel cupiditatem, non competit religioſis, ſed ea adire propter pias cauſas competit eis. Unde dicitur IV Reg. IV, quod Eliſeus dixit ad mulierem, nunquid habes negotium, et vis ut loquar regi vel principi militiae? Similiter etiam convenit religioſis adire regum palatia ad eos arguendos et dirigendos, ſicut Ioannes Baptiſta arguebat Herodem, ut dicitur Matth. XIV. (IIa-IIae, q. 187 a. 2 ad 3)

Articulus 3.

Ad tertium ſic proceditur. Videtur quod religioſi manibus operari teneantur. Non enim excuſantur religioſi ab obſervantia praeceptorum. Sed operari manibus eſt in praecepto, ſecundum illud I ad Theſs. IV, operemini manibus veſtris, ſicut praecepimus vobis. Unde et Auguſtinus, in libro de operibus Monach., dicit, ceterum quis ferat homines contumaces, ideſt religioſos non operantes, de quibus ibi loquitur, ſaluberrimis apoſtoli monitis reſiſtentes, non ſicut infirmiores tolerari, ſed ſicut ſanctiores praedicari? Ergo videtur quod religioſi teneantur manibus operari. (IIa-IIae, q. 187 a. 3 arg. 1)

Praeterea, II ad Theſs. III, ſuper illud, ſi quis non vult operari, nec manducet, dicit Gloſſa, dicunt quidam de operibus ſpiritualibus hoc apoſtolum praecepiſſe non de opere corporali, in quo agricolae vel opifices laborant; et infra, ſed ſuperfluo conantur et ſibi et ceteris caliginem adducere, ut quod utiliter caritas monet, non ſolum facere nolint, ſed nec etiam intelligere; et infra, vult ſervos Dei corporaliter operari unde vivant. Sed praecipue religioſi ſervi Dei nominantur, utpote ſe totaliter divino ſervitio mancipantes, ſicut patet per Dionyſium, VI cap. Eccles. Hier. Ergo videtur quod teneantur manibus operari. (IIa-IIae, q. 187 a. 3 arg. 2)

Praeterea, Auguſtinus dicit, in libro de operibus Monach., quid agant qui operari corporaliter nolunt, ſcire deſidero. Orationibus, inquiunt, et Pſalmis, et lectionibus et verbo Dei. Sed quod per iſta non excuſentur, oſtendit per ſingula. Nam primo, de oratione dicit, citius exauditur una obedientis oratio quam decem millia contemptoris, illos contemptores intelligens et indignos exaudiri, qui manibus non operantur. Secundo, de divinis laudibus ſubdit, cantica vero divina cantare etiam manibus operantes facile poſſunt. Tertio, ſubiungit de lectione, qui autem ſe dicunt vacare lectioni, nonne illic inveniunt quod praecipit apoſtolus? Quae eſt ergo iſta perverſitas, lectioni nolle obtemperare, dum vult ei vacare? Quarto, ſubiungit de praedicatione, ſi autem alicui ſermo erogandus eſt, et ita occupat ut manibus operari non vacet, nunquid hoc omnes in monaſterio poſſunt? Quando ergo non omnes poſſunt, cur ſub hoc obtentu omnes vacare volunt? Quanquam, ſi omnes poſſent, viciſſitudine facere deberent, non ſolum ut ceteri neceſſariis operibus occuparentur, ſed etiam quia ſufficit ut multis audientibus unus loquatur. Ergo videtur quod religioſi non debent ceſſare ab opere manuali propter huiuſmodi opera ſpiritualia quibus vacant. (IIa-IIae, q. 187 a. 3 arg. 3)

Praeterea, Luc. XII, ſuper illud, vendite quae poſſidetis etc., dicit Gloſſa, non tantum cibos veſtros communicate pauperibus, ſed etiam vendite poſſeſſiones veſtras, ut, omnibus veſtris ſemel pro domino ſpretis, poſtea labore manuum operemini unde vivatis vel eleemoſynam faciatis. Sed ad religioſos pertinet proprie omnia ſua relinquere. Ergo videtur quod etiam eorum ſit de labore manuum ſuarum vivere et eleemoſynas facere. (IIa-IIae, q. 187 a. 3 arg. 4)

Praeterea, religioſi praecipue videntur teneri apoſtolorum vitam imitari, quia ſtatum perfectionis profitentur. Sed apoſtoli manibus propriis laborabant, ſecundum illud I ad Cor. IV, laboramus operantes manibus noſtris. Ergo videtur quod religioſi teneantur manibus operari. (IIa-IIae, q. 187 a. 3 arg. 5)

Sed contra, ad praecepta obſervanda quae communiter omnibus proponuntur, eodem modo tenentur religioſi et ſaeculares. Sed praeceptum de opere manuali communiter omnibus proponitur, ut patet II ad Theſs. III, ſubtrahatis vos ab omni fratre ambulante inordinate, etc. (fratrem autem nominat quemlibet Chriſtianum, ſicut et I ad Cor. VII, ſi quis frater habet uxorem infidelem, etc.); et ibidem dicitur, ſi quis non vult operari, nec manducet. Non ergo religioſi magis tenentur manibus operari quam ſaeculares. (IIa-IIae, q. 187 a. 3 s. c.)

Reſpondeo dicendum quod labor manualis ad quatuor ordinatur. Primo quidem, et principaliter, ad victum quaerendum. Unde primo homini dictum eſt, in ſudore vultus tui veſceris pane tuo. Et in Pſalmo, labores manuum tuarum quia manducabis, et cetera. Secundo, ordinatur ad tollendum otium, ex quo multa mala oriuntur. Unde dicitur Eccli. XXXIII, mittes ſervum in operationem, ne vacet, multam enim malitiam docuit otioſitas. Tertio, ordinatur ad concupiſcentiae refrenationem, inquantum per hoc maceratur corpus. Unde II ad Cor. VI, dicitur, in laboribus, in ieiuniis, in vigiliis, in caſtitate. Quarto autem, ordinatur ad eleemoſynas faciendas. Unde dicitur, ad Ephes. IV, qui furabatur, iam non furetur, magis autem laboret, operando manibus ſuis quod bonum eſt, ut habeat unde tribuat neceſſitatem patienti. Secundum ergo quod labor manualis ordinatur ad victum quaerendum, cadit ſub neceſſitate praecepti prout eſt neceſſarium ad talem finem, quod enim ordinatur ad finem, a fine neceſſitatem habet; ut ſcilicet in tantum ſit neceſſarium in quantum ſine eo finis eſſe non poteſt. Et ideo qui non habet aliunde unde poſſit vivere, tenetur manibus operari, cuiuſcumque ſit conditionis. Et hoc ſignificant verba apoſtoli dicentis, qui non vult operari, nec manducet, quaſi diceret, ea neceſſitate tenetur aliquis ad manibus operandum, qua tenetur ad manducandum. Unde ſi quis abſque manducatione poſſet vitam tranſigere, non teneretur manibus operari. Et eadem ratio eſt de illis qui habent alias unde licite vivere poſſint. Non enim intelligitur aliquis poſſe facere quod non licite facere poteſt. Unde et apoſtolus non invenitur opus manuum praecepiſſe niſi ad excludendum peccatum eorum qui illicite victum acquirebant. Nam primo quidem praecepit apoſtolus opus manuale ad evitandum furtum, ut patet ad Ephes. IV, qui furabatur, iam non furetur, magis autem laboret operando manibus ſuis. Secundo, ad vitandum cupiditatem alienarum rerum, unde dicit, I ad Theſs. IV, operemini manibus veſtris, ſicut praecepimus vobis, ut honeſte ambuletis ad illos qui foris ſunt. Tertio, ad evitandum turpia negotia, ex quibus aliqui victum acquirunt, unde II ad Theſs. III, dicit, cum eſſemus apud vos, hoc denuntiabamus vobis, quoniam ſi quis non vult operari, non manducet. Audivimus enim quoſdam inter vos ambulare inquiete, nihil operantes, ſed curioſe agentes, Gloſſa, qui foeda cura neceſſaria ſibi provident. His autem qui huiuſmodi ſunt, denuntiamus et obſecramus ut cum ſilentio operantes panem ſuum manducent. Unde Hieronymus dicit, ſuper Epiſt. ad Galat., quod apoſtolus hoc dixit non tam officio docentis quam vitio gentis. Sciendum tamen quod ſub opere manuali intelliguntur omnia humana officia ex quibus homines licite victum lucrantur, ſive manibus, ſive pedibus, ſive lingua fiant, vigiles enim et curſores, et alia huiuſmodi de ſuo labore viventes, intelliguntur de operibus manuum vivere. Quia enim manus eſt organum organorum, per opus manuum omnis operatio intelligitur de qua aliquis poteſt licite victum lucrari. Secundum autem quod opus manuale ordinatur ad otium tollendum, vel ad corporis macerationem, non cadit ſub neceſſitate praecepti ſecundum ſe conſideratum, quia multis aliis modis poteſt vel caro macerari, vel etiam otium tolli, quam per opus manuale. Maceratur enim caro per ieiunia et vigilias. Et otium tollitur per meditationes ſanctarum Scripturarum et laudes divinas, unde ſuper illud Pſalmi, defecerunt oculi mei in eloquium tuum, dicit Gloſſa, non eſt otioſus qui verbo Dei tantum ſtudet, nec pluris eſt qui extra operatur quam qui ſtudium cognoſcendae veritatis exercet. Et ideo propter has cauſas religioſi non tenentur ad opera manualia, ſicut nec ſaeculares, niſi forte ad haec per ſtatuta ſui ordinis obligentur; ſicut Hieronymus dicit, in epiſtola ad ruſticum monachum, Aegyptiorum monaſteria hunc tenent morem, ut nullum abſque opere aut labore ſuſcipiant, non tam propter victus neceſſitatem quam propter animae ſalutem, ne vagentur pernicioſis cogitationibus. Inquantum vero opus manuale ordinatur ad eleemoſynas faciendas, non cadit ſub neceſſitate praecepti, niſi forte in aliquo caſu in quo ex neceſſitate aliquis eleemoſynas facere teneretur, et non poſſet alias habere unde pauperibus ſubveniret. In quo caſu obligarentur ſimiliter religioſi et ſaeculares ad opera manualia exequenda. (IIa-IIae, q. 187 a. 3 co.)

Ad primum ergo dicendum quod illud praeceptum quod ab apoſtolo proponitur, eſt de iure naturali. Unde ſuper illud II ad Theſs. III ut ſubtrahatis vos ab omni fratre inordinate ambulante, dicit Gloſſa, aliter quam ordo naturae exigit, loquitur autem ibi de his qui ab opere manuali ceſſabant. Unde et natura manus homini dedit loco armorum et tegumentorum, quae aliis animalibus tribuit, ut ſcilicet per manus haec et omnia neceſſaria conquirant. Ex quo patet quod communiter ad hoc praeceptum tenentur et religioſi et ſaeculares, ſicut ad omnia alia legis naturalis praecepta. Non tamen peccant quicumque manibus non operantur. Quia ad illa praecepta legis naturae quae pertinent ad bonum multorum, non tenentur ſinguli, ſed ſufficit quod unus vacet huic officio, alius alii, puta quod quidam ſint opifices, quidam agricolae, quidam iudices, quidam doctores, et ſic de aliis; ſecundum illud apoſtoli, I ad Cor. XII. Si totum corpus oculus, ubi auditus? Et ſi totum auditus, ubi odoratus? (IIa-IIae, q. 187 a. 3 ad 1)

Ad ſecundum dicendum quod Gloſſa illa ſumitur ab Auguſtino, in libro de operibus Monach., in quo loquitur contra monachos quoſdam qui dicebant non eſſe licitum ſervis Dei manibus operari, propter hoc quod dominus dicit, Matth. VI, nolite ſolliciti eſſe animae veſtrae, quid manducetis. Nec tamen per haec verba inducitur neceſſitas religioſis manibus operandi, ſi habent aliunde unde vivere poſſint. Quod patet per hoc quod ſubdit, vult ſervos Dei corporaliter operari unde vivant. Hoc autem non magis pertinet ad religioſos quam ad ſaeculares. Quod patet ex duobus. Primo quidem, ex ipſo modo loquendi quo apoſtolus utitur, dicens, ſubtrahatis vos ab omni fratre ambulante inordinate. Fratres enim omnes Chriſtianos vocat, nondum enim erant tunc temporis religiones inſtitutae. Secundo, quia religioſi non tenentur ad alia quam ſaeculares niſi propter regulae profeſſionem. Et ideo, ſi in ſtatutis regulae non contineatur aliquid de opere manuali, non tenentur aliter ad operandum manibus religioſi quam ſaeculares. (IIa-IIae, q. 187 a. 3 ad 2)

Ad tertium dicendum quod illis operibus ſpiritualibus quae ibi tangit Auguſtinus, poteſt aliquis vocare dupliciter, uno modo, quaſi deſerviens utilitati communi; alio modo, quaſi inſiſtens utilitati privatae. Illi ergo qui praedictis ſpiritualibus operibus publice vacant, excuſantur per huiuſmodi opera ſpiritualia ab opere manuali, duplici ratione. Primo quidem, quia oportet eos totaliter eſſe occupatos circa huiuſmodi opera. Secundo, quia huiuſmodi opera exercentibus debetur ſubminiſtratio victus ab his quorum utilitati deſerviunt. Illi vero qui praedictis operibus non quaſi publicis, ſed quaſi privatis vacant, nec oportet quod per huiuſmodi opera a manualibus operibus abſtrahantur, nec etiam fit eis debitum ut de ſtipendiis fidelium vivant. Et de talibus loquitur Auguſtinus. Quod enim dicit, cantica divina decantare manibus operantes poſſunt, exemplo opificum, qui fabulis linguas dant cum tamen manus ab opere non recedant, manifeſtum eſt quod non poteſt intelligi de his qui horas canonicas in Eccleſia decantant; ſed intelligitur de his qui Pſalmos vel hymnos dicunt quaſi privatas orationes. Similiter quod dicit de lectione et oratione, referendum eſt ad orationes et lectiones privatas, quas etiam laici interdum faciunt, non autem ad illos qui publicas orationes in Eccleſia faciunt, vel etiam publicas lectiones in ſcholis legunt. Unde non dicit, qui dicunt ſe vacare doctrinae vel inſtructioni, ſed, qui dicunt ſe vacare lectioni. Similiter autem de praedicatione loquitur, non quae fit publice ad populum, ſed quae ſpecialiter fit ad unum vel paucos per modum privatae admonitionis. Unde ſignanter dicit, ſi alicui ſermo erogandus eſt, nam, ſicut Gloſſa dicit, I ad Cor. II, ſermo eſt qui privatim fit, praedicatio quae fit in communi. (IIa-IIae, q. 187 a. 3 ad 3)

Ad quartum dicendum quod illi qui omnia propter Deum ſpernunt, tenentur manibus operari quando non habent alias unde vivant, vel unde eleemoſynas faciant in caſu in quo facere eleemoſynam cadit ſub praecepto, non autem aliter, ut dictum eſt. Et ſecundum hoc loquitur Gloſſa inducta. (IIa-IIae, q. 187 a. 3 ad 4)

Ad quintum dicendum quod hoc quod apoſtoli manibus laboraverunt, quandoque quidem fuit neceſſitatis, quandoque vero ſupererogationis. Neceſſitatis quidem, quando ab aliis victum invenire non poterant, unde ſuper illud I ad Cor. IV, laboramus operantes manibus noſtris, dicit Gloſſa, quia nemo dat nobis. Supererogationis autem, ut patet per id quod habetur I ad Cor. IX, ubi dicit apoſtolus quod non uſus eſt poteſtate quam habebat vivendi de Evangelio. Hac autem ſupererogatione utebatur apoſtolus tribus de cauſis. Primo quidem, ut occaſionem praedicandi auferret pſeudoapoſtolis, qui propter ſola temporalia praedicabant. Unde dicit, II ad Cor. XI, quod autem facio, et faciam, ut amputem eorum occaſionem, et cetera. Secundo, ad evitandum gravamen eorum quibus praedicabat. Unde dicit, II ad Cor. XII, quid minus habuiſtis prae ceteris Eccleſiis, niſi quod ego ipſe non gravavi vos? Tertio, ad dandum exemplum operandi otioſis. Unde II ad Theſs. III, dicit, nocte et die operantes, ut formam daremus vobis ad imitandum nos. Quod tamen apoſtolus non faciebat in locis in quibus habebat facultatem quotidie praedicandi, ſicut Athenis, ut Auguſtinus dicit, in libro de operibus monachorum. Non autem propter hoc religioſi tenentur apoſtolum in hoc imitari, cum non teneantur ad omnes ſupererogationes. Unde nec alii apoſtoli manibus operabantur. (IIa-IIae, q. 187 a. 3 ad 5)

Articulus 4.

Ad quartum ſic proceditur. Videtur quod religioſis non liceat de eleemoſynis vivere. Apoſtolus enim, I ad Tim. V, praecipit ut viduae quae poſſunt aliunde ſuſtentari, non vivant de eleemoſynis Eccleſiae, ut Eccleſia ſufficiat illis quae vere viduae ſunt. Et Hieronymus dicit, ad Damaſum Papam, quod qui bonis parentum et opibus ſuſtentari poſſunt, ſi quod pauperum eſt accipiunt, ſacrilegium profecto committunt, et per abuſionem talium iudicium ſibi manducant et bibunt. Sed religioſi poſſunt de labore manuum ſuſtentari, ſi ſint validi. Ergo videtur quod peccent eleemoſynas pauperum comedendo. (IIa-IIae, q. 187 a. 4 arg. 1)

Praeterea, vivere de ſumptibus fidelium eſt merces deputata praedicantibus Evangelium pro ſuo labore vel opere, ſecundum illud Matth. X, dignus eſt operarius cibo ſuo. Sed praedicare Evangelium non pertinet ad religioſos, ſed maxime ad praelatos, qui ſunt paſtores et doctores. Ergo religioſi non poſſunt licite vivere de eleemoſynis fidelium. (IIa-IIae, q. 187 a. 4 arg. 2)

Praeterea, religioſi ſunt in ſtatu perfectionis. Sed perfectius eſt dare eleemoſynas quam accipere, dicitur enim Act. XX, beatius eſt magis dare quam accipere. Ergo non debent de eleemoſynis vivere, ſed magis ex operibus manuum ſuarum eleemoſynas dare. (IIa-IIae, q. 187 a. 4 arg. 3)

Praeterea, ad religioſos pertinet impedimenta virtutis et occaſiones peccati vitare. Sed acceptio eleemoſynarum praebet occaſionem peccati, et impedit virtutis actum. Unde ſuper illud II ad Theſs. ult., ut noſmetipſos formam daremus vobis etc., dicit Gloſſa, qui frequenter ad alienam menſam comedit otio deditus, aduletur neceſſe eſt paſcenti ſe. Dicitur etiam Exod. XXIII, ne accipias munera, quae excaecant prudentes et mutant verba iuſtorum. Et Prov. XXII dicitur, qui accipit mutuum, ſervus eſt faenerantis, quod eſt religioni contrarium, unde ſuper illud II ad Theſs. III, ut noſmetipſos formam daremus etc., dicit Gloſſa, religio noſtra ad libertatem homines advocat. Ergo videtur quod religioſi non debeant de eleemoſynis vivere. (IIa-IIae, q. 187 a. 4 arg. 4)

Praeterea, religioſi praecipue tenentur imitari apoſtolorum perfectionem, unde apoſtolus dicit, ad Philipp. III, quicumque perfecti ſumus, hoc ſentiamus. Sed apoſtolus nolebat vivere de ſumptibus fidelium, ut occaſionem auferret pſeudoapoſtolis, ſicut ipſe dicit, II ad Cor. XI, et ne ſcandalum poneretur infirmis, ut patet I ad Cor. IX. Ergo videtur quod propter eaſdem cauſas religioſi debeant abſtinere ne de eleemoſynis vivant. Unde et Auguſtinus dicit, in libro de operibus Monach., amputetis occaſionem turpium nundinarum, quibus exiſtimatio veſtra laeditur et infirmis offendiculum ponitur, et oſtendite hominibus non vos in otio facilem victum, ſed per anguſtam et arctam viam regnum Dei quaerere. (IIa-IIae, q. 187 a. 4 arg. 5)

Sed contra eſt quod, ſicut Gregorius dicit, in libro Dialog., beatus Benedictus tribus annis, in ſpecu permanens, de his quae a Romano monacho miniſtrabantur, refectus eſt, poſtquam domum parenteſque reliquerat. Et tamen, validus corpore exiſtens, non legitur de labore manuum victum quaeſiviſſe. Ergo religioſi licite poſſunt de eleemoſynis vivere. (IIa-IIae, q. 187 a. 4 s. c.)

Reſpondeo dicendum quod unicuique licet vivere de eo quod ſuum eſt vel ſibi debitum. Fit autem aliquid alicuius ex liberalitate donantis. Et ideo religioſi et clerici quorum monaſteriis vel Eccleſiis, ex munificentia principum vel quorumcumque fidelium ſunt facultates collatae ex quibus ſuſtententur, poſſunt de eis vivere licite, abſque hoc quod manibus laborent. Et tamen certum eſt eos de eleemoſynis vivere. Unde et ſimiliter, ſi aliqua mobilia religioſis a fidelibus conferantur, poſſunt de eis licite vivere, ſtultum eſt enim dicere quod aliquis in eleemoſynam poſſit accipere magnas poſſeſſiones, non autem panem vel parvam pecuniam. Sed quia huiuſmodi beneficia religioſis videntur eſſe collata ad hoc quod liberius religioſis actibus inſiſtere poſſint, quorum cupiunt ſe fore participes qui temporalia ſubminiſtrant, redderetur eis uſus praedictorum donorum illicitus ſi ab actibus religioſis deſiſterent, quia ſic, quantum eſt de ſe, defraudarent intentionem eorum qui talia beneficia contulerunt. Debitum autem eſt aliquid alicui dupliciter. Uno modo, propter neceſſitatem, quae facit omnia communia, ut Ambroſius dicit. Et ideo, ſi religioſi neceſſitatem patiantur, licite poſſunt de eleemoſynis vivere. Quae quidem neceſſitas poteſt eſſe, primo quidem, propter corporis infirmitatem, ex qua contingit quod non poſſint ſibi labore manuum victum quaerere. Secundo, ſi illud quod ex opere manuali conquirunt, eis ad victum non ſufficiat. Unde Auguſtinus dicit, in libro de operibus Monach., quod bona opera fidelium ſubſidio ſupplendorum neceſſariorum deeſſe non debent illis ſervis Dei qui manibus operantur, ut horae quibus ad expediendum animum ita vacatur ut illa corporalia opera geri non poſſint, non opprimant egeſtate. Tertio, propter priſtinam converſationem eorum qui non conſueverunt manibus laborare. Unde Auguſtinus dicit, in libro de operibus Monach., quod ſi habebant aliquid in ſaeculo quo facile ſine opificio ſuſtentarent iſtam vitam, quod, converſi ad Deum, indigentibus diſpertiti ſunt; et credenda eſt eorum infirmitas, et ferenda. Solent enim tales, languidius educati, laborem operum corporalium ſuſtinere non poſſe. Alio modo efficitur aliquid alicui debitum ex eo quod ipſe exhibet, ſive ſit aliquid temporale ſive ſpirituale, ſecundum illud I ad Cor. IX, ſi nos vobis ſpiritualia ſeminavimus, non magnum eſt ſi carnalia veſtra metamus. Et ſecundum hoc, quadrupliciter poſſunt religioſi de eleemoſynis vivere quaſi ſibi debitis. Primo, ſi praedicent auctoritate praelatorum. Secundo, ſi ſint miniſtri altaris. Quia, ut dicitur I ad Cor. IX, qui altari deſerviunt, cum altari participantur, ita et dominus ordinavit his qui Evangelium denuntiant, de Evangelio vivere. Et Auguſtinus dicit, in libro de operibus Monach., ſi Evangeliſtae ſunt, fateor, habent (poteſtatem vivendi de ſumptibus fidelium), ſi miniſtri altaris, diſpenſatores ſacramentorum, bene ſibi iſtam non arrogant, ſed plane vindicant poteſtatem. Et hoc ideo, quia ſacramentum altaris, ubicumque agatur, commune eſt toti populo fidelium. Tertio, ſi inſiſtant ſtudio ſacrae Scripturae ad communem utilitatem totius Eccleſiae. Unde Hieronymus dicit, contra Vigilantium, haec in Iudaea uſque hodie perſeverat conſuetudo, non ſolum apud nos ſed etiam apud Hebraeos, ut qui in lege domini meditantur die ac nocte, et patrem non habent in terra niſi ſolum Deum, totius orbis foveantur miniſteriis. Quarto, ſi bona temporalia quae habebant monaſterio largiuntur, poſſunt de eleemoſynis monaſterio factis vivere. Unde Auguſtinus dicit, in libro de operibus Monach., quod his qui, relicta vel diſtributa ſive ampla ſive qualicumque opulentia, inter pauperes Chriſti pia et ſalubri humilitate numerari volunt, vicem ſuſtentandae vitae eorum res ipſa communis et fraterna caritas debet. Qui laudabiliter agunt ſi manibus operentur. Quod ſi nolint, quis audeat eos cogere? Nec eſt attendendum, ut ibidem ſubditur, in quibus monaſteriis vel in quo loco indigentibus fratribus quiſquis hoc quod habebat impenderit, omnium enim Chriſtianorum una reſpublica eſt. Si vero aliqui ſint religioſi qui abſque neceſſitate et utilitate quam afferant, velint otioſi de eleemoſynis quae dantur pauperibus vivere, hoc eſt eis illicitum. Unde Auguſtinus dicit, in libro de operibus Monach., plerumque ad profeſſionem ſervitutis Dei ex conditione ſervili aliqui veniunt, et ex vita ruſticana, et ex opificum exercitatione et plebeio labore, de quibus non apparet utrum ex propoſito ſervitutis Dei venerint, an, vitam inopem et laborioſam fugientes, vacui paſci atque veſtiri velint, et inſuper honorari a quibus contemni conterique conſueverunt. Tales ergo ſe, quominus operentur, de infirmitate corporis excuſare non poſſunt, praeteritae quippe vitae conſuetudine convincuntur. Et poſtea ſubdit, ſi nolunt operari, nec manducent. Neque propterea ad pietatem divites humiliantur, ut pauperes ad ſuperbiam extollantur, nullo enim modo decet ut in ea vita ubi ſenatores fiunt laborioſi, fiant opifices otioſi; et quo veniunt, relictis deliciis ſuis, qui fuerunt praediorum domini, ibi ſint ruſtici delicati. (IIa-IIae, q. 187 a. 4 co.)

Ad primum ergo dicendum quod auctoritates illae ſunt intelligendae tempore neceſſitatis, quando ſcilicet non poſſet aliter pauperibus ſubveniri. Tunc enim tenerentur non ſolum ab eleemoſynis accipiendis deſiſtere, ſed etiam ſua, ſi qua haberent, largiri ad pauperum ſuſtentationem. (IIa-IIae, q. 187 a. 4 ad 1)

Ad ſecundum dicendum quod praelatis competit praedicatio ex officio, religioſis autem poteſt competere ex commiſſione. Et ita, cum laborent in agro dominico, poſſunt exinde vivere, ſecundum illud II ad Tim. II, laborantem agricolam oportet primum de fructibus percipere; ubi dicit Gloſſa, ſcilicet praedicatorem, qui in agro Eccleſiae ligone verbi Dei excolit corda auditorum. Poſſunt etiam de eleemoſynis vivere qui praedicatoribus miniſtrant. Unde ſuper illud Rom. XV, ſi ſpiritualium eorum participes facti ſunt gentiles, debent et in carnalibus miniſtrare eis, dicit Gloſſa, ſcilicet Iudaeis, qui miſerunt praedicatores ab Hieroſolymis. Et tamen ſunt etiam aliae cauſae ex quibus alicui debetur ut de ſumptibus fidelium vivat, ut dictum eſt. (IIa-IIae, q. 187 a. 4 ad 2)

Ad tertium dicendum quod, ceteris paribus, dare eſt perfectius quam accipere. Et tamen dare vel relinquere omnia ſua pro Chriſto, et modica accipere ad ſuſtentationem vitae, melius eſt quam dare particulariter aliqua pauperibus, ut ex ſupra dictis patet. (IIa-IIae, q. 187 a. 4 ad 3)

Ad quartum dicendum quod accipere munera ad divitias augmentandas, vel accipere victum ab alio ſibi non debitum abſque utilitate et neceſſitate, praeſtat occaſionem peccati. Quod non habet locum in religioſis, ut ex ſupra dictis patet. (IIa-IIae, q. 187 a. 4 ad 4)

Ad quintum dicendum quod, quando apparet manifeſta neceſſitas et utilitas propter quam aliqui religioſi de eleemoſynis vivunt abſque opere manuali, non ſcandalizantur ex hoc infirmi, ſed malitioſi, more Phariſaeorum, quorum ſcandalum contemnendum dominus docet, Matth. XV. Sed ſi non eſſet evidens neceſſitas et utilitas, poſſet exinde generari ſcandalum infirmis, quod eſſet vitandum. Idem tamen ſcandalum imminere poteſt de his qui facultatibus communibus otioſi utuntur. (IIa-IIae, q. 187 a. 4 ad 5)

Articulus 5.

Ad quintum ſic proceditur. Videtur quod religioſis non liceat mendicare. Dicit enim Auguſtinus, in libro de operibus Monach., tam multos hypocritas ſub habitu monachorum uſquequaque diſperſit callidiſſimus hoſtis, circueuntes provincias, et poſtea ſubdit, omnes petunt, omnes exigunt aut ſumptus lucroſae egeſtatis, aut ſimulatae pretium ſanctitatis. Ergo videtur quod vita religioſorum mendicantium ſit reprobanda. (IIa-IIae, q. 187 a. 5 arg. 1)

Praeterea, I ad Theſs. IV dicitur, operemini manibus veſtris, ſicut praecepimus vobis, ut honeſte ambuletis ad eos qui foris ſunt, et nullius aliquid deſideretis, ubi Gloſſa dicit, ideo opus eſt agendum, et non otiandum, quia honeſtum eſt, et quaſi lux, ad infideles, et non deſiderabitis rem alterius, nedum rogetis vel tollatis aliquid. Et II ad Theſs. III, ſuper illud, ſi quis non vult operari etc., dicit, vult ſervos Dei corporaliter operari unde vivant, ut non compellantur egeſtate neceſſaria petere. Sed hoc eſt mendicare. Ergo videtur quod illicitum ſit, praetermiſſo opere manuali, mendicare. (IIa-IIae, q. 187 a. 5 arg. 2)

Praeterea, illud quod eſt in lege prohibitum et iuſtitiae contrarium, non competit religioſis. Sed mendicare eſt prohibitum in lege divina, dicitur enim Deut. XV, omnino indigens et mendicus non erit inter vos; et in Pſalmo, non vidi iuſtum derelictum, nec ſemen eius quaerens panem. Sed ſecundum iura civilia punitur validus mendicans, ut habetur codice, de validis mendicantibus. Ergo non competit religioſis mendicare. (IIa-IIae, q. 187 a. 5 arg. 3)

Praeterea, verecundia eſt de turpi, ut Damaſcenus dicit. Sed Ambroſius dicit, in libro de Offic., quod verecundia petendi ingenuos prodit natales. Ergo mendicare eſt turpe. Non ergo religioſis competit. (IIa-IIae, q. 187 a. 5 arg. 4)

Praeterea, maxime de eleemoſynis vivere competit praedicantibus Evangelium, ſecundum domini ſtatutum, ut ſupra dictum eſt. Eis tamen non competit mendicare, quia ſuper illud II ad Tim. II, laborantem agricolam etc., dicit Gloſſa, vult apoſtolus quod Evangeliſta intelligat quod neceſſaria ſumere ab eis in quibus laborat, non eſt mendicitas, ſed poteſtas. Ergo videtur quod religioſis non competat mendicare. (IIa-IIae, q. 187 a. 5 arg. 5)

Sed contra eſt quod religioſis competit vivere ad imitationem Chriſti. Sed Chriſtus mendicavit, ſecundum illud Pſalmi, ego autem mendicus ſum et pauper; ubi dicit Gloſſa, hoc dicit Chriſtus de ſe ex forma ſervi; et infra, mendicus eſt qui ab alio petit, et pauper eſt qui ſibi non ſufficit. Et in alio Pſalmo, ego egenus et pauper ſum, ubi dicit Gloſſa, ego ſum egenus, ideſt petens; et pauper, ideſt inſufficiens mihi, quia mundanas copias non habeo. Et Hieronymus dicit, in quadam epiſtola, cave ne, domino tuo mendicante, ſcilicet Chriſto, alienas divitias congeras. Ergo conveniens eſt religioſis mendicare. (IIa-IIae, q. 187 a. 5 s. c.)

Reſpondeo dicendum quod circa mendicitatem duo poſſunt conſiderari. Unum quidem ex parte actus ipſius mendicationis, quae habet quandam abiectionem ſibi coniunctam, illi enim videntur abiectiſſimi inter homines eſſe qui non ſolum ſunt pauperes, ſed in tantum ſunt egentes quod neceſſe habent ab aliis victum acquirere. Et ſecundum hoc, cauſa humilitatis aliqui laudabiliter mendicant, ſicut et alia aſſumunt quae ad abiectionem quandam pertinent, quaſi efficaciſſimam medicinam contra ſuperbiam, quam vel in ſeipſis, vel etiam in aliis per exemplum exſtinguere volunt. Sicut enim infirmitas quae eſt ex ſuperexceſſu caloris, efficaciſſime ſanatur per ea quae in frigiditate excedunt; ita etiam pronitas ad ſuperbiam efficaciſſime curatur per ea quae multum abiecta videntur. Et ideo dicitur in decretis, de Poenit., diſt. II, cap. ſi quis ſemel, exercitia humilitatis ſunt, ſi quis ſe vilioribus officiis ſubdat, et miniſteriis indignioribus tradat, ita namque arrogantiae et humanae gloriae vitium curari poterit. Unde Hieronymus, in epiſtola ad Oceanum, commendat Fabiolam de hoc quod optabat ut, ſuis divitiis pariter effuſis pro Chriſto, ſtipes acciperet. Quod etiam beatus Alexius perfecit, qui, omnibus ſuis propter Chriſtum dimiſſis, gaudebat ſe etiam a ſervis ſuis eleemoſynas accepiſſe. Et de beato Arſenio legitur, in vitis patrum, quod gratias egit de hoc quod, neceſſitate cogente, oportuit eum eleemoſynam petere. Unde et in poenitentiam pro gravibus culpis iniungitur aliquibus ut peregrinentur mendicantes. Sed quia humilitas, ſicut et ceterae virtutes, abſque diſcretione eſſe non debet, ita oportet diſcrete mendicitatem ad humiliationem aſſumere, ut ex hoc homo notam cupiditatis non incurrat, vel cuiuſcumque alterius indecentis. Alio modo poteſt conſiderari mendicitas ex parte eius quod quis mendicando acquirit. Et ſic ad mendicandum poteſt homo ex duobus induci. Uno modo, ex cupiditate habendi divitias vel victum otioſum. Et talis mendicitas eſt illicita. Alio modo, ex neceſſitate vel utilitate. Ex neceſſitate quidem, ſicut cum aliquis non poteſt aliunde habere unde vivat, niſi mendicet. Ex utilitate autem, ſicut cum aliquis intendit ad aliquid utile perficiendum quod ſine eleemoſynis fidelium facere non poteſt, ſicut petuntur eleemoſynae pro conſtructione pontis vel Eccleſiae, vel quibuſcumque aliis operibus quae vergunt in utilitatem communem; ſicut ſcholares, ut poſſint vacare ſtudio ſapientiae. Et hoc modo mendicitas eſt licita, ſicut ſaecularibus, ita et religioſis. (IIa-IIae, q. 187 a. 5 co.)

Ad primum ergo dicendum quod Auguſtinus ibi loquitur expreſſe de his qui ex cupiditate mendicant. (IIa-IIae, q. 187 a. 5 ad 1)

Ad ſecundum dicendum quod prima Gloſſa loquitur de petitione quae fit ex cupiditate, ut patet ex verbis apoſtoli. Secunda autem Gloſſa loquitur de illis qui abſque omni utilitate quam faciant, neceſſaria petunt ut otioſi vivant. Non autem otioſe vivit qui qualitercumque utiliter vivit. (IIa-IIae, q. 187 a. 5 ad 2)

Ad tertium dicendum quod ex illo praecepto legis divinae non prohibetur alicui mendicare, ſed prohibetur divitibus ne tam tenaces ſint ut propter hoc aliqui egeſtate mendicare cogantur. Lex autem civilis imponit poenam validis mendicantibus qui non propter utilitatem vel neceſſitatem mendicant. (IIa-IIae, q. 187 a. 5 ad 3)

Ad quartum dicendum quod duplex eſt turpitudo, una inhoneſtatis; alia exterioris defectus, ſicut turpe eſt homini eſſe infirmum vel pauperem. Et talem turpitudinem habet mendicitas. Unde non pertinet ad culpam, ſed ad humilitatem pertinere poteſt, ut dictum eſt. (IIa-IIae, q. 187 a. 5 ad 4)

Ad quintum dicendum quod praedicantibus ex debito debetur victus ab his quibus praedicant. Si tamen non quaſi ſibi debitum, ſed quaſi gratis dandum mendicando petere velint, ad maiorem utilitatem pertinet. (IIa-IIae, q. 187 a. 5 ad 5)

Articulus 6.

Ad ſextum ſic proceditur. Videtur quod non liceat religioſis vilioribus veſtibus uti quam ceteris. Quia ſecundum apoſtolum, I ad Theſs. ult., ab omni ſpecie mala abſtinere debemus. Sed vilitas veſtium habet ſpeciem mali. Dicit enim dominus, Matth. VII, attendite a falſis prophetis, qui veniunt ad vos in veſtimentis ovium. Et ſuper illud Apoc. VI, ecce equus pallidus etc., dicit Gloſſa, videns Diabolus nec per apertas tribulationes nec per apertas haereſes ſe poſſe proficere, praemittit falſos fratres, qui ſub habitu religionis obtinent naturam nigri et rufi equi, pervertendo fidem. Ergo videtur quod religioſi non debeant vilibus veſtibus uti. (IIa-IIae, q. 187 a. 6 arg. 1)

Praeterea, Hieronymus dicit, ad Nepotianum, veſtes pullas, ideſt nigras, aeque vita ut candidas. Ornatus et ſordes pari modo fugiendi ſunt, quia alterum delicias, alterum gloriam redolet. Ergo videtur quod, cum inanis gloria ſit gravius peccatum quam deliciarum uſus, quod religioſi, qui debent ad perfectiora tendere, magis debent vitare veſtes viles quam pretioſas. (IIa-IIae, q. 187 a. 6 arg. 2)

Praeterea, religioſi maxime intendere debent operibus poenitentiae. Sed in operibus poenitentiae non eſt utendum exterioribus ſignis triſtitiae, ſed magis ſignis laetitiae, dicit enim dominus, Matth. VI, cum ieiunatis, nolite fieri, ſicut hypocritae, triſtes; et poſtea ſubdit, tu autem cum ieiunas, unge caput tuum et faciem tuam lava. Quod exponens Auguſtinus, in libro de Serm. Dom. in monte, dicit, in hoc capitulo maxime animadvertendum eſt non in ſolo rerum corporearum nitore atque pompa, ſed etiam in ipſis ſordibus luctuoſis eſſe poſſe iactantiam, et eo periculoſiorem, quo ſub nomine ſervitutis Dei decipit. Ergo videtur quod religioſi non debeant vilioribus veſtibus indui. (IIa-IIae, q. 187 a. 6 arg. 3)

Sed contra eſt quod, Heb. XI, apoſtolus dicit, circuierunt in melotis, in pellibus caprinis, Gloſſa, ut Elias et alii. Et in decretis, XXI, qu. IV, dicitur, ſi inventi fuerint deridentes eos qui vilibus et religioſis veſtibus amicti ſunt, corrigantur. Priſcis enim temporibus omnis ſacratus vir cum mediocri ac vili veſte converſabatur. (IIa-IIae, q. 187 a. 6 s. c.)

Reſpondeo dicendum quod, ſicut Auguſtinus dicit, in III de Doct. Chriſt., in omnibus exterioribus rebus non uſus rerum, ſed libido utentis in culpa eſt ad quam diſcernendam, attendendum eſt quod habitus vilis vel incultus dupliciter poteſt conſiderari. Uno modo, prout eſt ſignum quoddam diſpoſitionis vel ſtatus humani, quia, ut dicitur Eccli. XIX, amictus hominis annuntiat de eo, et ſecundum hoc, vilitas habitus eſt quandoque ſignum triſtitiae. Unde et homines in triſtitia exiſtentes ſolent vilioribus veſtibus uti, ſicut e contrario in tempore ſolemnitatis et gaudii utuntur cultioribus veſtimentis. Unde et poenitentes vilibus veſtibus induuntur, ut patet Ionae III, de rege, qui indutus eſt ſacco; et III Reg. XXI, de Achab, qui operuit Cilicio carnem ſuam. Quandoque vero eſt ſignum contemptus divitiarum et mundani faſtus unde Hieronymus dicit, ad ruſticum monachum, ſordes veſtium candidae mentis indicia ſunt, vilis tunica contemptum ſaeculi probat. Ita dumtaxat ne animus tumeat, ne habitus ſermoque diſſentiant. Et ſecundum utrumque horum, competit religioſis vilitas veſtium, quia religio eſt ſtatus poenitentiae et contemptus mundanae gloriae. Sed quod aliquis velit hoc aliis ſignificare, contingit propter tria. Uno modo, ad ſui humiliationem, ſicut enim ex ſplendore veſtium animus hominis elevatur, ita ex humilitate veſtium humiliatur. Unde de Achab, qui carnem ſuam Cilicio induit, dixit dominus ad Eliam, nonne vidiſti Achab humiliatum coram me, ut habetur III Reg. XXI. Alio modo, propter exemplum aliorum. Unde ſuper illud Matth. III, habebat veſtimentum de pilis camelorum etc., dicit Gloſſa, qui poenitentiam praedicat, habitum poenitentiae praetendit. Tertio modo, propter inanem gloriam, ſicut Auguſtinus dicit quod in ipſis ſordibus luctuoſis poteſt eſſe iactantia. Duobus ergo primis modis, laudabile eſt abiectis veſtibus uti, tertio vero modo, eſt vitioſum. Alio autem modo poteſt conſiderari habitus vilis et incultus ſecundum quod procedit ex avaritia vel ex negligentia. Et ſic etiam ad vitium pertinet. (IIa-IIae, q. 187 a. 6 co.)

Ad primum ergo dicendum quod vilitas veſtium de ſe non habet ſpeciem mali, immo potius ſpeciem boni, ſcilicet contemptus mundanae gloriae. Et inde eſt quod mali ſub vilitate veſtium ſuam malitiam occultant. Unde Auguſtinus dicit, in libro de Serm. Dom. in monte, quod non ideo debent oves odiſſe veſtimentum ſuum, quod plerumque illo ſe occultant lupi. (IIa-IIae, q. 187 a. 6 ad 1)

Ad ſecundum dicendum quod Hieronymus ibi loquitur de veſtibus vilibus quae deferuntur propter humanam gloriam. (IIa-IIae, q. 187 a. 6 ad 2)

Ad tertium dicendum quod, ſecundum doctrinam domini, in operibus ſanctitatis nihil homines facere debent propter apparentiam. Quod praecipue contingit quando aliquis aliquid novum facit. Unde Chryſoſtomus dicit, ſuper Matth., orans nihil novum faciat quod aſpiciant homines, vel clamando, vel pectus percutiendo, vel manus expandendo, quia ſcilicet ex ipſa novitate homines reddunt intentos ad conſiderandum. Nec tamen omnis novitas intentos faciens homines ad conſiderandum, reprehenſibilis eſt. Poteſt enim et bene et male fieri. Unde Auguſtinus dicit, in libro de Serm. Dom. in monte, quod qui in profeſſione Chriſtianitatis inuſitato ſqualore ac ſordibus intentos in ſe oculos hominum facit, cum id voluntate faciat, non neceſſitate patiatur, ceteris eius operibus poteſt cognoſci utrum hoc contemptu ſuperflui cultus, an ambitione aliqua faciat. Maxime autem videntur hoc non ex ambitione facere religioſi, qui habitum vilem deferunt quaſi ſignum ſuae profeſſionis, qua contemptum mundi profitentur. (IIa-IIae, q. 187 a. 6 ad 3)