Secunda Secundae. Quaestio 66.
Over diefstal en roof .

Prooemium

Deinde conſiderandum eſt de peccatis iuſtitiae oppoſitis per quae infertur nocumentum proximo in rebus, ſcilicet de furto et rapina. Et circa hoc quaeruntur novem. Primo, utrum naturalis ſit homini poſſeſſio exteriorum rerum. Secundo, utrum licitum ſit quod aliquis rem aliquam poſſideat quaſi propriam. Tertio, utrum furtum ſit occulta acceptio rei alienae. Quarto, utrum rapina ſit peccatum ſpecie differens a furto. Quinto, utrum omne furtum ſit peccatum. Sexto, utrum furtum ſit peccatum mortale. Septimo, utrum liceat furari in neceſſitate. Octavo, utrum omnis rapina ſit peccatum mortale. Nono, utrum rapina ſit gravius peccatum quam furtum. (IIa-IIae q. 66 pr.)

Articulus 1.
Is het overeenkomstig de natuur van den mens, uitwendige goederen te bezitten?

Dit artikel is beschikbaar in Nederlandse vertaling, maar die kan slechts gepubliceerd worden na correctie van de tekstherkenning van de ingescande PDF. Wil je deze website helpen vervolledigen, neem dan contact op met info@gelovenleren.net!

Ad primum ſic proceditur. Videtur quod non ſit naturalis homini poſſeſſio exteriorum rerum. Nullus enim debet ſibi attribuere quod Dei eſt. Sed dominium omnium creaturarum eſt proprie Dei, ſecundum illud Pſalm., domini eſt terra et cetera. Ergo non eſt naturalis homini rerum poſſeſſio. (IIa-IIae q. 66 a. 1 arg. 1)

Praeterea, Baſilius, exponens verbum divitis dicentis, Luc. XII, congregabo omnia quae nata ſunt mihi et bona mea, dicit, dic mihi, quae tua? Unde ea ſumens in vitam tuliſti? Sed illa quae homo poſſidet naturaliter, poteſt aliquis convenienter dicere eſſe ſua. Ergo homo non poſſidet naturaliter exteriora bona. (IIa-IIae q. 66 a. 1 arg. 2)

Praeterea, ſicut Ambroſius dicit, in libro de Trin., dominus nomen eſt poteſtatis. Sed homo non habet poteſtatem ſuper res exteriores, nihil enim poteſt circa earum naturam immutare. Ergo poſſeſſio exteriorum rerum non eſt homini naturalis. (IIa-IIae q. 66 a. 1 arg. 3)

Sed contra eſt quod dicitur in Pſalm., omnia ſubieciſti ſub pedibus eius, ſcilicet hominis. (IIa-IIae q. 66 a. 1 s. c.)

Reſpondeo dicendum quod res exterior poteſt dupliciter conſiderari. Uno modo, quantum ad eius naturam, quae non ſubiacet humanae poteſtati, ſed ſolum divinae, cui omnia ad nutum obediunt. Alio modo, quantum ad uſum ipſius rei. Et ſic habet homo naturale dominium exteriorum rerum, quia per rationem et voluntatem poteſt uti rebus exterioribus ad ſuam utilitatem, quaſi propter ſe factis; ſemper enim imperfectiora ſunt propter perfectiora, ut ſupra habitum eſt. Et ex hac ratione philoſophus probat, in I Polit., quod poſſeſſio rerum exteriorum eſt homini naturalis. Hoc autem naturale dominium ſuper ceteras creaturas, quod competit homini ſecundum rationem, in qua imago Dei conſiſtit, manifeſtatur in ipſa hominis creatione, Gen. I, ubi dicitur, faciamus hominem ad ſimilitudinem et imaginem noſtram, et praeſit piſcibus maris, et cetera. (IIa-IIae q. 66 a. 1 co.)

Ad primum ergo dicendum quod Deus habet principale dominium omnium rerum. Et ipſe ſecundum ſuam providentiam ordinavit res quaſdam ad corporalem hominis ſuſtentationem. Et propter hoc homo habet naturale rerum dominium quantum ad poteſtatem utendi ipſis. (IIa-IIae q. 66 a. 1 ad 1)

Ad ſecundum dicendum quod dives ille reprehenditur ex hoc quod putabat exteriora bona eſſe principaliter ſua, quaſi non accepiſſet ea ab alio, ſcilicet a Deo. (IIa-IIae q. 66 a. 1 ad 2)

Ad tertium dicendum quod ratio illa procedit de dominio exteriorum rerum quantum ad naturas ipſarum, quod quidem dominium ſoli Deo convenit, ut dictum eſt. (IIa-IIae q. 66 a. 1 ad 3)

Articulus 2.
Is het aan iemand geoorloofd, iets te bezitten als zijn eigen goed?

Dit artikel is beschikbaar in Nederlandse vertaling, maar die kan slechts gepubliceerd worden na correctie van de tekstherkenning van de ingescande PDF. Wil je deze website helpen vervolledigen, neem dan contact op met info@gelovenleren.net!

Ad ſecundum ſic proceditur. Videtur quod non liceat alicui rem aliquam quaſi propriam poſſidere. Omne enim quod eſt contra ius naturale eſt illicitum. Sed ſecundum ius naturale omnia ſunt communia, cui quidem communitati contrariatur poſſeſſionum proprietas. Ergo illicitum eſt cuilibet homini appropriare ſibi aliquam rem exteriorem. (IIa-IIae q. 66 a. 2 arg. 1)

Praeterea, Baſilius dicit, exponens praedictum verbum divitis, ſicut qui, praeveniens ad ſpectacula, prohiberet advenientes, ſibi appropriando quod ad communem uſum ordinatur; ſimiles ſunt divites qui communia, quae praeoccupaverunt, aeſtimant ſua eſſe. Sed illicitum eſſet praecludere viam aliis ad potiendum communibus bonis. Ergo illicitum eſt appropriare ſibi aliquam rem communem. (IIa-IIae q. 66 a. 2 arg. 2)

Praeterea, Ambroſius dicit, et habetur in decretis, diſt. XLVII, Can. ſicut hi, proprium nemo dicat quod eſt commune. Appellat autem communes res exteriores, ſicut patet ex his quae praemittit. Ergo videtur illicitum eſſe quod aliquis appropriet ſibi aliquam rem exteriorem. (IIa-IIae q. 66 a. 2 arg. 3)

Sed contra eſt quod Auguſtinus dicit, in libro de Haeres., apoſtolici dicuntur qui ſe hoc nomine arrogantiſſime vocaverunt, eo quod in ſuam communionem non acciperent utentes coniugibus, et res proprias poſſidentes, quales habet Catholica Eccleſia et monachos et clericos plurimos. Sed ideo iſti haeretici ſunt quoniam, ſe ab Eccleſia ſeparantes, nullam ſpem putant eos habere qui utuntur his rebus, quibus ipſi carent. Eſt ergo erroneum dicere quod non liceat homini propria poſſidere. (IIa-IIae q. 66 a. 2 s. c.)

Reſpondeo dicendum quod circa rem exteriorem duo competunt homini. Quorum unum eſt poteſtas procurandi et diſpenſandi. Et quantum ad hoc licitum eſt quod homo propria poſſideat. Et eſt etiam neceſſarium ad humanam vitam, propter tria. Primo quidem, quia magis ſollicitus eſt unuſquiſque ad procurandum aliquid quod ſibi ſoli competit quam aliquid quod eſt commune omnium vel multorum, quia unuſquiſque, laborem fugiens, relinquit alteri id quod pertinet ad commune; ſicut accidit in multitudine miniſtrorum. Alio modo, quia ordinatius res humanae tractantur ſi ſingulis immineat propria cura alicuius rei procurandae, eſſet autem confuſio ſi quilibet indiſtincte quaelibet procuraret. Tertio, quia per hoc magis pacificus ſtatus hominum conſervatur, dum unuſquiſque re ſua contentus eſt. Unde videmus quod inter eos qui communiter et ex indiviſo aliquid poſſident, frequentius iurgia oriuntur. Aliud vero quod competit homini circa res exteriores eſt uſus ipſarum. Et quantum ad hoc non debet homo habere res exteriores ut proprias, ſed ut communes, ut ſcilicet de facili aliquis ea communicet in neceſſitates aliorum. Unde apoſtolus dicit, I ad Tim. ult., divitibus huius ſaeculi praecipe facile tribuere, communicare. (IIa-IIae q. 66 a. 2 co.)

Ad primum ergo dicendum quod communitas rerum attribuitur iuri naturali, non quia ius naturale dictet omnia eſſe poſſidenda communiter et nihil eſſe quaſi proprium poſſidendum, ſed quia ſecundum ius naturale non eſt diſtinctio poſſeſſionum, ſed magis ſecundum humanum condictum, quod pertinet ad ius poſitivum, ut ſupra dictum eſt. Unde proprietas poſſeſſionum non eſt contra ius naturale; ſed iuri naturali ſuperadditur per adinventionem rationis humanae. (IIa-IIae q. 66 a. 2 ad 1)

Ad ſecundum dicendum quod ille qui, praeveniens ad ſpectacula, praepararet aliis viam, non illicite ageret, ſed ex hoc illicite agit quod alios prohibet. Et ſimiliter dives non illicite agit ſi, praeoccupans poſſeſſionem rei quae a principio erat communis, aliis communicat, peccat autem ſi alios ab uſu illius rei indiſcrete prohibeat. Unde Baſilius ibidem dicit, cur tu abundas, ille vero mendicat, niſi ut tu bonae diſpenſationis merita conſequaris, ille vero patientiae praemiis coronetur? (IIa-IIae q. 66 a. 2 ad 2)

Ad tertium dicendum quod cum dicit Ambroſius, nemo proprium dicat quod eſt commune, loquitur de proprietate quantum ad uſum. Unde ſubdit, plus quam ſufficeret ſumptui, violenter obtentum eſt. (IIa-IIae q. 66 a. 2 ad 3)

Articulus 3.
Behoort het heimelijk wegnemen van andermans goed, tot het wezen van diefstal?

Dit artikel is beschikbaar in Nederlandse vertaling, maar die kan slechts gepubliceerd worden na correctie van de tekstherkenning van de ingescande PDF. Wil je deze website helpen vervolledigen, neem dan contact op met info@gelovenleren.net!

Ad tertium ſic proceditur. Videtur quod non ſit de ratione furti occulte accipere rem alienam. Illud enim quod diminuit peccatum non videtur ad rationem peccati pertinere. Sed in occulto peccare pertinet ad diminutionem peccati, ſicut e contrario ad exaggerandum peccatum quorundam dicitur Iſaiae III, peccatum ſuum quaſi Sodoma praedicaverunt, nec abſconderunt. Ergo non eſt de ratione furti occulta acceptio rei alienae. (IIa-IIae q. 66 a. 3 arg. 1)

Praeterea, Ambroſius dicit, et habetur in decretis, diſt. XLVII, neque minus eſt criminis habenti tollere quam, cum poſſis et abundas, indigentibus denegare. Ergo ſicut furtum conſiſtit in acceptione rei alienae, ita et in detentione ipſius. (IIa-IIae q. 66 a. 3 arg. 2)

Praeterea, homo poteſt furtim ab alio accipere etiam quod ſuum eſt puta rem quam apud alium depoſuit, vel quae eſt ab eo iniuſte ablata. Non eſt ergo de ratione furti quod ſit occulta acceptio rei alienae. (IIa-IIae q. 66 a. 3 arg. 3)

Sed contra eſt quod Iſidorus dicit, in libro Etymol., fur a furvo dictus eſt, ideſt a fuſco, nam noctis utitur tempore. (IIa-IIae q. 66 a. 3 s. c.)

Reſpondeo dicendum quod ad rationem furti tria concurrunt. Quorum primum convenit ſibi ſecundum quod contrariatur iuſtitiae, quae unicuique tribuit quod ſuum eſt. Et ex hoc competit ei quod uſurpat alienum. Secundum vero pertinet ad rationem furti prout diſtinguitur a peccatis quae ſunt contra perſonam, ſicut ab homicidio et adulterio. Et ſecundum hoc competit furto quod ſit circa rem poſſeſſam. Si quis enim accipiat id quod eſt alterius non quaſi poſſeſſio, ſed quaſi pars, ſicut ſi amputet membrum; vel ſicut perſona coniuncta, ut ſi auferat filiam vel uxorem, non habet proprie rationem furti. Tertia differentia eſt quae complet furti rationem, ut ſcilicet occulte uſurpetur alienum. Et ſecundum hoc propria ratio furti eſt ut ſit occulta acceptio rei alienae. (IIa-IIae q. 66 a. 3 co.)

Ad primum ergo dicendum quod occultatio quandoque quidem eſt cauſa peccati, puta cum quis utitur occultatione ad peccandum, ſicut accidit in fraude et dolo. Et hoc modo non diminuit, ſed conſtituit ſpeciem peccati. Et ita eſt in furto. Alio modo occultatio eſt ſimplex circumſtantia peccati. Et ſic diminuit peccatum, tum quia eſt ſignum verecundiae; tum quia tollit ſcandalum. (IIa-IIae q. 66 a. 3 ad 1)

Ad ſecundum dicendum quod detinere id quod alteri debetur eandem rationem nocumenti habet cum acceptione. Et ideo ſub iniuſta acceptione intelligitur etiam iniuſta detentio. (IIa-IIae q. 66 a. 3 ad 2)

Ad tertium dicendum quod nihil prohibet id quod eſt ſimpliciter unius, ſecundum quid eſſe alterius. Sicut res depoſita eſt ſimpliciter quidem deponentis, ſed eſt eius apud quem deponitur quantum ad cuſtodiam. Et id quod eſt per rapinam ablatum eſt rapientis, non ſimpliciter, ſed quantum ad detentionem. (IIa-IIae q. 66 a. 3 ad 3)

Articulus 4.
Zijn diefstal en roof soortelijk onderscheiden zonden?

Dit artikel is beschikbaar in Nederlandse vertaling, maar die kan slechts gepubliceerd worden na correctie van de tekstherkenning van de ingescande PDF. Wil je deze website helpen vervolledigen, neem dan contact op met info@gelovenleren.net!

Ad quartum ſic proceditur. Videtur quod furtum et rapina non ſint peccata differentia ſpecie. Furtum enim et rapina differunt ſecundum occultum et manifeſtum, furtum enim importat occultam acceptionem, rapina vero violentam et manifeſtam. Sed in aliis generibus peccatorum occultum et manifeſtum non diverſificant ſpeciem. Ergo furtum et rapina non ſunt peccata ſpecie diverſa. (IIa-IIae q. 66 a. 4 arg. 1)

Praeterea, moralia recipiunt ſpeciem a fine, ut ſupra dictum eſt. Sed furtum et rapina ordinantur ad eundem finem, ſcilicet ad habendum aliena. Ergo non differunt ſpecie. (IIa-IIae q. 66 a. 4 arg. 2)

Praeterea, ſicut rapitur aliquid ad poſſidendum, ita rapitur mulier ad delectandum, unde et Iſidorus dicit, in libro Etymol., quod raptor dicitur corruptor, et rapta corrupta. Sed raptus dicitur ſive mulier auferatur publice, ſive occulte. Ergo et res poſſeſſa rapi dicitur ſive occulte, ſive publice rapiatur. Ergo non differunt furtum et rapina. (IIa-IIae q. 66 a. 4 arg. 3)

Sed contra eſt quod philoſophus, in V Ethic., diſtinguit furtum a rapina, ponens furtum occultum, rapinam vero violentam. (IIa-IIae q. 66 a. 4 s. c.)

Reſpondeo dicendum quod furtum et rapina ſunt vitia iuſtitiae oppoſita, inquantum aliquis alter facit iniuſtum. Nullus autem patitur iniuſtum volens, ut probatur in V Ethic. Et ideo furtum et rapina ex hoc habent rationem peccati quod acceptio eſt involuntaria ex parte eius cui aliquid ſubtrahitur. Involuntarium autem dupliciter dicitur, ſcilicet per ignorantiam, et violentiam, ut habetur in III Ethic. Et ideo aliam rationem peccati habet rapina, et aliam furtum. Et propter hoc differunt ſpecie. (IIa-IIae q. 66 a. 4 co.)

Ad primum ergo dicendum quod in aliis generibus peccatorum non attenditur ratio peccati ex aliquo involuntario, ſicut attenditur in peccatis oppoſitis iuſtitiae. Et ideo ubi occurrit diverſa ratio involuntarii, eſt diverſa ſpecies peccati. (IIa-IIae q. 66 a. 4 ad 1)

Ad ſecundum dicendum quod finis remotus eſt idem rapinae et furti, ſed hoc non ſufficit ad identitatem ſpeciei, quia eſt diverſitas in finibus proximis. Raptor enim vult per propriam poteſtatem obtinere, fur vero per aſtutiam. (IIa-IIae q. 66 a. 4 ad 2)

Ad tertium dicendum quod raptus mulieris non poteſt eſſe occultus ex parte mulieris quae rapitur. Et ideo etiam ſi ſit occultus ex parte aliorum, quibus rapitur, adhuc remanet ratio rapinae ex parte mulieris, cui violentia infertur. (IIa-IIae q. 66 a. 4 ad 3)

Articulus 5.
Is diefstal altijd zonde?

Dit artikel is beschikbaar in Nederlandse vertaling, maar die kan slechts gepubliceerd worden na correctie van de tekstherkenning van de ingescande PDF. Wil je deze website helpen vervolledigen, neem dan contact op met info@gelovenleren.net!

Ad quintum ſic proceditur. Videtur quod furtum non ſemper ſit peccatum. Nullum enim peccatum cadit ſub praecepto divino, dicitur enim Eccli. XV, nemini mandavit impie agere. Sed Deus invenitur praecepiſſe furtum, dicitur enim Exod. XII, fecerunt filii Iſrael ſicut praeceperat dominus Moyſi, et expoliaverunt Aegyptios. Ergo furtum non ſemper eſt peccatum. (IIa-IIae q. 66 a. 5 arg. 1)

Praeterea, ille qui invenit rem non ſuam, ſi eam accipiat, videtur furtum committere, quia accipit rem alienam. Sed hoc videtur eſſe licitum ſecundum naturalem aequitatem; ut iuriſtae dicunt. Ergo videtur quod furtum non ſemper ſit peccatum. (IIa-IIae q. 66 a. 5 arg. 2)

Praeterea, ille qui accipit rem ſuam non videtur peccare, cum non agat contra iuſtitiam, cuius aequalitatem non tollit. Sed furtum committitur etiam ſi aliquis rem ſuam occulte accipiat ab altero detentam vel cuſtoditam. Ergo videtur quod furtum non ſemper ſit peccatum. (IIa-IIae q. 66 a. 5 arg. 3)

Sed contra eſt quod dicitur Exod. XX, non furtum facies. (IIa-IIae q. 66 a. 5 s. c.)

Reſpondeo dicendum quod ſi quis conſideret furti rationem, duas rationes peccati in eo inveniet. Primo quidem, propter contrarietatem ad iuſtitiam, quae reddit unicuique quod ſuum eſt. Et ſic furtum iuſtitiae opponitur, inquantum furtum eſt acceptio rei alienae. Secundo, ratione doli ſeu fraudis, quam fur committit occulte et quaſi ex inſidiis rem alienam uſurpando. Unde manifeſtum eſt quod omne furtum eſt peccatum. (IIa-IIae q. 66 a. 5 co.)

Ad primum ergo dicendum quod accipere rem alienam vel occulte vel manifeſte auctoritate iudicis hoc decernentis, non eſt furtum, quia iam fit ſibi debitum per hoc quod ſententialiter ſibi eſt adiudicatum. Unde multo minus furtum fuit quod filii Iſrael tulerunt ſpolia Aegyptiorum de praecepto domini hoc decernentis pro afflictionibus quibus Aegyptii eos ſine cauſa afflixerant. Et ideo ſignanter dicitur Sap. X, iuſti tulerunt ſpolia impiorum. (IIa-IIae q. 66 a. 5 ad 1)

Ad ſecundum dicendum quod circa res inventas eſt diſtinguendum. Quaedam enim ſunt quae nunquam fuerunt in bonis alicuius, ſicut lapilli et gemmae quae inveniuntur in littore maris, et talia occupanti conceduntur. Et eadem ratio eſt de theſauris antiquo tempore ſub terra occultatis, quorum non eſt aliquis poſſeſſor, niſi quod ſecundum leges civiles tenetur inventor medietatem dare domino agri, ſi in alieno agro invenerit; propter quod in parabola Evangelii dicitur, Matth. XIII, de inventore theſauri abſconditi in agro, quod emit agrum, quaſi ut haberet ius poſſidendi totum theſaurum. Quaedam vero res inventae fuerunt de propinquo in alicuius bonis. Et tunc, ſi quis eas accipiat non animo retinendi, ſed animo reſtituendi domino, qui eas pro derelictis non habet, non committit furtum. Et ſimiliter ſi pro derelictis habeantur, et hoc credat inventor, licet ſibi retineat, non committit furtum. Alias autem committitur peccatum furti. Unde Auguſtinus dicit, in quadam homilia, et habetur XIV, qu. V, ſi quid inveniſti et non reddidiſti, rapuiſti. (IIa-IIae q. 66 a. 5 ad 2)

Ad tertium dicendum quod ille qui furtim accipit rem ſuam apud alium depoſitam, gravat depoſitarium, quia tenetur ad reſtituendum, vel ad oſtendendum ſe eſſe innoxium. Unde manifeſtum eſt quod peccat, et tenetur ad relevandum gravamen depoſitarii. Qui vero furtim accipit rem ſuam apud alium iniuſte detentam, peccat quidem, non quia gravet eum qui detinet, et ideo non tenetur ad reſtituendum aliquid vel ad recompenſandum, ſed peccat contra communem iuſtitiam, dum ipſe ſibi uſurpat ſuae rei iudicium, iuris ordine praetermiſſo. Et ideo tenetur Deo ſatisfacere, et dare operam ut ſcandalum proximorum, ſi inde exortum fuerit, ſedetur. (IIa-IIae q. 66 a. 5 ad 3)

Articulus 6.
Is diefstal doodzonde?

Dit artikel is beschikbaar in Nederlandse vertaling, maar die kan slechts gepubliceerd worden na correctie van de tekstherkenning van de ingescande PDF. Wil je deze website helpen vervolledigen, neem dan contact op met info@gelovenleren.net!

Ad ſextum ſic proceditur. Videtur quod furtum non ſit peccatum mortale. Dicitur enim Prov. VI, non grandis eſt culpae cum quis furatus fuerit. Sed omne peccatum mortale eſt grandis culpae. Ergo furtum non eſt peccatum mortale. (IIa-IIae q. 66 a. 6 arg. 1)

Praeterea, peccato mortali mortis poena debetur. Sed pro furto non infligitur in lege poena mortis, ſed ſolum poena damni, ſecundum illud Exod. XXII, ſi quis furatus fuerit bovem aut ovem, quinque boves pro uno bove reſtituet, et quatuor oves pro una ove. Ergo furtum non eſt peccatum mortale. (IIa-IIae q. 66 a. 6 arg. 2)

Praeterea, furtum poteſt committi in parvis rebus, ſicut et in magnis. Sed inconveniens videtur quod pro furto alicuius parvae rei, puta unius acus vel unius pennae, aliquis puniatur morte aeterna. Ergo furtum non eſt peccatum mortale. (IIa-IIae q. 66 a. 6 arg. 3)

Sed contra eſt quod nullus damnatur ſecundum divinum iudicium niſi pro peccato mortali. Condemnatur autem aliquis pro furto, ſecundum illud Zach. V, haec eſt maledictio quae egreditur ſuper faciem omnis terrae, quia omnis fur ſicut ibi ſcriptum eſt condemnatur. Ergo furtum eſt peccatum mortale. (IIa-IIae q. 66 a. 6 s. c.)

Reſpondeo dicendum quod, ſicut ſupra habitum eſt, peccatum mortale eſt quod contrariatur caritati, ſecundum quam eſt ſpiritualis animae vita. Caritas autem conſiſtit quidem principaliter in dilectione Dei, ſecundario vero in dilectione proximi, ad quam pertinet ut proximo bonum velimus et operemur. Per furtum autem homo infert nocumentum proximo in ſuis rebus, et ſi paſſim homines ſibi invicem furarentur, periret humana ſocietas. Unde furtum, tanquam contrarium caritati, eſt peccatum mortale. (IIa-IIae q. 66 a. 6 co.)

Ad primum ergo dicendum quod furtum dicitur non eſſe grandis culpae duplici ratione. Primo quidem, propter neceſſitatem inducentem ad furandum, quae diminuit vel totaliter tollit culpam, ut infra patebit. Unde ſubdit, furatur enim ut eſurientem impleat animam. Alio modo dicitur furtum non eſſe grandis culpae per comparationem ad reatum adulterii, quod punitur morte. Unde ſubditur de fure quod deprehenſus reddet ſeptuplum, qui autem adulter eſt, perdet animam ſuam. (IIa-IIae q. 66 a. 6 ad 1)

Ad ſecundum dicendum quod poenae praeſentis vitae magis ſunt medicinales quam retributivae, retributio enim reſervatur divino iudicio, quod eſt ſecundum veritatem in peccantes. Et ideo ſecundum iudicium praeſentis vitae non pro quolibet peccato mortali infligitur poena mortis, ſed ſolum pro illis quae inferunt irreparabile nocumentum, vel etiam pro illis quae habent aliquam horribilem deformitatem. Et ideo pro furto, quod reparabile damnum infert, non infligitur ſecundum praeſens iudicium poena mortis, niſi furtum aggravetur per aliquam gravem circumſtantiam, ſicut patet de ſacrilegio, quod eſt furtum rei ſacrae, et de peculatu, quod eſt furtum rei communis, ut patet per Auguſtinum, ſuper Ioan.; et de plagio, quod eſt furtum hominis, pro quo quis morte punitur, ut patet Exod. XXI. (IIa-IIae q. 66 a. 6 ad 2)

Ad tertium dicendum quod illud quod modicum eſt ratio apprehendit quaſi nihil. Et ideo in his quae minima ſunt homo non reputat ſibi nocumentum inferri, et ille qui accipit poteſt praeſumere hoc non eſſe contra voluntatem eius cuius eſt res. Et pro tanto ſi quis furtive huiuſmodi res minimas accipiat, poteſt excuſari a peccato mortali. Si tamen habeat animum furandi et inferendi nocumentum proximo, etiam in talibus minimis poteſt eſſe peccatum mortale, ſicut et in ſolo cogitatu per conſenſum. (IIa-IIae q. 66 a. 6 ad 3)

Articulus 7.
Is het toegelaten te stelen uit nood?

Dit artikel is beschikbaar in Nederlandse vertaling, maar die kan slechts gepubliceerd worden na correctie van de tekstherkenning van de ingescande PDF. Wil je deze website helpen vervolledigen, neem dan contact op met info@gelovenleren.net!

Ad ſeptimum ſic proceditur. Videtur quod non liceat alicui furari propter neceſſitatem. Non enim imponitur poenitentia niſi peccanti. Sed extra, de furtis, dicitur, ſi quis per neceſſitatem famis aut nuditatis furatus fuerit cibaria, veſtem vel pecus, poeniteat hebdomadas tres. Ergo non licet furari propter neceſſitatem. (IIa-IIae q. 66 a. 7 arg. 1)

Praeterea, philoſophus dicit, in II Ethic., quod quaedam confeſtim nominata convoluta ſunt cum malitia, inter quae ponit furtum. Sed illud quod eſt ſecundum ſe malum non poteſt propter aliquem bonum finem bonum fieri. Ergo non poteſt aliquis licite furari ut neceſſitati ſuae ſubveniat. (IIa-IIae q. 66 a. 7 arg. 2)

Praeterea, homo debet diligere proximum ſicut ſeipſum. Sed non licet furari ad hoc quod aliquis per eleemoſynam proximo ſubveniat; ut Auguſtinus dicit, in libro contra mendacium. Ergo etiam non licet furari ad ſubveniendum propriae neceſſitati. (IIa-IIae q. 66 a. 7 arg. 3)

Sed contra eſt quod in neceſſitate ſunt omnia communia. Et ita non videtur eſſe peccatum ſi aliquis rem alterius accipiat, propter neceſſitatem ſibi factam communem. (IIa-IIae q. 66 a. 7 s. c.)

Reſpondeo dicendum quod ea quae ſunt iuris humani non poſſunt derogare iuri naturali vel iuri divino. Secundum autem naturalem ordinem ex divina providentia inſtitutum, res inferiores ſunt ordinatae ad hoc quod ex his ſubveniatur hominum neceſſitati. Et ideo per rerum diviſionem et appropriationem, de iure humano procedentem, non impeditur quin hominis neceſſitati ſit ſubveniendum ex huiuſmodi rebus. Et ideo res quas aliqui ſuperabundanter habent, ex naturali iure debentur pauperum ſuſtentationi. Unde Ambroſius dicit, et habetur in decretis, diſt. XLVII, eſurientium panis eſt quem tu detines; nudorum indumentum eſt quod tu recludis; miſerorum redemptio et abſolutio eſt pecunia quam tu in terram defodis. Sed quia multi ſunt neceſſitatem patientes, et non poteſt ex eadem re omnibus ſubveniri, committitur arbitrio uniuſcuiuſque diſpenſatio propriarum rerum, ut ex eis ſubveniat neceſſitatem patientibus. Si tamen adeo ſit urgens et evidens neceſſitas ut manifeſtum ſit inſtanti neceſſitati de rebus occurrentibus eſſe ſubveniendum, puta cum imminet perſonae periculum et aliter ſubveniri non poteſt; tunc licite poteſt aliquis ex rebus alienis ſuae neceſſitati ſubvenire, ſive manifeſte ſive occulte ſublatis. Nec hoc proprie habet rationem furti vel rapinae. (IIa-IIae q. 66 a. 7 co.)

Ad primum ergo dicendum quod decretalis illa loquitur in caſu in quo non eſt urgens neceſſitas. (IIa-IIae q. 66 a. 7 ad 1)

Ad ſecundum dicendum quod uti re aliena occulte accepta in caſu neceſſitatis extremae non habet rationem furti, proprie loquendo. Quia per talem neceſſitatem efficitur ſuum illud quod quis accipit ad ſuſtentandam propriam vitam. (IIa-IIae q. 66 a. 7 ad 2)

Ad tertium dicendum quod in caſu ſimilis neceſſitatis etiam poteſt aliquis occulte rem alienam accipere ut ſubveniat proximo ſic indigenti. (IIa-IIae q. 66 a. 7 ad 3)

Articulus 8.
Kan roof geschieden zonder zonde?

Dit artikel is beschikbaar in Nederlandse vertaling, maar die kan slechts gepubliceerd worden na correctie van de tekstherkenning van de ingescande PDF. Wil je deze website helpen vervolledigen, neem dan contact op met info@gelovenleren.net!

Ad octavum ſic proceditur. Videtur quod rapina poſſit fieri ſine peccato. Praeda enim per violentiam accipitur; quod videtur ad rationem rapinae pertinere, ſecundum praedicta. Sed praedam accipere ab hoſtibus licitum eſt, dicit enim Ambroſius, in libro de patriarchis, cum praeda fuerit in poteſtate victoris, decet militarem diſciplinam ut regi ſerventur omnia, ſcilicet ad diſtribuendum. Ergo rapina in aliquo caſu eſt licita. (IIa-IIae q. 66 a. 8 arg. 1)

Praeterea, licitum eſt auferre ab aliquo id quod non eſt eius. Sed res quas infideles habent non ſunt eorum, dicit enim Auguſtinus, in epiſtola ad Vinc. Donatiſt., res falſo appellatis veſtras, quas nec iuſte poſſidetis, et ſecundum leges terrenorum regum amittere iuſſi eſtis. Ergo videtur quod ab infidelibus aliquis licite rapere poſſet. (IIa-IIae q. 66 a. 8 arg. 2)

Praeterea, terrarum principes multa a ſuis ſubditis violenter extorquent; quod videtur ad rationem rapinae pertinere. Grave autem videtur dicere quod in hoc peccent, quia ſic fere omnes principes damnarentur. Ergo rapina in aliquo caſu eſt licita. (IIa-IIae q. 66 a. 8 arg. 3)

Sed contra eſt quod de quolibet licite accepto poteſt fieri Deo ſacrificium vel oblatio. Non autem poteſt fieri de rapina, ſecundum illud Iſaiae LXI, ego dominus diligens iudicium, et odio habens rapinam in holocauſtum. Ergo per rapinam aliquid accipere non eſt licitum. (IIa-IIae q. 66 a. 8 s. c.)

Reſpondeo dicendum quod rapina quandam violentiam et coactionem importat per quam, contra iuſtitiam, alicui aufertur quod ſuum eſt. In ſocietate autem hominum nullus habet coactionem niſi per publicam poteſtatem. Et ideo quicumque per violentiam aliquid alteri aufert, ſi ſit privata perſona non utens publica poteſtate, illicite agit et rapinam committit, ſicut patet in latronibus. Principibus vero publica poteſtas committitur ad hoc quod ſint iuſtitiae cuſtodes. Et ideo non licet eis violentia et coactione uti niſi ſecundum iuſtitiae tenorem, et hoc vel contra hoſtes pugnando, vel contra cives malefactores puniendo. Et quod per talem violentiam aufertur non habet rationem rapinae, cum non ſit contra iuſtitiam. Si vero contra iuſtitiam aliqui per publicam poteſtatem violenter abſtulerint res aliorum, illicite agunt et rapinam committunt, et ad reſtitutionem tenentur. (IIa-IIae q. 66 a. 8 co.)

Ad primum ergo dicendum quod circa praedam diſtinguendum eſt. Quia ſi illi qui depraedantur hoſtes habeant bellum iuſtum, ea quae per violentiam in bello acquirunt eorum efficiuntur. Et hoc non habet rationem rapinae, unde nec ad reſtitutionem tenentur. Quamvis poſſint in acceptione praedae iuſtum bellum habentes peccare per cupiditatem ex prava intentione, ſi ſcilicet non propter iuſtitiam, ſed propter praedam principaliter pugnent, dicit enim Auguſtinus, in libro de Verb. Dom., quod propter praedam militare peccatum eſt. Si vero illi qui praedam accipiunt habeant bellum iniuſtum, rapinam committunt, et ad reſtitutionem tenentur. (IIa-IIae q. 66 a. 8 ad 1)

Ad ſecundum dicendum quod intantum aliqui infideles iniuſte res ſuas poſſident, inquantum eas ſecundum leges terrenorum principum amittere iuſſi ſunt. Et ideo ab eis poſſunt per violentiam ſubtrahi, non privata auctoritate, ſed publica. (IIa-IIae q. 66 a. 8 ad 2)

Ad tertium dicendum quod ſi principes a ſubditis exigant quod eis ſecundum iuſtitiam debetur propter bonum commune conſervandum, etiam ſi violentia adhibeatur, non eſt rapina. Si vero aliquid principes indebite extorqueant per violentiam, rapina eſt, ſicut et latrocinium. Unde dicit Auguſtinus, in IV de Civ. Dei, remota iuſtitia, quid ſunt regna niſi magna latrocinia? Quia et latrocinia quid ſunt niſi parva regna? Et Ezech. XXII dicitur, principes eius in medio eius quaſi lupi rapientes praedam. Unde et ad reſtitutionem tenentur, ſicut et latrones. Et tanto gravius peccant quam latrones, quanto periculoſius et communius contra publicam iuſtitiam agunt, cuius cuſtodes ſunt poſiti. (IIa-IIae q. 66 a. 8 ad 3)

Articulus 9.
Is diefstal zwaardere zonde dan roof?

Dit artikel is beschikbaar in Nederlandse vertaling, maar die kan slechts gepubliceerd worden na correctie van de tekstherkenning van de ingescande PDF. Wil je deze website helpen vervolledigen, neem dan contact op met info@gelovenleren.net!

Ad nonum ſic proceditur. Videtur quod furtum ſit gravius peccatum quam rapina. Furtum enim, ſuper acceptionem rei alienae, habet adiunctam fraudem et dolum, quod non eſt in rapina. Sed fraus et dolus de ſe habent rationem peccati, ut ſupra habitum eſt. Ergo furtum videtur eſſe gravius peccatum quam rapina. (IIa-IIae q. 66 a. 9 arg. 1)

Praeterea, verecundia eſt timor de turpi actu, ut dicitur in IV Ethic. Sed magis verecundantur homines de furto quam de rapina. Ergo furtum eſt turpius quam rapina. (IIa-IIae q. 66 a. 9 arg. 2)

Praeterea, quanto aliquod peccatum pluribus nocet, tanto gravius eſſe videtur. Sed per furtum poteſt nocumentum inferri et magnis et parvis, per rapinam autem ſolum impotentibus, quibus poteſt violentia inferri. Ergo gravius videtur eſſe peccatum furti quam rapinae. (IIa-IIae q. 66 a. 9 arg. 3)

Sed contra eſt quod ſecundum leges gravius punitur rapina quam furtum. (IIa-IIae q. 66 a. 9 s. c.)

Reſpondeo dicendum quod rapina et furtum habent rationem peccati, ſicut ſupra dictum eſt, propter involuntarium quod eſt ex parte eius cui aliquid aufertur; ita tamen quod in furto eſt involuntarium per ignorantiam, in rapina autem involuntarium per violentiam. Magis eſt autem aliquid involuntarium per violentiam quam per ignorantiam, quia violentia directius opponitur voluntati quam ignorantia. Et ideo rapina eſt gravius peccatum quam furtum. Eſt et alia ratio. Quia per rapinam non ſolum infertur alicui damnum in rebus, ſed etiam vergit in quandam perſonae ignominiam ſive iniuriam. Et hoc praeponderat fraudi vel dolo, quae pertinent ad furtum. (IIa-IIae q. 66 a. 9 co.)

Unde patet reſponſio ad primum. (IIa-IIae q. 66 a. 9 ad 1)

Ad ſecundum dicendum quod homines ſenſibilibus inhaerentes magis gloriantur de virtute exteriori, quae manifeſtatur in rapina, quam de virtute interiori, quae tollitur per peccatum. Et ideo minus verecundantur de rapina quam de furto. (IIa-IIae q. 66 a. 9 ad 2)

Ad tertium dicendum quod licet pluribus poſſit noceri per furtum quam per rapinam, tamen graviora nocumenta poſſunt inferri per rapinam quam per furtum. Unde ex hoc etiam rapina eſt deteſtabilior. (IIa-IIae q. 66 a. 9 ad 3)