Deinde considerandum est de simonia. Et circa hoc quaeruntur sex. Primo, quid sit
simonia. Secundo, utrum liceat pro sacramentis pecuniam accipere. Tertio, utrum liceat
accipere pecuniam pro spiritualibus actibus. Quarto, utrum liceat vendere ea quae
sunt spiritualibus annexa. Quinto, utrum solum munus a manu faciat simoniacum, an
etiam munus a lingua et ab obsequio. Sexto, de poena simoniaci. (IIa-IIae q. 100 pr.)
Articulus 1. Is simonie het in ernst willen kopen en verkopen van geestelijke dingen en wat daarmee
in verband staat?
Dit artikel is beschikbaar in Nederlandse vertaling, maar die kan
slechts gepubliceerd worden na correctie van de tekstherkenning van de ingescande PDF. Wil je deze website
helpen vervolledigen, neem dan contact op met info@gelovenleren.net!
Ad primum sic proceditur. Videtur quod simonia non sit studiosa voluntas emendi et
vendendi aliquid spirituale vel spirituali annexum. Simonia enim est haeresis quaedam,
dicitur enim I, qu. I, tolerabilior est Macedonii, et eorum qui circa ipsum sunt sancti
spiritus impugnatorum, impia haeresis quam simoniacorum. Illi enim creaturam, et servum
Dei patris et filii, spiritum sanctum delirando fatentur, isti vero eundem spiritum
sanctum efficiunt servum suum. Omnis enim dominus quod habet, si vult, vendit, sive
servum, sive quid aliud eorum quae possidet. Sed infidelitas non consistit in voluntate,
sed magis in intellectu, sicut et fides, ut ex supra dictis patet. Ergo simonia non
debet per voluntatem definiri. (IIa-IIae q. 100 a. 1 arg. 1)
Praeterea, studiose peccare est ex malitia peccare, quod est peccare in spiritum sanctum.
Si ergo simonia est studiosa voluntas peccandi, sequitur quod semper sit peccatum
in spiritum sanctum. (IIa-IIae q. 100 a. 1 arg. 2)
Praeterea, nihil magis est spirituale quam regnum caelorum. Sed licet emere regnum
caelorum, dicit enim Gregorius, in quadam homilia, regnum caelorum tantum valet quantum
habes. Ergo non est simonia velle emere aliquid spirituale. (IIa-IIae q. 100 a. 1 arg. 3)
Praeterea, nomen simoniae a Simone mago acceptum est, de quo legitur Act. VIII, quod
obtulit apostolis pecuniam ad spiritualem potestatem emendam, ut, scilicet, quibuscumque
manus imponeret, reciperent spiritum sanctum. Non autem legitur quod aliquid voluit
vendere. Ergo simonia non est voluntas vendendi aliquid spirituale. (IIa-IIae q. 100 a. 1 arg. 4)
Praeterea, multae aliae sunt voluntariae commutationes praeter emptionem et venditionem,
sicut permutatio, transactio. Ergo videtur quod insufficienter definiatur simonia. (IIa-IIae q. 100 a. 1 arg. 5)
Praeterea, omne quod est spirituali annexum est spirituale. Superflue igitur additur,
vel spirituali annexum. (IIa-IIae q. 100 a. 1 arg. 6)
Praeterea, Papa, secundum quosdam, non potest committere simoniam. Potest autem emere
vel vendere aliquid spirituale. Ergo simonia non est voluntas emendi vel vendendi
aliquid spirituale vel spirituali annexum. (IIa-IIae q. 100 a. 1 arg. 7)
Sed contra est quod Gregorius dicit, in registro, altare et decimas et spiritum sanctum
emere vel vendere simoniacam haeresim esse nullus fidelium ignorat. (IIa-IIae q. 100 a. 1 s. c.)
Respondeo dicendum quod, sicut supra dictum est, actus aliquis est malus ex genere
ex eo quod cadit super materiam indebitam. Emptionis autem et venditionis est materia
indebita res spiritualis, triplici ratione. Primo quidem, quia res spiritualis non
potest aliquo terreno pretio compensari, sicut de sapientia dicitur Prov. III, pretiosior
est cunctis opibus, et omnia quae desiderantur huic non valent comparari. Et ideo
Petrus, in ipsa sui radice Simonis pravitatem condemnans, dixit, pecunia tua tecum
sit in perditionem, quoniam donum Dei existimasti pecunia possidere. Secundo, quia
illud potest esse debita venditionis materia cuius venditor est dominus, ut patet
in auctoritate supra inducta. Praelatus autem Ecclesiae non est dominus spiritualium
rerum, sed dispensator, secundum illud I ad Cor. IV. Sic nos existimet homo ut ministros
Christi, et dispensatores ministeriorum Dei. Tertio, quia venditio repugnat spiritualium
origini, quae ex gratuita Dei voluntate proveniunt. Unde et dominus dicit, Matth.
X, gratis accepistis, gratis date. Et ideo aliquis, vendendo vel emendo rem spiritualem,
irreverentiam exhibet Deo et rebus divinis. Propter quod, peccat peccato irreligiositatis. (IIa-IIae q. 100 a. 1 co.)
Ad primum ergo dicendum quod sicut religio consistit in quadam fidei protestatione,
quam tamen interdum aliquis non habet in corde; ita etiam vitia opposita religioni
habent quandam protestationem infidelitatis, licet quandoque non sit infidelitas in
mente. Secundum hoc ergo, simonia haeresis dicitur secundum exteriorem protestationem,
quia in hoc quod aliquis vendit donum spiritus sancti, quodammodo se protestatur esse
dominum spiritualis doni; quod est haereticum. Sciendum tamen quod Simon magus, praeter
hoc quod ab apostolis spiritus sancti gratiam pecunia emere voluit, dixit quod mundus
non erat a Deo creatus, sed a quadam superna virtute, ut dicit Isidorus, in libro
Etymol. Et secundum hoc, inter alios haereticos simoniaci computantur, ut patet in
libro Augustini de haeresibus. (IIa-IIae q. 100 a. 1 ad 1)
Ad secundum dicendum quod, sicut supra dictum est, iustitia et omnes partes eius,
et per consequens omnia vitia opposita, sunt in voluntate sicut in subiecto. Et ideo
convenienter simonia per voluntatem definitur. Additur autem studiosa, ad designandum
electionem, quae principaliter pertinet ad virtutem et vitium. Non autem omnis qui
peccat electione peccat peccato in spiritum sanctum, sed solum qui peccatum eligit
per contemptum eorum quae homines solent retrahere a peccando, ut supra dictum est. (IIa-IIae q. 100 a. 1 ad 2)
Ad tertium dicendum quod regnum caelorum dicitur emi, dum quis dat quod habet propter
Deum, large sumpto nomine emptionis, secundum quod accipitur pro merito. Quod tamen
non pertingit ad perfectam rationem emptionis. Tum quia non sunt condignae passiones
huius temporis, nec aliqua nostra dona vel opera, ad futuram gloriam quae revelabitur
in nobis, ut dicitur Rom. VIII. Tum quia meritum non consistit principaliter in exteriori
dono vel actu vel passione, sed in interiori affectu. (IIa-IIae q. 100 a. 1 ad 3)
Ad quartum dicendum quod Simon magus ad hoc emere voluit spiritualem potestatem ut
eam postea venderet, dicitur enim I, qu. III, quod Simon magus donum spiritus sancti
emere voluit ut ex venditione signorum quae per eum fierent, multiplicatam pecuniam
lucraretur. Et sic illi qui spiritualia vendunt, conformantur Simoni mago in intentione,
in actu vero, illi qui emere volunt. Illi autem qui vendunt, in actu imitantur Giezi,
discipulum Elisaei, de quo legitur IV Reg. V, quod accepit pecuniam a leproso mundato.
Unde venditores spiritualium possunt dici non solum simoniaci, sed etiam Giezitae. (IIa-IIae q. 100 a. 1 ad 4)
Ad quintum dicendum quod nomine emptionis et venditionis intelligitur omnis contractus
non gratuitus. Unde nec permutatio praebendarum vel ecclesiasticorum beneficiorum
fieri potest, auctoritate partium absque periculo simoniae, sicut nec transactio,
ut iura determinant. Potest tamen praelatus, ex officio suo. Permutationes huiusmodi
facere pro causa utili vel necessaria. (IIa-IIae q. 100 a. 1 ad 5)
Ad sextum dicendum quod sicut anima vivit secundum seipsam, corpus vero vivit ex unione
animae; ita etiam quaedam sunt spiritualia secundum seipsa, sicut sacramenta et alia
huiusmodi; quaedam autem dicuntur spiritualia ex hoc quod talibus adhaerent. Unde
I, qu. III, dicitur, cap. si quis obiecerit, quod spiritualia sine corporalibus rebus
non proficiunt, sicut nec anima sine corpore corporaliter vivit. (IIa-IIae q. 100 a. 1 ad 6)
Ad septimum dicendum quod Papa potest incurrere vitium simoniae, sicut et quilibet
alius homo, peccatum enim tanto in aliqua persona est gravius quanto maiorem obtinet
locum. Quamvis enim res Ecclesiae sint eius ut principalis dispensatoris, non tamen
sunt eius ut domini et possessoris. Et ideo si reciperet pro aliqua re spirituali
pecuniam de redditibus alicuius Ecclesiae, non careret vitio simoniae. Et similiter
etiam posset simoniam committere recipiendo pecuniam ab aliquo laico non de bonis
Ecclesiae. (IIa-IIae q. 100 a. 1 ad 7)
Articulus 2. Is het altijd ongeoorloofd geld voor de Sacramenten te geven?
Dit artikel is beschikbaar in Nederlandse vertaling, maar die kan
slechts gepubliceerd worden na correctie van de tekstherkenning van de ingescande PDF. Wil je deze website
helpen vervolledigen, neem dan contact op met info@gelovenleren.net!
Ad secundum sic proceditur. Videtur quod non semper sit illicitum pro sacramentis
pecuniam dare. Baptismus enim est ianua sacramentorum, ut in III parte dicetur. Sed
licet, ut videtur, in aliquo casu dare pecuniam pro Baptismo, puta quando sacerdos
puerum morientem sine pretio baptizare non vellet. Ergo non semper est illicitum emere
vel vendere sacramenta. (IIa-IIae q. 100 a. 2 arg. 1)
Praeterea, maximum sacramentorum est Eucharistia, quae in Missa consecratur. Sed pro
Missis cantandis aliqui sacerdotes praebendam vel pecuniam accipiunt. Ergo licet multo
magis alia sacramenta emere vel vendere. (IIa-IIae q. 100 a. 2 arg. 2)
Praeterea, sacramentum poenitentiae est sacramentum necessitatis, quod praecipue in
absolutione consistit. Sed quidam absolventes ab excommunicatione pecuniam exigunt.
Ergo non semper est illicitum sacramenta emere vel vendere. (IIa-IIae q. 100 a. 2 arg. 3)
Praeterea, consuetudo facit ut non sit peccatum illud quod alias peccatum esset, sicut
Augustinus dicit quod habere plures uxores, quando mos erat, crimen non erat. Sed
apud quosdam est consuetudo quod in consecrationibus episcoporum, benedictionibus
abbatum, et ordinibus clericorum, pro chrismate vel oleo sancto et aliis huiusmodi
aliquid detur. Ergo videtur quod hoc non sit illicitum. (IIa-IIae q. 100 a. 2 arg. 4)
Praeterea, contingit quandoque quod aliquis malitiose impedit aliquem vel ab episcopatu
obtinendo, vel ab aliqua alia dignitate. Sed licet unicuique redimere suam vexationem.
Ergo licitum videtur in tali casu pecuniam dare pro episcopatu, vel aliqua alia ecclesiastica
dignitate. (IIa-IIae q. 100 a. 2 arg. 5)
Praeterea, matrimonium est quoddam sacramentum. Sed quandoque datur pecunia pro matrimonio.
Ergo licitum est sacramenta pecunia vendere. (IIa-IIae q. 100 a. 2 arg. 6)
Sed contra est quod dicitur I, qu. I, qui per pecuniam quemquam consecraverit, alienus
sit a sacerdotio. (IIa-IIae q. 100 a. 2 s. c.)
Respondeo dicendum quod sacramenta novae legis sunt maxime spiritualia, inquantum
sunt spiritualis gratiae causa, quae pretio aestimari non potest, et eius rationi
repugnat quod non gratuito detur. Dispensantur autem sacramenta per Ecclesiae ministros,
quos oportet a populo sustentari, secundum illud apostoli, I ad Cor. IX, nescitis
quoniam qui in sacrario operantur, quae de sacrario sunt edunt, et qui altari deserviunt,
cum altario participantur? Sic igitur dicendum est quod accipere pecuniam pro spirituali
sacramentorum gratia est crimen simoniae, quod nulla consuetudine potest excusari,
quia consuetudo non praeiudicat iuri naturali vel divino. Per pecuniam autem intelligitur
omne illud cuius pretium potest pecunia aestimari, ut philosophus dicit, in IV Ethic.
Accipere autem aliqua ad sustentationem eorum qui sacramenta ministrant, secundum
ordinationem Ecclesiae et consuetudines approbatas, non est simonia, neque peccatum,
non enim accipitur tanquam pretium mercedis, sed tanquam stipendium necessitatis.
Unde super illud I ad Tim. V, qui bene praesunt presbyteri etc., dicit Glossa Augustini,
accipiant sustentationem necessitatis a populo, mercedem dispensationis a domino. (IIa-IIae q. 100 a. 2 co.)
Ad primum ergo dicendum quod in casu necessitatis potest quilibet baptizare. Et quia
nullo modo est peccandum, pro eodem est habendum si sacerdos absque pretio baptizare
non velit, ac si non esset qui baptizaret. Unde ille qui gerit curam pueri in tali
casu licite posset eum baptizare, vel a quocumque alio facere baptizari. Posset tamen
licite aquam a sacerdote emere, quae est pure elementum corporale. Si autem esset
adultus qui Baptismum desideraret, et immineret mortis periculum, nec sacerdos eum
vellet sine pretio baptizare, deberet, si posset, per alium baptizari. Quod si non
posset ad alium habere recursum, nullo modo deberet pretium pro Baptismo dare, sed
potius absque Baptismo decedere, suppletur enim ei ex Baptismo flaminis quod ex sacramento
deest. (IIa-IIae q. 100 a. 2 ad 1)
Ad secundum dicendum quod sacerdos non accipit pecuniam quasi pretium consecrationis
Eucharistiae aut Missae cantandae, hoc enim esset simoniacum, sed quasi stipendium
suae sustentationis, ut dictum est. (IIa-IIae q. 100 a. 2 ad 2)
Ad tertium dicendum quod pecunia non exigitur ab eo qui absolvitur quasi pretium absolutionis,
hoc enim esset simoniacum, sed quasi poena culpae praecedentis, pro qua fuit excommunicatus. (IIa-IIae q. 100 a. 2 ad 3)
Ad quartum dicendum quod, sicut dictum est, consuetudo non praeiudicat iuri naturali
vel divino, quo simonia prohibetur. Et ideo si aliqua ex consuetudine exigantur quasi
pretium rei spiritualis, cum intentione emendi vel vendendi, est manifeste simonia,
et praecipue si ab invito exigantur. Si vero accipiantur quasi quaedam stipendia per
consuetudinem approbatam, non est simonia, si tamen desit intentio emendi vel vendendi,
sed intentio referatur ad solam consuetudinis observantiam; et praecipue quando aliquis
voluntarie solvit. In his tamen omnibus sollicite cavendum est quod habet speciem
simoniae vel cupiditatis, secundum illud apostoli, I ad Thess. ult., ab omni specie
mala abstinete vos. (IIa-IIae q. 100 a. 2 ad 4)
Ad quintum dicendum quod antequam alicui acquiratur ius in episcopatu, vel quacumque
dignitate seu praebenda, per electionem vel provisionem seu collationem, simoniacum
esset adversantium obstacula pecunia redimere, sic enim per pecuniam pararet sibi
viam ad rem spiritualem obtinendam. Sed postquam iam ius alicui acquisitum est, licet
per pecuniam iniusta impedimenta removere. (IIa-IIae q. 100 a. 2 ad 5)
Ad sextum dicendum quod quidam dicunt quod pro matrimonio licet pecuniam dare, quia
in eo non confertur gratia. Sed hoc non est usquequaque verum, ut in III parte huius
operis dicetur. Et ideo aliter dicendum est, quod matrimonium non solum est Ecclesiae
sacramentum, sed etiam naturae officium. Et ideo dare pecuniam pro matrimonio inquantum
est naturae officium, licitum est, inquantum vero est Ecclesiae sacramentum, est illicitum.
Et ideo secundum iura prohibetur ne pro benedictione nuptiarum aliquid exigatur. (IIa-IIae q. 100 a. 2 ad 6)
Articulus 3. Mag men geld geven en ontvangen voor geestelijke daden?
Dit artikel is beschikbaar in Nederlandse vertaling, maar die kan
slechts gepubliceerd worden na correctie van de tekstherkenning van de ingescande PDF. Wil je deze website
helpen vervolledigen, neem dan contact op met info@gelovenleren.net!
Ad tertium sic proceditur. Videtur quod licitum sit dare et accipere pecuniam pro
spiritualibus actibus. Usus enim prophetiae est spiritualis actus. Sed pro usu prophetiae
olim aliquid dabatur, ut patet I Reg. IX, et III Reg. XIV. Ergo videtur quod liceat
dare et accipere pecuniam pro actu spirituali. (IIa-IIae q. 100 a. 3 arg. 1)
Praeterea, oratio, praedicatio, laus divina sunt actus maxime spirituales. Sed ad
impetrandum orationum suffragia pecunia datur sanctis viris, secundum illud Luc. XVI,
facite vobis amicos de mammona iniquitatis. Praedicatoribus etiam spiritualia seminantibus
temporalia debentur, secundum apostolum, I ad Cor. IX. Celebrantibus etiam divinas
laudes in ecclesiastico officio, et processiones facientibus, aliquid datur, et quandoque
annui redditus ad hoc assignantur. Ergo licitum est pro spiritualibus actibus accipere
aliquid. (IIa-IIae q. 100 a. 3 arg. 2)
Praeterea, scientia non est minus spiritualis quam potestas. Sed pro usu scientiae
licet pecuniam accipere, sicut advocato licet vendere iustum patrocinium, et medico
consilium sanitatis, et magistro officium doctrinae. Ergo, pari ratione, videtur quod
liceat praelato accipere aliquid pro usu spiritualis suae potestatis, puta pro correctione,
vel dispensatione, vel aliquo huiusmodi. (IIa-IIae q. 100 a. 3 arg. 3)
Praeterea, religio est status spiritualis perfectionis. Sed in aliquibus monasteriis
aliquid ab his qui recipiuntur exigitur. Ergo licet pro spiritualibus aliquid exigere. (IIa-IIae q. 100 a. 3 arg. 4)
Sed contra est quod dicitur I, qu. I, quidquid invisibilis gratiae consolatione tribuitur,
nunquam quaestibus, vel quibuslibet praemiis, venundari penitus debet. Sed omnia huiusmodi
spiritualia per invisibilem gratiam tribuuntur. Ergo non licet ea quaestibus vel praemiis
venundari. (IIa-IIae q. 100 a. 3 s. c.)
Respondeo dicendum quod sicut sacramenta dicuntur spiritualia quia spiritualem conferunt
gratiam, ita etiam quaedam alia dicuntur spiritualia quia ex spirituali procedunt
gratia et ad eam disponunt. Quae tamen per hominum ministerium exhibentur, quos oportet
a populo sustentari, cui spiritualia administrant, secundum illud I ad Cor. IX, quis
militat suis stipendiis unquam? Quis pascit gregem, et de lacte gregis non manducat?
Et ideo vendere quod spirituale est in huiusmodi actibus, aut emere, simoniacum est,
sed accipere aut dare aliquid pro sustentatione ministrantium spiritualia, secundum
ordinationem Ecclesiae et consuetudinem approbatam, licitum est; ita tamen quod desit
intentio emptionis et venditionis; et quod ab invitis non exigatur per subtractionem
spiritualium quae sunt exhibenda, haec enim haberent quandam venditionis speciem.
Gratis tamen spiritualibus prius exhibitis, licite possunt statutae et consuetae oblationes,
et quicumque alii proventus, exigi a nolentibus et valentibus solvere, auctoritate
superioris interveniente. (IIa-IIae q. 100 a. 3 co.)
Ad primum ergo dicendum quod, sicut Hieronymus dicit, super Michaeam, munera quaedam
sponte exhibebantur bonis prophetis ad sustentationem ipsorum, non quasi ad emendum
prophetiae usum, quem tamen pseudoprophetae retorquebant ad quaestum. (IIa-IIae q. 100 a. 3 ad 1)
Ad secundum dicendum quod illi qui dant eleemosynas pauperibus ut orationum ab ipsis
suffragia impetrent, non eo tenore dant quasi intendentes orationes emere, sed per
gratuitam beneficentiam pauperum animas provocant ad hoc quod pro eis gratis et ex
caritate orent. Praedicantibus etiam temporalia debentur ad sustentationem praedicantium,
non autem ad emendum praedicationis verbum. Unde super illud I ad Tim. V, qui bene
praesunt presbyteri etc., dicit Glossa, necessitatis est accipere unde vivitur, caritatis
est praebere, non tamen venale est Evangelium, ut pro his praedicetur. Si enim sic
vendunt, magnam rem vili vendunt pretio. Similiter etiam aliqua temporalia dantur
Deum laudantibus in celebratione ecclesiastici officii, sive pro vivis sive pro mortuis,
non quasi pretium, sed quasi sustentationis stipendium. Et eo etiam tenore pro processionibus
faciendis in aliquo funere aliquae eleemosynae recipiuntur. Si autem huiusmodi pacto
interveniente fiant, aut etiam cum intentione emptionis vel venditionis, simoniacum
esset. Unde illicita esset ordinatio si in aliqua Ecclesia statueretur quod non fieret
processio in funere alicuius nisi solveret certam pecuniae quantitatem, quia per tale
statutum praecluderetur via gratis officium pietatis aliquibus impendendi. Magis autem
licita esset ordinatio si statueretur quod omnibus certam eleemosynam dantibus talis
honor exhiberetur, quia per hoc non praecluderetur via aliis exhibendi. Et praeterea
prima ordinatio habet speciem exactionis, secunda vero habet speciem gratuitae recompensationis. (IIa-IIae q. 100 a. 3 ad 2)
Ad tertium dicendum quod ille cui committitur spiritualis potestas, ex officio obligatur
ad usum potestatis sibi commissae in spiritualium dispensatione, et etiam pro sua
sustentatione statuta stipendia habet ex redditibus ecclesiasticis. Et ideo si aliquid
acciperet pro usu spiritualis potestatis, non intelligeretur locare operas suas, quas
ex debito suscepti officii debet impendere, sed intelligeretur vendere ipsum spiritualis
gratiae usum. Et propter hoc, non licet pro quacumque dispensatione aliquid accipere;
neque etiam pro hoc quod suas vices committant; neque etiam pro hoc quod suos subditos
corrigant, vel a corrigendo desistant. Licet tamen eis accipere procurationes quando
subditos visitant, non quasi pretium correctionis, sed quasi debitum stipendium. Ille
autem qui habet scientiam, non suscipit tamen hoc officium ex quo obligetur aliis
usum scientiae impendere. Et ideo licite potest pretium suae doctrinae vel consilii
accipere, non quasi veritatem aut scientiam vendens sed quasi operas suas locans.
Si autem ex officio ad hoc teneretur, intelligeretur ipsam veritatem vendere, unde
graviter peccaret. Sicut patet in illis qui instituuntur in aliquibus Ecclesiis ad
docendum clericos Ecclesiae et alios pauperes, pro quo ab Ecclesia beneficium recipiunt,
a quibus non licet eis aliquid recipere, nec ad hoc quod doceant, nec ad hoc quod
aliqua festa faciant vel praetermittant. (IIa-IIae q. 100 a. 3 ad 3)
Ad quartum dicendum quod pro ingressu monasterii non licet aliquid exigere vel accipere
quasi pretium. Licet tamen, si monasterium sit tenue, quod non sufficiat ad tot personas
nutriendas, gratis quidem ingressum monasterii exhibere, sed accipere aliquid pro
victu personae quae in monasterio fuerit recipienda, si ad hoc monasterii non sufficiant
opes. Similiter etiam licitum est si propter devotionem quam aliquis ad monasterium
ostendit largas eleemosynas faciendo, facilius in monasterio recipiatur; sicut etiam
licitum est e converso aliquem provocare ad devotionem monasterii per temporalia beneficia,
ut ex hoc inclinetur ad monasterii ingressum; licet non sit licitum ex pacto aliquid
dare vel recipere pro ingressu monasterii, ut habetur I, qu. II, cap. quam pio. (IIa-IIae q. 100 a. 3 ad 4)
Articulus 4. Mag men geld aannemen voor wat met het geestelijke in verband staat?
Dit artikel is beschikbaar in Nederlandse vertaling, maar die kan
slechts gepubliceerd worden na correctie van de tekstherkenning van de ingescande PDF. Wil je deze website
helpen vervolledigen, neem dan contact op met info@gelovenleren.net!
Ad quartum sic proceditur. Videtur quod licitum sit pecuniam accipere pro his quae
sunt spiritualibus annexa. Omnia enim temporalia videntur esse spiritualibus annexa,
quia temporalia sunt propter spiritualia quaerenda. Si ergo non licet vendere ea quae
sunt spiritualibus annexa, nihil temporale vendere licebit. Quod patet esse falsum. (IIa-IIae q. 100 a. 4 arg. 1)
Praeterea, nihil videtur magis spiritualibus annexum quam vasa consecrata. Sed ea
licet vendere pro redemptione captivorum, ut Ambrosius dicit. Ergo licitum est vendere
ea quae sunt spiritualibus annexa. (IIa-IIae q. 100 a. 4 arg. 2)
Praeterea, spiritualibus annexa videntur ius sepulturae, ius patronatus, et ius primogeniturae
secundum antiquos (quia primogeniti, ante legem, sacerdotis officio fungebantur),
et etiam ius accipiendi decimas. Sed Abraham emit ab Ephron speluncam duplicem in
sepulturam. Ut habetur Gen. XXIII. Iacob autem emit ab Esau ius primogeniturae, ut
habetur Gen. XXV. Ius etiam patronatus cum re vendita transit, in feudum conceditur.
Decimae etiam concessae sunt quibusdam militibus, et redimi possunt. Praelati interdum
retinent sibi ad tempus fructus praebendarum quas conferunt, cum tamen praebendae
sint spiritualibus annexae. Ergo licet emere et vendere ea quae sunt spiritualibus
annexa. (IIa-IIae q. 100 a. 4 arg. 3)
Sed contra est quod dicit paschalis Papa, et habetur I, qu. III, cap. si quis obiecerit,
quisquis eorum vendidit alterum sine quo nec alterum provenit, neutrum invenditum
derelinquit. Nullus ergo emat Ecclesiam vel praebendam, vel aliquid ecclesiasticum. (IIa-IIae q. 100 a. 4 s. c.)
Respondeo dicendum quod aliquid potest esse spiritualibus annexum dupliciter. Uno
modo, sicut ex spiritualibus dependens, sicut habere beneficia ecclesiastica dicitur
spiritualibus annexum quia non competit nisi habenti officium clericale. Unde huiusmodi
nullo modo possunt esse sine spiritualibus. Et propter hoc, ea nullo modo vendere
licet, quia, eis venditis, intelliguntur etiam spiritualia venditioni subiici. Quaedam
autem sunt annexa spiritualibus inquantum ad spiritualia ordinantur, sicut ius patronatus,
quod ordinatur ad praesentandum clericos ad ecclesiastica beneficia; et vasa sacra,
quae ordinantur ad sacramentorum usum. Unde huiusmodi non praesupponunt spiritualia,
sed magis ea ordine temporis praecedunt. Et ideo aliquo modo vendi possunt, non autem
inquantum sunt spiritualibus annexa. (IIa-IIae q. 100 a. 4 co.)
Ad primum ergo dicendum quod omnia temporalia annectuntur spiritualibus sicut fini.
Et ideo ipsa quidem temporalia vendere licet, sed ordo eorum ad spiritualia sub venditione
cadere non debet. (IIa-IIae q. 100 a. 4 ad 1)
Ad secundum dicendum quod etiam vasa sacra sunt spiritualibus annexa sicut fini. Et
ideo eorum consecratio vendi non potest, tamen, pro necessitate Ecclesiae et pauperum,
materia eorum vendi potest; dummodo, praemissa oratione, prius confringantur; quia
post confractionem non intelliguntur esse vasa sacra, sed purum metallum. Unde si
ex eadem materia similia vasa iterum reintegrarentur, indigerent iterum consecrari. (IIa-IIae q. 100 a. 4 ad 2)
Ad tertium dicendum quod spelunca duplex quam Abraham emit in sepulturam, non habetur
quod erat terra consecrata ad sepeliendum. Et ideo licebat Abrahae terram illam emere
ad usum sepulturae, ut ibi institueret sepulcrum, sicut etiam nunc liceret emere aliquem
agrum communem ad instituendum ibi coemeterium, vel etiam Ecclesiam. Quia tamen etiam
apud gentiles loca sepulturae deputata religiosa reputabantur, si Ephron pro iure
sepulturae pretium intendit accipere, peccavit vendens, licet Abraham non peccaverit
emens, quia non intendebat emere nisi terram communem. Licet etiam nunc terram ubi
quondam fuit Ecclesia, vendere aut emere in casu necessitatis, sicut et de materia
vasorum sacrorum dictum est. Vel excusatur Abraham quia in hoc redemit suam vexationem.
Quamvis enim Ephron gratis ei sepulturam offerret, perpendit tamen Abraham quod gratis
recipere sine eius offensa non posset. Ius autem primogeniturae debebatur Iacob ex
divina electione, secundum illud Malach. I, Iacob dilexi, Esau odio habui. Et ideo
Esau peccavit primogenita vendens, Iacob autem non peccavit emendo, quia intelligitur
suam vexationem redemisse. Ius autem patronatus per se vendi non potest, nec in feudum
dari, sed transit cum villa quae venditur vel conceditur. Ius autem spirituale accipiendi
decimas non conceditur laicis, sed tantummodo res temporales quae nomine decimae dantur,
ut supra dictum est. Circa collationem vero beneficiorum, sciendum est quod si episcopus,
antequam alicui beneficium offerat, ob aliquam causam ordinaverit aliquid subtrahendum
de fructibus beneficii conferendi et in pios usus expendendum, non est illicitum.
Si vero ab eo cui beneficium offert requirat aliquid sibi exhiberi de fructibus illius
beneficii, idem est ac si aliud munus ab eo exigeret, et non caret vitio simoniae. (IIa-IIae q. 100 a. 4 ad 3)
Articulus 5.
Ad quintum sic proceditur. Videtur quod liceat spiritualia dare pro munere quod est
ab obsequio vel a lingua. Dicit enim Gregorius, in registro, ecclesiasticis utilitatibus
deservientes ecclesiastica dignum est remuneratione gaudere. Sed deservire ecclesiasticis
utilitatibus pertinet ad munus ab obsequio. Ergo videtur quod licitum sit pro obsequio
accepto ecclesiastica beneficia largiri. (IIa-IIae q. 100 a. 5 arg. 1)
Praeterea, sicut carnalis videtur esse intentio si quis alicui det beneficium ecclesiasticum
pro suscepto servitio, ita etiam si quis det intuitu consanguinitatis. Sed hoc non
videtur esse simoniacum, quia non est ibi emptio et venditio. Ergo nec primum. (IIa-IIae q. 100 a. 5 arg. 2)
Praeterea, illud quod solum ad preces alicuius fit, gratis fieri videtur, et ita non
videtur habere locum simonia, quae in emptione et venditione consistit. Sed munus
a lingua intelligitur si quis ad preces alicuius ecclesiasticum beneficium conferat.
Ergo hoc non est simoniacum. (IIa-IIae q. 100 a. 5 arg. 3)
Praeterea, hypocritae spiritualia opera faciunt ut laudem humanam consequantur, quae
videtur ad munus linguae pertinere. Nec tamen hypocritae dicuntur simoniaci. Non ergo
per munus a lingua simonia contrahitur. (IIa-IIae q. 100 a. 5 arg. 4)
Sed contra est quod Urbanus Papa dicit, quisquis res ecclesiasticas, non ad quod institutae
sunt, sed ad propria lucra, munere linguae vel obsequii vel pecuniae largitur vel
adipiscitur, simoniacus est. (IIa-IIae q. 100 a. 5 s. c.)
Respondeo dicendum quod, sicut supra dictum est, nomine pecuniae intelligitur cuiuscumque
pretium pecunia mensurari potest. Manifestum est autem quod obsequium hominis ad aliquam
utilitatem ordinatur quae potest pretio pecuniae aestimari, unde et pecuniaria mercede
ministri conducuntur. Et ideo idem est quod aliquis det rem spiritualem pro aliquo
obsequio temporali exhibito vel exhibendo, ac si daret pro pecunia, data vel promissa,
qua illud obsequium aestimari posset. Similiter etiam quod aliquis satisfaciat precibus
alicuius ad temporalem gratiam quaerendam, ordinatur ad aliquam utilitatem quae potest
pecuniae pretio aestimari. Et ideo sicut contrahitur simonia accipiendo pecuniam vel
quamlibet rem exteriorem, quod pertinet ad munus a manu, ita etiam contrahitur per
munus a lingua, vel ab obsequio. (IIa-IIae q. 100 a. 5 co.)
Ad primum ergo dicendum quod si aliquis clericus alicui praelato impendat obsequium
honestum et ad spiritualia ordinatum, puta ad Ecclesiae utilitatem vel ministrorum
eius auxilium, ex ipsa devotione obsequii redditur dignus ecclesiastico beneficio,
sicut et propter alia bona opera. Unde non intelligitur esse munus ab obsequi. Et
in hoc casu loquitur Gregorius. Si vero sit inhonestum obsequium, vel ad carnalia
ordinatum, puta quia servivit praelato ad utilitatem consanguineorum suorum vel patrimonii
sui, vel ad aliquid huiusmodi, esset munus ab obsequio, et simoniacum. (IIa-IIae q. 100 a. 5 ad 1)
Ad secundum dicendum quod si aliquis aliquid spirituale alicui conferat gratis propter
consanguinitatem, vel quamcumque carnalem affectionem, est quidem illicita et carnalis
collatio, non tamen simoniaca, quia nihil ibi accipitur, unde hoc non pertinet ad
contractum emptionis et venditionis, in quo fundatur simonia. Si tamen aliquis det
beneficium ecclesiasticum alicui hoc pacto, vel intentione, ut exinde suis consanguineis
provideat, est manifesta simonia. (IIa-IIae q. 100 a. 5 ad 2)
Ad tertium dicendum quod munus a lingua dicitur vel ipsa laus pertinens ad favorem
humanum, qui sub pretio cadit, vel etiam preces ex quibus acquiritur favor humanus,
vel contrarium evitatur. Et ideo si aliquis principaliter ad hoc intendat, simoniam
committit. Videtur autem ad hoc principaliter intendere qui preces pro indigno porrectas
exaudit. Unde ipsum factum est simoniacum. Si autem preces pro digno porrigantur,
ipsum factum non est simoniacum, quia subest debita causa ex qua illi pro quo preces
porriguntur, spirituale aliquid conferatur. Potest tamen esse simonia in intentione,
si non attendatur ad dignitatem personae, sed ad favorem humanum. Si vero aliquis
pro se rogat ut obtineat curam animarum, ex ipsa praesumptione redditur indignus,
et sic preces sunt pro indigno. Licite tamen potest aliquis, si sit indigens, pro
se beneficium ecclesiasticum petere sine cura animarum. (IIa-IIae q. 100 a. 5 ad 3)
Ad quartum dicendum quod hypocrita non dat aliquid spirituale propter laudem, sed
solum demonstrat, et simulando magis furtive surripit laudem humanam quam emat. Unde
non videtur pertinere ad vitium simoniae. (IIa-IIae q. 100 a. 5 ad 4)
Articulus 6.
Ad sextum sic proceditur. Videtur quod non sit conveniens simoniaci poena ut privetur
eo quod per simoniam acquisivit. Simonia enim committitur ex eo quod alicuius muneris
interventu spiritualia acquiruntur. Sed quaedam sunt spiritualia quae semel adepta,
non possunt amitti, sicut omnes characteres, qui per aliquam consecrationem imprimuntur.
Ergo non est conveniens poena ut quis privetur eo quod simoniace acquisivit. (IIa-IIae q. 100 a. 6 arg. 1)
Praeterea, contingit quandoque quod ille qui est episcopatum per simoniam adeptus,
praecipiat subdito ut ab eo recipiat ordines, et videtur quod debeat ei obedire quandiu
ab Ecclesia toleratur. Sed nullus debet aliquid recipere ab eo qui non habet potestatem
conferendi. Ergo episcopus non amittit episcopalem potestatem si eam simoniace acquisivit. (IIa-IIae q. 100 a. 6 arg. 2)
Praeterea, nullus debet puniri pro eo quod non est factum eo sciente et volente, quia
poena debetur peccato, quod est voluntarium, ut ex supra dictis patet. Contingit autem
quandoque quod aliquis simoniace consequitur aliquid spirituale procurantibus aliis,
eo nesciente et nolente. Ergo non debet puniri per privationem eius quod ei collatum
est. (IIa-IIae q. 100 a. 6 arg. 3)
Praeterea, nullus debet portare commodum de suo peccato. Sed si ille qui consecutus
est beneficium ecclesiasticum per simoniam, restitueret quod percepit, quandoque hoc
redundaret in utilitatem eorum qui fuerunt simoniae participes, puta quando praelatus
et totum collegium in simoniam consensit. Ergo non semper est restituendum quod per
simoniam acquiritur. (IIa-IIae q. 100 a. 6 arg. 4)
Praeterea, quandoque aliquis per simoniam in aliquo monasterio recipitur, et votum
solemne ibi facit profitendo. Sed nullus debet absolvi ab obligatione voti propter
culpam commissam. Ergo non debet monachatum amittere quem simoniace acquisivit. (IIa-IIae q. 100 a. 6 arg. 5)
Praeterea, exterior poena in hoc mundo non infligitur pro interiori motu cordis, de
quo solius Dei est iudicare. Sed simonia committitur ex sola intentione vel voluntate,
unde et per voluntatem definitur, ut supra dictum est. Ergo non semper debet aliquis
privari eo quod simoniace acquisivit. (IIa-IIae q. 100 a. 6 arg. 6)
Praeterea, multo maius est promoveri ad maiora quam in susceptis permanere. Sed quandoque
simoniaci, ex dispensatione, promoventur ad maiora. Ergo non semper debent susceptis
privari. (IIa-IIae q. 100 a. 6 arg. 7)
Sed contra est quod dicitur I, qu. I, cap. si quis episcopus, qui ordinatus est, nihil
ex ordinatione vel promotione quae est per negotiationem facta, proficiat, sed sit
alienus a dignitate vel sollicitudine quam pecuniis acquisivit. (IIa-IIae q. 100 a. 6 s. c.)
Respondeo dicendum quod nullus potest licite retinere illud quod contra voluntatem
domini acquisivit, puta si aliquis dispensator de rebus domini sui daret alicui contra
voluntatem et ordinationem domini sui, ille qui acciperet licite retinere non posset.
Dominus autem, cuius Ecclesiarum praelati sunt dispensatores et ministri, ordinavit
ut spiritualia gratis darentur, secundum illud Matth. X, gratis accepistis, gratis
date. Et ideo qui muneris interventu spiritualia quaecumque assequuntur, ea licite
retinere non possunt. Insuper autem simoniaci, tam vendentes quam ementes spiritualia,
aut etiam mediatores, aliis poenis puniuntur, scilicet infamia et depositione, si
sint clerici; et excommunicatione, si sint laici; ut habetur I, qu. I, cap. si quis
episcopus. (IIa-IIae q. 100 a. 6 co.)
Ad primum ergo dicendum quod ille qui simoniace accipit sacrum ordinem, recipit quidem
characterem ordinis, propter efficaciam sacramenti, non tamen recipit gratiam, neque
ordinis executionem, eo quod quasi furtive suscepit characterem, contra principalis
domini voluntatem. Et ideo est ipso iure suspensus, et quoad se, ut scilicet de executione
sui ordinis se non intromittat; et quoad alios, ut scilicet nullus ei communicet in
ordinis executione; sive sit peccatum eius publicum, sive occultum. Nec potest repetere
pecuniam quam turpiter dedit, licet alius iniuste detineat. Si vero sit simoniacus
quia contulit ordinem simoniace, vel quia dedit vel recepit beneficium simoniace,
vel fuit mediator simoniae, si est publicum, est ipso iure suspensus et quoad se et
quoad alios; si autem est occultum, est suspensus ipso iure quoad se tantum, non autem
quoad alios. (IIa-IIae q. 100 a. 6 ad 1)
Ad secundum dicendum quod nec propter praeceptum eius, nec etiam propter excommunicationem,
debet aliquis recipere ordinem ab episcopo quem scit simoniace promotum. Et si ordinetur,
non recipit ordinis executionem, etiam si ignoret eum esse simoniacum, sed indiget
dispensatione. Quamvis quidam dicunt quod, si non potest probare eum esse simoniacum,
debet obedire recipiendo ordinem, sed non debet exequi sine dispensatione. Sed hoc
absque ratione dicitur. Quia nullus debet obedire alicui ad communicandum sibi in
facto illicito. Ille autem qui est ipso iure suspensus et quoad se et quoad alios,
illicite confert ordinem. Unde nullus debet sibi communicare recipiendo ab eo, quacumque
ex causa. Si autem ei non constat, non debet credere peccatum alterius, et ita cum
bona conscientia debet ab eo ordinem recipere. Si autem episcopus sit simoniacus aliquo
alio modo quam per promotionem suam simoniace factam, potest recipere ab eo ordinem,
si sit occultum, quia non est suspensus quoad alios, sed solum quoad seipsum, ut dictum
est. (IIa-IIae q. 100 a. 6 ad 2)
Ad tertium dicendum quod hoc quod aliquis privetur eo quod accepit, non solum est
poena peccati, sed etiam quandoque est effectus acquisitionis iniustae, puta cum aliquis
emit rem aliquam ab eo qui vendere non potest. Et ideo si aliquis scienter et propria
sponte simoniace accipiat ordinem vel ecclesiasticum beneficium, non solum privatur
eo quod accepit, ut scilicet careat executione ordinis et beneficium resignet cum
fructibus inde perceptis; sed etiam ulterius punitur, quia notatur infamia; et tenetur
ad restituendos fructus non solum perceptos, sed etiam eos qui percipi potuerunt a
possessore diligenti (quod tamen intelligendum est de fructibus qui supersunt deductis
expensis factis causa fructuum, exceptis fructibus illis qui alias expensi sunt in
utilitatem Ecclesiae). Si vero, eo nec volente nec sciente, per alios alicuius promotio
simoniace procuratur, caret quidem ordinis executione, et tenetur resignare beneficium
quod est consecutus, cum fructibus extantibus (non autem tenetur restituere fructus
consumptos, quia bona fide possedit), nisi forte inimicus eius fraudulenter pecuniam
daret pro alicuius promotione, vel nisi ipse expresse contradixerit. Tunc enim non
tenetur ad abrenuntiandum, nisi forte postmodum pacto consenserit, solvendo quod fuit
promissum. (IIa-IIae q. 100 a. 6 ad 3)
Ad quartum dicendum quod pecunia, vel possessio, vel fructus simoniace accepti, debent
restitui Ecclesiae in cuius iniuriam data sunt, non obstante quod praelatus, vel aliquis
de collegio illius Ecclesiae, fuit in culpa, quia eorum peccatum non debet aliis nocere.
Ita tamen quod, quantum fieri potest, ipsi qui peccaverunt inde commodum non consequantur.
Si vero praelatus et totum collegium sunt in culpa, debet cum auctoritate superioris
vel pauperibus vel alteri Ecclesiae erogari. (IIa-IIae q. 100 a. 6 ad 4)
Ad quintum dicendum quod si aliqui sunt in monasterio simoniace recepti, debent abrenuntiare.
Et si eis scientibus commissa est simonia post Concilium generale, sine spe restitutionis
de suo monasterio repelluntur, et ad agendam perpetuam poenitentiam sunt in arctiori
regula ponendi, vel in aliquo loco eiusdem ordinis, si arctior ordo non inveniretur.
Si vero hoc fuit ante Concilium, debent in aliis locis eiusdem ordinis collocari.
Et si hoc fieri non potest, dispensative debent in eisdem monasteriis recipi, ne in
saeculo evagentur, mutatis tamen prioribus locis et inferioribus assignatis. Si vero
ipsis ignorantibus, sive ante Concilium sive post, sint simoniace recepti, postquam
renuntiaverint, possunt de novo recipi, locis mutatis, ut dictum est. (IIa-IIae q. 100 a. 6 ad 5)
Ad sextum dicendum quod quoad Deum sola voluntas facit simoniacum, sed quoad poenam
ecclesiasticam exteriorem, non punitur ut simoniacus, ut abrenuntiare teneatur, sed
debet de mala intentione poenitere. (IIa-IIae q. 100 a. 6 ad 6)
Ad septimum dicendum quod dispensare cum eo qui est scienter beneficiatus, solus Papa
potest. In aliis autem casibus potest etiam episcopus dispensare, ita tamen quod prius
abrenuntiet quod simoniace acquisivit. Et tunc dispensationem consequatur vel parvam,
ut habeat laicam communionem; vel magnam, ut, post poenitentiam, in alia Ecclesia
in suo ordine remaneat; vel maiorem, ut remaneat in eadem, sed in minoribus ordinibus;
vel maximam, ut in eadem Ecclesia etiam maiores ordines exequatur, non tamen praelationem
accipiat. (IIa-IIae q. 100 a. 6 ad 7)