Secunda Secundae. Quaestio 127.
Prooemium
Deinde conſiderandum eſt de audacia. Et circa hoc quaeruntur duo. Primo, utrum audacia ſit peccatum. Secundo, utrum opponatur fortitudini. (IIa-IIae, q. 127 pr.)
Secunda Secundae. Quaestio 127.
Articulus 1.
Ad primum ſic proceditur. Videtur quod audacia non ſit peccatum. Dicitur enim Iob XXXIX, de equo, per quem ſignificatur bonus praedicator, ſecundum Gregorium, in Moral., quod audacter in occurſum pergit armatis. Sed nullum vitium cedit in commendationem alicuius. Ergo eſſe audacem non eſt peccatum. (IIa-IIae, q. 127 a. 1 arg. 1)
Praeterea, ſicut philoſophus dicit, in VI Ethic., oportet conſiliari quidem tarde, operari autem velociter conſiliata. Sed ad hanc velocitatem operandi iuvat audacia. Ergo audacia non eſt peccatum, ſed magis aliquid laudabile. (IIa-IIae, q. 127 a. 1 arg. 2)
Praeterea, audacia eſt quaedam paſſio quae cauſatur a ſpe, ut ſupra habitum eſt, cum de paſſionibus ageretur. Sed ſpes non ponitur peccatum, ſed magis virtus. Ergo nec audacia debet poni peccatum. (IIa-IIae, q. 127 a. 1 arg. 3)
Sed contra eſt quod dicitur Eccli. VIII, cum audace non eas in via, ne forte gravet mala ſua in te. Nullius autem ſocietas eſt declinanda niſi propter peccatum. Ergo audacia eſt peccatum. (IIa-IIae, q. 127 a. 1 s. c.)
Reſpondeo dicendum quod audacia, ſicut ſupra dictum eſt, eſt paſſio quaedam. Paſſio autem quandoque quidem eſt moderata ſecundum rationem, quandoque autem caret modo rationis, vel per exceſſum vel per defectum; et ſecundum hoc eſt paſſio vitioſa. Sumuntur autem quandoque nomina paſſionum a ſuperabundanti, ſicut ira dicitur non quaecumque, ſed ſuperabundans, prout ſcilicet eſt vitioſa. Et hoc etiam modo audacia, per ſuperabundantiam dicta, ponitur eſſe peccatum. (IIa-IIae, q. 127 a. 1 co.)
Ad primum ergo dicendum quod audacia ibi ſumitur ſecundum quod eſt moderata ratione. Sic enim pertinet ad virtutem fortitudinis. (IIa-IIae, q. 127 a. 1 ad 1)
Ad ſecundum dicendum quod operatio feſtina commendabilis eſt poſt conſilium, quod eſt actus rationis. Sed ſi quis ante conſilium vellet feſtine agere, non eſſet hoc laudabile, ſed vitioſum, eſſet enim quaedam praecipitatio actionis, quod eſt vitium prudentiae oppoſitum, ut ſupra dictum eſt. Et ideo audacia, quae operatur ad velocitatem operandi, intantum laudabilis eſt inquantum a ratione ordinatur. (IIa-IIae, q. 127 a. 1 ad 2)
Ad tertium dicendum quod quaedam vitia innominata ſunt, et ſimiliter quaedam virtutes, ut patet per philoſophum, in IV Ethic. Et ideo oportuit quibuſdam paſſionibus uti nomine virtutum et vitiorum. Praecipue autem illis paſſionibus utimur ad vitia deſignanda quarum obiectum eſt malum, ſicut patet de odio, timore et ira, et etiam audacia. Spes autem et amor habent bonum pro obiecto. Et ideo magis eis utimur ad deſignanda nomina virtutum. (IIa-IIae, q. 127 a. 1 ad 3)
Articulus 2.
Ad ſecundum ſic proceditur. Videtur quod audacia non opponatur fortitudini. Superfluitas enim audaciae videtur ex animi praeſumptione procedere. Sed praeſumptio pertinet ad ſuperbiam, quae opponitur humilitati. Ergo audacia magis opponitur humilitati quam fortitudini. (IIa-IIae, q. 127 a. 2 arg. 1)
Praeterea, audacia non videtur eſſe vituperabilis niſi inquantum ex ea provenit vel nocumentum aliquod ipſi audaci, qui ſe periculis inordinate ingerit; vel etiam aliis, quos per audaciam aggreditur vel in pericula praecipitat. Sed hoc videtur ad iniuſtitiam pertinere. Ergo audacia, ſecundum quod eſt peccatum, non opponitur fortitudini, ſed iuſtitiae. (IIa-IIae, q. 127 a. 2 arg. 2)
Praeterea, fortitudo eſt et circa timores et circa audacias, ut ſupra habitum eſt. Sed quia timiditas opponitur fortitudini ſecundum exceſſum timoris, habet aliud vitium oppoſitum timiditati ſecundum defectum timoris. Si ergo audacia opponatur fortitudini propter exceſſum audaciae, pari ratione opponetur ei aliquod vitium propter audaciae defectum. Sed hoc non invenitur. Ergo nec audacia debet poni vitium oppoſitum fortitudini. (IIa-IIae, q. 127 a. 2 arg. 3)
Sed contra eſt quod philoſophus, in II et III Ethic., ponit audaciam fortitudini oppoſitam. (IIa-IIae, q. 127 a. 2 s. c.)
Reſpondeo dicendum quod, ſicut ſupra dictum eſt, ad virtutem moralem pertinet modum rationis obſervare in materia circa quam eſt. Et ideo omne vitium quod importat immoderantiam circa materiam alicuius virtutis moralis, opponitur illi virtuti morali ſicut immoderatum moderato. Audacia autem, ſecundum quod ſonat in vitium, importat exceſſum paſſionis quae audacia dicitur. Unde manifeſtum eſt quod opponitur virtuti fortitudinis, quae eſt circa timores et audacias, ut ſupra dictum eſt. (IIa-IIae, q. 127 a. 2 co.)
Ad primum ergo dicendum quod oppoſitio vitii ad virtutem non attenditur principaliter ſecundum cauſam vitii, ſed ſecundum ipſam vitii ſpeciem. Et ideo non oportet quod audacia opponatur eidem virtuti cui opponitur praeſumptio, quae eſt cauſa ipſius. (IIa-IIae, q. 127 a. 2 ad 1)
Ad ſecundum dicendum quod ſicut directa oppoſitio vitii non attenditur circa eius cauſam, ita etiam non attenditur ſecundum eius effectum. Nocumentum autem quod provenit ex audacia eſt effectus ipſius. Unde nec etiam ſecundum hoc attenditur oppoſitio audaciae. (IIa-IIae, q. 127 a. 2 ad 2)
Ad tertium dicendum quod motus audaciae conſiſtit in invadendo id quod eſt homini contrarium, ad quod natura inclinat, niſi inquantum talis inclinatio impeditur per timorem patiendi nocumentum ab eo. Et ideo vitium quod excedit in audacia non habet contrarium defectum niſi timiditatem tantum. Sed audacia non ſemper concomitatur tantum defectum timiditatis. Quia ſicut philoſophus dicit, in III Ethic., audaces ſunt praevolantes et volentes ante pericula, ſed in ipſis diſcedunt, ſcilicet prae timore. (IIa-IIae, q. 127 a. 2 ad 3)