Secunda Secundae. Quaestio 174.

Deze Quaestio is niet beschikbaar in Nederlandse vertaling

Prooemium

Deinde conſiderandum eſt de diviſione prophetiae. Et circa hoc quaeruntur ſex. Primo, de diviſione prophetiae in ſuas ſpecies. Secundo, utrum ſit altior prophetia quae eſt ſine imaginaria viſione. Tertio, de diverſitate graduum prophetiae. Quarto, utrum Moyſes fuit eximius prophetarum. Quinto, utrum aliquis comprehenſor poſſit eſſe propheta. Sexto, utrum prophetia creverit per temporis proceſſum. (IIa-IIae, q. 174 pr.)

Articulus 1.

Ad primum ſic proceditur. Videtur quod inconvenienter dividatur prophetia in Gloſſa ſuper Matth. I, ecce virgo in utero habebit, ubi dicitur quod prophetia alia eſt ex praedeſtinatione Dei, quam neceſſe eſt omnibus modis evenire, ut ſine noſtro impleatur arbitrio, ut haec de qua hic agitur; alia eſt ex praeſcientia Dei, cui noſtrum admiſcetur arbitrium; alia eſt quae comminatio dicitur quae fit ob ſignum divinae animadverſionis. Illud enim quod conſequitur omnem prophetiam, non debet poni ut membrum dividens prophetiam. Sed omnis prophetia eſt ſecundum praeſcientiam divinam, quia prophetae legunt in libro praeſcientiae, ut dicit Gloſſa, Iſaiae XXXVIII. Ergo videtur quod non debeat poni una ſpecies prophetiae quae eſt ſecundum praeſcientiam. (IIa-IIae, q. 174 a. 1 arg. 1)

Praeterea, ſicuti aliquid prophetatur ſecundum comminationem, ita etiam ſecundum promiſſionem, et utraque variatur. Dicitur enim Ierem. XVIII, repente loquar adverſum gentem et adverſum regnum, ut eradicem et deſtruam et diſperdam illud, ſi poenitentiam egerit gens illa a malo ſuo, agam et ego poenitentiam, et hoc pertinet ad prophetiam comminationis. Et poſtea ſubdit de prophetia promiſſionis, ſubito loquar de gente et de regno, ut aedificem et plantem illud, ſi fecerit malum in oculis meis, poenitentiam agam ſuper bono quod locutus ſum ut facerem ei. Ergo, ſicut ponitur prophetia comminationis, ita debet poni prophetia promiſſionis. (IIa-IIae, q. 174 a. 1 arg. 2)

Praeterea, Iſidorus dicit, in libro Etymol., prophetiae genera ſunt ſeptem. Primum genus, extaſis, quod eſt mentis exceſſus, ſicut vidit Petrus vas ſubmiſſum de caelo cum variis animalibus. Secundum genus, viſio, ſicut apud Iſaiam dicentem, vidi dominum ſedentem, et cetera. Tertium genus eſt ſomnium, ſicut Iacob ſcalam dormiens vidit. Quartum genus eſt per nubem, ſicut ad Moyſen loquitur Deus. Quintum genus, vox de caelo, ſicut ad Abraham ſonuit dicens, ne mittas manum in puerum. Sextum genus, accepta parabola, ſicut apud Balaam. Septimum genus, repletio ſpiritus ſancti, ſicut pene apud omnes prophetas. Ponit etiam tria genera viſionum, unum, ſecundum oculos corporis; alterum, ſecundum ſpiritum imaginarium; tertium, per intuitum mentis. Sed haec non exprimuntur in prius dicta diviſione. Ergo eſt inſufficiens. (IIa-IIae, q. 174 a. 1 arg. 3)

Sed contra eſt auctoritas Hieronymi, cuius dicitur eſſe Gloſſa. (IIa-IIae, q. 174 a. 1 s. c.)

Reſpondeo dicendum quod ſpecies habituum et actuum in moralibus diſtinguuntur ſecundum obiecta. Obiectum autem prophetiae eſt id quod eſt in cognitione divina ſupra humanam facultatem exiſtens. Et ideo ſecundum horum differentiam diſtinguitur prophetia in diverſas ſpecies, ſecundum prius dictam diviſionem. Dictum eſt autem ſupra quod futurum eſt in divina cognitione dupliciter. Uno modo, prout eſt in ſua cauſa. Et ſic accipitur prophetia comminationis, quae non ſemper impletur, ſed per eam praenuntiatur ordo cauſae ad effectus, qui quandoque, aliis ſupervenientibus, impeditur. Alio modo, praecognoſcit Deus aliqua in ſeipſis. Vel ut fienda ab ipſo. Et horum eſt prophetia praedeſtinationis, quia, ſecundum Damaſcenum, Deus praedeſtinat ea quae non ſunt in nobis. Vel ut fienda per liberum arbitrium hominis. Et ſic eſt prophetia praeſcientiae. Quae poteſt eſſe bonorum et malorum, quod non contingit de prophetia praedeſtinationis, quae eſt bonorum tantum. Et quia praedeſtinatio ſub praeſcientia comprehenditur, ideo in Gloſſa, in principio Pſalterii, ponitur tantum duplex prophetiae ſpecies, ſcilicet ſecundum praeſcientiam, et ſecundum comminationem. (IIa-IIae, q. 174 a. 1 co.)

Ad primum ergo dicendum quod praeſcientia proprie dicitur praecognitio futurorum eventuum prout in ſeipſis ſunt, et ſecundum hoc ponitur ſpecies prophetiae. Prout autem dicitur reſpectu futurorum eventuum ſive ſecundum quod in ſeipſis ſunt ſive ſecundum quod ſunt in cauſis ſuis, communiter ſe habet ad omnem ſpeciem prophetiae. (IIa-IIae, q. 174 a. 1 ad 1)

Ad ſecundum dicendum quod prophetia promiſſionis comprehenditur ſub prophetia comminationis, quia eadem ratio eſt veritatis in utraque. Denominatur tamen magis a comminatione, quia Deus pronior eſt ad relaxandum poenam quam ad ſubtrahendum promiſſa beneficia. (IIa-IIae, q. 174 a. 1 ad 2)

Ad tertium dicendum quod Iſidorus diſtinguit prophetiam ſecundum modum prophetandi. Qui quidem poteſt diſtingui vel ſecundum potentias cognoſcitivas in homine, quae ſunt ſenſus, imaginatio et intellectus. Et ſic ſumitur triplex viſio, quam ponit tam ipſe quam Auguſtinus, XII ſuper Gen. ad Litt. Vel poteſt ſumi ſecundum differentiam prophetici influxus. Qui quidem, quantum ad illuſtrationem intellectus, ſignificatur per repletionem ſpiritus ſancti, quam ſeptimo loco ponit. Quantum vero ad impreſſionem formarum imaginabilium, ponit tria, ſcilicet ſomnium, quod ponit tertio loco; et viſionem, quae fit in vigilando reſpectu quorumcumque communium, quam ponit in ſecundo loco; et extaſim, quae fit per elevationem mentis in aliqua altiora, quam ponit primo loco. Quantum vero ad ſenſibilia ſigna, ponit tria. Quia ſenſibile ſignum aut eſt aliqua res corporea exterius apparens viſui, ſicut nubes, quam ponit quarto loco. Aut eſt vox exterius formata ad auditum hominis delata, quam ponit quinto loco. Aut eſt vox per hominem formata cum ſimilitudine alicuius rei, quod pertinet ad parabolam, quam ponit ſexto loco. (IIa-IIae, q. 174 a. 1 ad 3)

Articulus 2.

Ad ſecundum ſic proceditur. Videtur quod excellentior ſit prophetia quae habet viſionem intellectualem et imaginariam, quam ea quae habet viſionem intellectualem tantum. Dicit enim Auguſtinus, XII ſuper Gen. ad Litt., et habetur in Gloſſa, I ad Cor. XIV, ſuper illud, ſpiritus autem loquitur myſteria, minus eſt propheta qui rerum ſignificatarum ſolo ſpiritu videt imagines; et magis eſt propheta qui ſolo earum intellectu eſt praeditus; ſed maxime propheta eſt qui in utroque praecellit. Hoc autem pertinet ad prophetam qui ſimul habet intellectualem et imaginariam viſionem. Ergo huiuſmodi prophetia eſt altior. (IIa-IIae, q. 174 a. 2 arg. 1)

Praeterea, quanto virtus alicuius rei eſt maior, tanto ad magis diſtantia ſe extendit. Sed lumen propheticum principaliter ad mentem pertinet, ut ex dictis patet. Ergo perfectior videtur eſſe prophetia quae derivatur uſque ad imaginationem, quam illa quae exiſtit in ſolo intellectu. (IIa-IIae, q. 174 a. 2 arg. 2)

Praeterea, Hieronymus, in prologo libri regum, diſtinguit prophetas contra Hagiographos. Omnes autem illi quos prophetas nominat, puta Iſaias, Ieremias et alii huiuſmodi, ſimul cum intellectuali viſione imaginariam habuerunt, non autem illi qui dicuntur Hagiographi, ſicut ex inſpiratione ſpiritus ſancti ſcribentes, ſicut Iob, David, Salomon et huiuſmodi. Ergo videtur quod magis proprie dicuntur prophetae illi qui habent ſimul viſionem imaginariam cum intellectuali, quam illi qui habent intellectualem tantum. (IIa-IIae, q. 174 a. 2 arg. 3)

Praeterea, Dionyſius dicit, I cap. Cael. Hier., quod impoſſibile eſt nobis ſuperlucere divinum radium, niſi varietate ſacrorum velaminum circumvelatum. Sed prophetica revelatio fit per immiſſionem divini radii. Ergo videtur quod non poſſit eſſe abſque phantaſmatum velaminibus. (IIa-IIae, q. 174 a. 2 arg. 4)

Sed contra eſt quod Gloſſa dicit, in principio Pſalterii, quod ille modus prophetiae ceteris eſt dignior, quando ſcilicet ex ſola ſpiritus ſancti inſpiratione, remoto omni exteriori adminiculo facti vel dicti vel viſionis vel ſomnii, prophetatur. (IIa-IIae, q. 174 a. 2 s. c.)

Reſpondeo dicendum quod dignitas eorum quae ſunt ad finem, praecipue conſideratur ex fine. Finis autem prophetiae eſt manifeſtatio alicuius veritatis ſupra hominem exiſtentis. Unde quanto huiuſmodi manifeſtatio eſt potior, tanto prophetia eſt dignior. Manifeſtum eſt autem quod manifeſtatio veritatis divinae quae fit ſecundum nudam contemplationem ipſius veritatis, potior eſt quam illa quae fit ſub ſimilitudine corporalium rerum, magis enim appropinquat ad viſionem patriae, ſecundum quam in eſſentia Dei veritas conſpicitur. Et inde eſt quod prophetia per quam aliqua ſupernaturalis veritas conſpicitur nude ſecundum intellectualem veritatem, eſt dignior quam illa in qua veritas ſupernaturalis manifeſtatur per ſimilitudinem corporalium rerum ſecundum imaginariam viſionem. Et ex hoc etiam oſtenditur mens prophetae ſublimior, ſicut in doctrina humana auditor oſtenditur eſſe melioris intellectus qui veritatem intelligibilem a magiſtro nude prolatam capere poteſt, quam ille qui indiget ſenſibilibus exemplis ad hoc manuduci. Unde in commendationem prophetiae David dicitur, II Reg. XXIII, mihi locutus eſt fortis Iſrael; et poſtea ſubdit, ſicut lux aurorae, oriente ſole, mane abſque nubibus rutilat. (IIa-IIae, q. 174 a. 2 co.)

Ad primum ergo dicendum quod quando aliqua ſupernaturalis veritas revelanda eſt per ſimilitudines corporales, tunc magis eſt propheta qui utrumque habet, ſcilicet lumen intellectuale et imaginariam viſionem, quam ille qui habet alterum tantum, quia perfectior eſt prophetia. Et quantum ad hoc loquitur Auguſtinus. Sed illa prophetia in qua revelatur nude intelligibilis veritas, eſt omnibus potior. (IIa-IIae, q. 174 a. 2 ad 1)

Ad ſecundum dicendum quod aliud eſt iudicium de his quae propter ſe quaeruntur, et de his quae quaeruntur propter aliud. In his enim quae propter ſe quaeruntur, quanto virtus agentis ad plura et remotiora ſe extendit, tanto potior eſt, ſicut medicus reputatur melior qui poteſt plures, et magis a ſanitate diſtantes ſanare. In his autem quae non quaeruntur niſi propter aliud, quanto agens poteſt ex paucioribus et propinquioribus ad ſuum intentum pervenire, tanto videtur eſſe maioris virtutis, ſicut magis laudatur medicus qui per pauciora et leviora poteſt ſanare infirmum. Viſio autem imaginaria in cognitione prophetica non requiritur propter ſe, ſed propter manifeſtationem intelligibilis veritatis. Et ideo tanto potior eſt prophetia, quanto minus ea indiget. (IIa-IIae, q. 174 a. 2 ad 2)

Ad tertium dicendum quod nihil prohibet aliquid eſſe ſimpliciter melius, quod tamen minus proprie recipit alicuius praedicationem, ſicut cognitio patriae eſt nobilior quam cognitio viae, quae tamen magis proprie dicitur fides, eo quod nomen fidei importat imperfectionem cognitionis. Similiter autem prophetia importat quandam obſcuritatem et remotionem ab intelligibili veritate. Et ideo magis proprie dicuntur prophetae qui vident per imaginariam viſionem, quamvis illa prophetia ſit nobilior quae eſt per intellectualem viſionem, dum tamen ſit eadem veritas utrobique revelata. Si vero lumen intellectuale alicui divinitus infundatur non ad cognoſcendum aliqua ſupernaturalia, ſed ad iudicandum ſecundum certitudinem veritatis divinae ea quae humana ratione cognoſci poſſunt; ſic talis prophetia intellectualis eſt infra illam quae eſt cum imaginaria viſione ducente in ſupernaturalem veritatem; cuiuſmodi prophetiam habuerunt omnes illi qui numerantur in ordine prophetarum. Qui etiam ex hoc ſpecialiter dicuntur prophetae, quia prophetico officio fungebantur, unde et ex perſona domini loquebantur, dicentes ad populum, haec dicit dominus; quod non faciebant illi qui Hagiographa conſcripſerunt, quorum plures loquebantur frequentius de his quae humana ratione cognoſci poſſunt, non quaſi ex perſona Dei, ſed ex perſona propria, cum adiutorio tamen divini luminis. (IIa-IIae, q. 174 a. 2 ad 3)

Ad quartum dicendum quod illuſtratio divini radii in vita praeſenti non fit ſine velaminibus phantaſmatum qualiumcumque, quia connaturale eſt homini, ſecundum ſtatum praeſentis vitae, ut non intelligat ſine phantaſmate. Quandoque tamen ſufficiunt phantaſmata quae communi modo a ſenſibus abſtrahuntur, nec exigitur aliqua viſio imaginaria divinitus procurata. Et ſic dicitur revelatio prophetica fieri ſine imaginaria viſione. (IIa-IIae, q. 174 a. 2 ad 4)

Articulus 3.

Ad tertium ſic proceditur. Videtur quod gradus prophetiae non poſſint diſtingui ſecundum viſionem imaginariam. Gradus enim alicuius rei non attenditur ſecundum id quod eſt propter aliud, ſed ſecundum id quod eſt propter ſe. In prophetia autem propter quaeritur viſio intellectualis, propter aliud autem viſio imaginaria, ut ſupra dictum eſt. Ergo videtur quod gradus prophetiae non diſtinguantur ſecundum imaginariam viſionem, ſed ſolum ſecundum intellectualem. (IIa-IIae, q. 174 a. 3 arg. 1)

Praeterea, unius prophetae videtur eſſe unus gradus prophetiae. Sed uni prophetae fit revelatio ſecundum diverſas imaginarias viſiones. Ergo diverſitas imaginariae viſionis non diverſificat gradus prophetiae. (IIa-IIae, q. 174 a. 3 arg. 2)

Praeterea, ſecundum Gloſſam, in principio Pſalterii, prophetia conſiſtit in dictis et factis, ſomnio et viſione. Non ergo debet prophetiae gradus magis diſtingui ſecundum imaginariam viſionem, ad quam pertinet viſio et ſomnium, quam ſecundum dicta et facta. (IIa-IIae, q. 174 a. 3 arg. 3)

Sed contra eſt quod medium diverſificat gradus cognitionis, ſicut ſcientia propter quid eſt altior, eo quod eſt per nobilius medium, quam ſcientia quia, vel etiam quam opinio. Sed viſio imaginaria in cognitione prophetica eſt ſicut quoddam medium. Ergo gradus prophetiae diſtingui debent ſecundum imaginariam viſionem. (IIa-IIae, q. 174 a. 3 s. c.)

Reſpondeo dicendum quod, ſicut dictum eſt, prophetia in qua per lumen intelligibile revelatur aliqua ſupernaturalis veritas per imaginariam viſionem, medium gradum tenet inter illam prophetiam in qua revelatur ſupernaturalis veritas abſque imaginaria viſione, et illam in qua per lumen intelligibile abſque imaginaria viſione dirigitur homo ad ea cognoſcenda vel agenda quae pertinent ad humanam converſationem. Magis autem eſt proprium prophetiae cognitio quam operatio. Et ideo infimus gradus prophetiae eſt cum aliquis ex interiori inſtinctu movetur ad aliqua exterius facienda, ſicut de Samſone dicitur, Iudic. XV, quod irruit ſpiritus domini in eum, et ſicut ſolent ad ardorem ignis ligna conſumi, ita et vincula quibus ligatus erat, diſſipata ſunt et ſoluta. Secundus autem gradus prophetiae eſt cum aliquis ex interiori lumine illuſtratur ad cognoſcendum aliqua quae tamen non excedunt limites naturalis cognitionis, ſicut dicitur de Salomone, III Reg. IV, quod locutus eſt parabolas, et diſputavit ſuper lignis, a cedro quae eſt in Libano uſque ad hyſſopum quae egreditur de pariete, et diſſeruit de iumentis et volucribus et reptilibus et piſcibus. Et hoc totum fuit ex divina inſpiratione, nam praemittitur, dedit Deus ſapientiam Salomoni, et prudentiam multam nimis. Hi tamen duo gradus ſunt infra prophetiam proprie dictam, quia non attingunt ad ſupernaturalem veritatem. Illa autem prophetia in qua manifeſtatur ſupernaturalis veritas per imaginariam viſionem, diverſificatur primo, ſecundum differentiam ſomnii, quod fit in dormiendo; et viſionis, quae fit in vigilando. Quae pertinet ad altiorem gradum prophetiae, quia maior vis prophetici luminis eſſe videtur quae animam occupatam circa ſenſibilia in vigilando abſtrahit ad ſupernaturalia, quam illa quae animam hominis abſtractam a ſenſibilibus invenit in dormiendo. Secundo autem diverſificantur gradus prophetiae quantum ad expreſſionem ſignorum imaginabilium quibus veritas intelligibilis exprimitur. Et quia ſigna maxime expreſſa intelligibilis veritatis ſunt verba ideo altior gradus prophetiae videtur quando propheta audit verba exprimentia intelligibilem veritatem, ſive in vigilando ſive in dormiendo, quam quando videt aliquas res ſignificativas veritatis, ſicut ſeptem ſpicae plenae ſignificant ſeptem annos ubertatis. In quibus etiam ſignis tanto videtur prophetia eſſe altior, quanto ſigna ſunt magis expreſſa, ſicut quod Ieremias vidit incendium civitatis ſub ſimilitudine ollae ſuccenſae, ſicut dicitur Ierem. I. Tertio autem oſtenditur eſſe altior gradus prophetiae quando propheta non ſolum videt ſigna verborum vel factorum, ſed etiam videt, in vigilando vel in dormiendo, aliquem ſibi colloquentem aut aliquid demonſtrantem, quia per hoc oſtenditur quod mens prophetae magis appropinquat ad cauſam revelantem. Quarto autem poteſt attendi altitudo gradus prophetalis ex conditione eius qui videtur. Nam altior gradus prophetiae eſt ſi ille qui loquitur vel demonſtrat, videatur, in vigilando vel dormiendo, in ſpecie Angeli, quam ſi videatur in ſpecie hominis. Et adhuc altior ſi videatur, in dormiendo vel vigilando, in ſpecie Dei, ſecundum illud Iſaiae VI, vidi dominum ſedentem. Super omnes autem hos gradus eſt tertium genus prophetiae, in quo intelligibilis veritas et ſupernaturalis abſque imaginaria viſione oſtenditur. Quae tamen excedit rationem prophetiae proprie dictae, ut dictum eſt. Et ideo conſequens eſt quod gradus prophetiae proprie dictae diſtinguantur ſecundum imaginariam viſionem. (IIa-IIae, q. 174 a. 3 co.)

Ad primum ergo dicendum quod diſcretio luminis intelligibilis non poteſt a nobis cognoſci niſi ſecundum quod iudicatur per aliqua ſigna imaginaria vel ſenſibilia. Et ideo ex diverſitate imaginatorum perpenditur diverſitas intellectualis luminis. (IIa-IIae, q. 174 a. 3 ad 1)

Ad ſecundum dicendum quod, ſicut ſupra dictum eſt, prophetia non eſt per modum habitus immanentis, ſed magis per modum paſſionis tranſeuntis. Unde non eſt inconveniens quod uni et eidem prophetae fiat revelatio prophetica diverſis vicibus ſecundum diverſos gradus. (IIa-IIae, q. 174 a. 3 ad 2)

Ad tertium dicendum quod dicta et facta de quibus ibi fit mentio, non pertinent ad revelationem prophetiae, ſed ad denuntiationem, quae fit ſecundum diſpoſitionem eorum quibus denuntiatur id quod prophetae revelatum eſt; et hoc fit quandoque per dicta, quandoque per facta. Denuntiatio autem et operatio miraculorum conſequenter ſe habent ad prophetiam, ut ſupra dictum eſt. (IIa-IIae, q. 174 a. 3 ad 3)

Articulus 4.

Ad quartum ſic proceditur. Videtur quod Moyſes non fuerit excellentior omnibus prophetis. Dicit enim Gloſſa, in principio Pſalterii, quod David dicitur propheta per excellentiam. Non ergo Moyſes fuit excellentiſſimus omnium. (IIa-IIae, q. 174 a. 4 arg. 1)

Praeterea, maiora miracula facta ſunt per Ioſue, qui fecit ſtare ſolem et lunam, ut habetur Ioſue X, et per Iſaiam, qui fecit retrocedere ſolem, ut habetur Iſaiae XXXVIII, quam per Moyſen, qui diviſit mare rubrum. Similiter etiam per Eliam, de quo dicitur, Eccli. XLVIII, quis poterit tibi ſimiliter gloriari, qui ſuſtuliſti mortuum ab Inferis? Non ergo Moyſes fuit excellentiſſimus prophetarum. (IIa-IIae, q. 174 a. 4 arg. 2)

Praeterea, Matth. XI dicitur quod inter natos mulierum non ſurrexit maior Ioanne Baptiſta. Non ergo Moyſes fuit excellentior omnibus prophetis. (IIa-IIae, q. 174 a. 4 arg. 3)

Sed contra eſt quod dicitur Deut. ult., non ſurrexit propheta ultra in Iſrael ſicut Moyſes. (IIa-IIae, q. 174 a. 4 s. c.)

Reſpondeo dicendum quod, licet quantum ad aliquid aliquis alius prophetarum fuerit maior Moyſe, ſimpliciter tamen Moyſes fuit omnibus maior. In prophetia enim, ſicut ex praedictis patet, conſideratur et cognitio, tam ſecundum viſionem intellectualem quam ſecundum viſionem imaginariam; et denuntiatio; et confirmatio per miracula. Moyſes ergo fuit aliis excellentior, primo quidem, quantum ad viſionem intellectualem, eo quod vidit ipſam Dei eſſentiam, ſicut Paulus in raptu; ſicut Auguſtinus dicit, XII ſuper Gen. ad Litt. Unde dicitur, Num. XII, quod palam, non per aenigmata Deum videt. Secundo, quantum ad imaginariam viſionem, quam quaſi ad nutum habebat, non ſolum audiens verba, ſed etiam videns loquentem, etiam in ſpecie Dei, non ſolum in dormiendo, ſed etiam in vigilando. Unde dicitur Exod. XXXIII, quod loquebatur ei dominus facie ad faciem, ſicut homo ſolet loqui cum amico ſuo. Tertio, quantum ad denuntiationem, quia loquebatur toti populo fidelium ex perſona Dei quaſi de novo legem proponens; alii vero prophetae loquebantur ad populum in perſona Dei quaſi inducentes ad obſervantiam legis Moyſi, ſecundum illud Malach. IV, mementote legis Moyſi, ſervi mei. Quarto, quantum ad operationem miraculorum, quae fecit toti uni populo infidelium. Unde dicitur Deut. ult., non ſurrexit ultra propheta in Iſrael ſicut Moyſes, quem noſſet dominus facie ad faciem, in omnibus ſignis atque portentis quae per eum miſit ut faceret in terra Aegypti, Pharaoni et omnibus ſervis eius, univerſaeque terrae illius. (IIa-IIae, q. 174 a. 4 co.)

Ad primum ergo dicendum quod prophetia David ex propinquo attingit viſionem Moyſi quantum ad viſionem intellectualem, quia uterque accepit revelationem intelligibilis et ſupernaturalis veritatis abſque imaginaria viſione. Viſio tamen Moyſi fuit excellentior quantum ad cognitionem divinitatis, ſed David plenius cognovit et expreſſit myſteria incarnationis Chriſti. (IIa-IIae, q. 174 a. 4 ad 1)

Ad ſecundum dicendum quod illa ſigna illorum prophetarum fuerunt maiora ſecundum ſubſtantiam facti, ſed tamen miracula Moyſi fuerunt maiora ſecundum modum faciendi, quia ſunt facta toti populo. (IIa-IIae, q. 174 a. 4 ad 2)

Ad tertium dicendum quod Ioannes pertinet ad novum teſtamentum, cuius miniſtri praeferuntur etiam ipſi Moyſi, quaſi magis revelate ſpeculantes, ut habetur II ad Cor. III. (IIa-IIae, q. 174 a. 4 ad 3)

Articulus 5.

Ad quintum ſic proceditur. Videtur quod etiam aliquis gradus prophetiae eſt in beatis. Moyſes enim, ut dictum eſt, vidit divinam eſſentiam. Qui tamen propheta dicitur. Ergo, pari ratione, beati poſſunt dici prophetae. (IIa-IIae, q. 174 a. 5 arg. 1)

Praeterea, prophetia eſt divina revelatio. Sed divinae revelationes fiunt etiam Angelis beatis. Ergo etiam Angeli beati poſſunt dici prophetae. (IIa-IIae, q. 174 a. 5 arg. 2)

Praeterea, Chriſtus ab inſtanti conceptionis fuit comprehenſor. Et tamen ipſe prophetam ſe nominat, Matth. XIII, ubi dicit, non eſt propheta ſine honore niſi in patria ſua. Ergo etiam comprehenſores et beati poſſunt dici prophetae. (IIa-IIae, q. 174 a. 5 arg. 3)

Praeterea, de Samuele dicitur, Eccli. XLVI, exaltavit vocem eius de terra in prophetia, delere impietatem gentis. Ergo, eadem ratione, alii ſancti poſt mortem poſſunt dici prophetae. (IIa-IIae, q. 174 a. 5 arg. 4)

Sed contra eſt quod II Pet. I, ſermo propheticus comparatur lucernae lucenti in caliginoſo loco. Sed in beatis nulla eſt caligo. Ergo non poſſunt dici prophetae. (IIa-IIae, q. 174 a. 5 s. c.)

Reſpondeo dicendum quod prophetia importat viſionem quandam alicuius ſupernaturalis veritatis ut procul exiſtentis. Quod quidem contingit eſſe dupliciter. Uno modo, ex parte ipſius cognitionis, quia videlicet veritas ſupernaturalis non cognoſcitur in ſeipſa, ſed in aliquibus ſuis effectibus. Et adhuc erit magis procul ſi hoc fit per figuras corporalium rerum, quam per intelligibiles effectus. Et talis maxime eſt viſio prophetica quae fit per ſimilitudines corporalium rerum. Alio modo viſio eſt procul ex parte ipſius videntis, qui ſcilicet non eſt totaliter in ultimam perfectionem adductus, ſecundum illud II ad Cor. V, quandiu in corpore ſumus, peregrinamur a domino. Neutro autem modo beati ſunt procul. Unde non poſſunt dici prophetae. (IIa-IIae, q. 174 a. 5 co.)

Ad primum ergo dicendum quod viſio illa Moyſi fuit raptim, per modum paſſionis, non autem permanens, per modum beatitudinis. Unde adhuc videns erat procul. Propter hoc, non totaliter talis viſio amittit rationem prophetiae. (IIa-IIae, q. 174 a. 5 ad 1)

Ad ſecundum dicendum quod Angelis fit revelatio divina non ſicut procul exiſtentibus, ſed ſicut iam totaliter Deo coniunctis. Unde talis revelatio non habet rationem prophetiae. (IIa-IIae, q. 174 a. 5 ad 2)

Ad tertium dicendum quod Chriſtus ſimul erat comprehenſor et viator. Inquantum ergo erat comprehenſor, non competit ſibi ratio prophetiae, ſed ſolum inquantum erat viator. (IIa-IIae, q. 174 a. 5 ad 3)

Ad quartum dicendum quod etiam Samuel nondum pervenerat ad ſtatum beatitudinis. Unde et, ſi voluntate Dei ipſa anima Samuelis Sauli eventum belli praenuntiavit, Deo ſibi hoc revelante, pertinet ad rationem prophetiae. Non eſt autem eadem ratio de ſanctis qui ſunt modo in patria. Nec obſtat quod arte Daemonum hoc dicitur factum. Quia etſi Daemones animam alicuius ſancti evocare non poſſunt, neque cogere ad aliquid agendum; poteſt tamen hoc fieri divina virtute ut, dum Daemon conſulitur, ipſe Deus per ſuum nuntium veritatem enuntiat, ſicut per Eliam veritatem reſpondit nuntiis regis qui mittebantur ad conſulendum Deum Accaron, ut habetur IV Reg. I. Quamvis etiam dici poſſit quod non fuerit anima Samuelis, ſed Daemon ex perſona eius loquens, quem ſapiens Samuelem nominat, et eius praenuntiationem prophetiam, ſecundum opinionem Saulis et adſtantium, qui ita opinabantur. (IIa-IIae, q. 174 a. 5 ad 4)

Articulus 6.

Ad ſextum ſic proceditur. Videtur quod gradus prophetiae varientur ſecundum temporis proceſſum. Prophetia enim ordinatur ad cognitionem divinorum, ut ex dictis patet. Sed ſicut Gregorius dicit, per ſucceſſiones temporum crevit divinae cognitionis augmentum. Ergo et gradus prophetiae ſecundum proceſſum temporum debent diſtingui. (IIa-IIae, q. 174 a. 6 arg. 1)

Praeterea, revelatio prophetica fit per modum divinae allocutionis ad hominem, a prophetis autem ea quae ſunt eis revelata denuntiantur et verbo et ſcripto. Dicitur autem I Reg. III, quod ante Samuelem, ſermo domini erat pretioſus, ideſt rarus, qui tamen poſtea ad multos factus eſt. Similiter etiam non inveniuntur libri prophetarum eſſe conſcripti ante tempus Iſaiae, cui dictum eſt, ſume tibi librum grandem, et ſcribe in eo ſtylo hominis, ut patet Iſaiae VIII, poſt quod tempus plures prophetae ſuas prophetias conſcripſerunt. Ergo videtur quod ſecundum proceſſum temporum profecerit prophetiae gradus. (IIa-IIae, q. 174 a. 6 arg. 2)

Praeterea, dominus dicit, Matth. XI, lex et prophetae uſque ad Ioannem prophetaverunt. Poſtmodum autem fuit donum prophetiae in diſcipulis Chriſti multo excellentius quam fuerit in antiquis prophetis, ſecundum illud Ephes. III, aliis generationibus non eſt agnitum filiis hominum, ſcilicet myſterium Chriſti, ſicut nunc revelatum eſt ſanctis apoſtolis eius et prophetis in ſpiritu. Ergo videtur quod ſecundum proceſſum temporis creverit prophetiae gradus. (IIa-IIae, q. 174 a. 6 arg. 3)

Sed contra eſt quia Moyſes fuit excellentiſſimus prophetarum, ut dictum eſt, qui tamen alios prophetas praeceſſit. Ergo gradus prophetiae non profecit ſecundum temporis proceſſum. (IIa-IIae, q. 174 a. 6 s. c.)

Reſpondeo dicendum quod, ſicut dictum eſt, prophetia ordinatur ad cognitionem divinae veritatis, per cuius contemplationem non ſolum in fide inſtruimur, ſed etiam in noſtris operibus gubernamur, ſecundum illud Pſalmi, emitte lucem tuam et veritatem tuam, ipſa me deduxerunt. Fides autem noſtra in duobus principaliter conſiſtit, primo quidem in vera Dei cognitione, ſecundum illud Heb. XI, accedentem ad Deum oportet credere quia eſt; ſecundo, in myſterio incarnationis Chriſti, ſecundum illud Ioan. XIV, creditis in Deum, et in me credite. Si ergo de prophetia loquamur inquantum ordinatur ad fidem deitatis, ſic quidem crevit ſecundum tres temporum diſtinctiones, ſcilicet ante legem, ſub lege, et ſub gratia. Nam ante legem, Abraham et alii patres prophetice ſunt inſtructi de his quae pertinent ad fidem deitatis. Unde et prophetae nominantur, ſecundum illud Pſalmi, in prophetis meis nolite malignari, quod ſpecialiter dicitur propter Abraham et Iſaac. Sub lege autem, facta eſt revelatio prophetica de his quae pertinent ad fidem deitatis excellentius quam ante, quia iam oportebat circa hoc inſtrui non ſolum ſpeciales perſonas aut quaſdam familias, ſed totum populum. Unde dominus dicit Moyſi, Exod. VI, ego dominus, qui apparui Abraham, Iſaac et Iacob in Deo omnipotente, et nomen meum Adonai non indicavi eis, quia ſcilicet praecedentes patres fuerunt inſtructi in communi de omnipotentia unius Dei, ſed Moyſes poſtea plenius fuit inſtructus de ſimplicitate divinae eſſentiae, cum dictum eſt ei, Exod. III, ego ſum qui ſum; quod quidem nomen ſignificatur a Iudaeis per hoc nomen Adonai, propter venerationem illius ineffabilis nominis. Poſtmodum vero, tempore gratiae, ab ipſo filio Dei revelatum eſt myſterium Trinitatis, ſecundum illud Matth. ult., euntes, docete omnes gentes, baptizantes eos in nomine patris et filii et ſpiritus ſancti. In ſingulis tamen ſtatibus prima revelatio excellentior fuit. Prima autem revelatio ante legem facta eſt Abrahae, cuius tempore coeperunt homines a fide unius Dei deviare, ad idololatriam declinando, ante autem non erat neceſſaria talis revelatio, omnibus in cultu unius Dei perſiſtentibus. Iſaac vero facta eſt inferior revelatio, quaſi fundata ſuper revelatione facta Abrahae, unde dictum eſt ei, Gen. XXVI, ego ſum Deus patris tui Abraham. Et ſimiliter ad Iacob dictum, Gen. XXVIII, ego ſum Deus Abraham, patris tui, et Deus Iſaac. Similiter etiam in ſtatu legis, prima revelatio facta Moyſi fuit excellentior, ſupra quam fundatur omnis alia prophetarum revelatio. Ita etiam in tempore gratiae, ſuper revelatione facta apoſtolis de fide unitatis et Trinitatis fundatur tota fides Eccleſiae, ſecundum illud Matth. XVI, ſuper hanc petram, ſcilicet confeſſionis tuae, aedificabo Eccleſiam meam. Quantum vero ad fidem incarnationis Chriſti, manifeſtum eſt quod quanto fuerunt Chriſto propinquiores, ſive ante ſive poſt, ut plurimum, plenius de hoc inſtructi fuerunt. Poſt tamen plenius quam ante, ut apoſtolus dicit, ad Ephes. III. Quantum vero ad directionem humanorum actuum, prophetica revelatio diverſificata eſt, non ſecundum temporis proceſſum, ſed ſecundum conditionem negotiorum, quia, ut dicitur Prov. XXIX, cum defecerit prophetia, diſſipabitur populus. Et ideo quolibet tempore inſtructi ſunt homines divinitus de agendis, ſecundum quod erat expediens ad ſalutem electorum. (IIa-IIae, q. 174 a. 6 co.)

Ad primum ergo dicendum quod dictum Gregorii eſt intelligendum de tempore ante Chriſti incarnationem, quantum ad cognitionem huius myſterii. (IIa-IIae, q. 174 a. 6 ad 1)

Ad ſecundum dicendum quod ſicut Auguſtinus dicit, XVIII de Civ. Dei, quemadmodum regni Aſſyriorum primo tempore extitit Abraham, cui promiſſiones apertiſſimae fierent; ita in Occidentalis Babylonis, ideſt Romanae urbis, exordio qua imperante fuerat Chriſtus venturus, in quo implerentur illa promiſſa, oracula prophetarum, non ſolum loquentium verum etiam ſcribentium, in tantae rei futurae teſtimonium, ſolverentur, ſcilicet promiſſiones Abrahae factae. Cum enim prophetae nunquam fere defuiſſent populo Iſrael ex quo ibi reges eſſe coeperunt, in uſum tantummodo eorum fuere, non gentium. Quando autem Scriptura manifeſtius prophetica condebatur, quae gentibus quandoque prodeſſet, tunc condebatur haec civitas, ſcilicet Romana, quae gentibus imperaret. Ideo autem maxime tempore regum oportuit prophetas in illo populo abundare, quia tunc populus non opprimebatur ab alienigenis, ſed proprium regem habebat, et ideo oportebat per prophetas eum inſtrui de agendis, quaſi libertatem habentem. (IIa-IIae, q. 174 a. 6 ad 2)

Ad tertium dicendum quod prophetae praenuntiantes Chriſti adventum non potuerunt durare niſi uſque ad Ioannem, qui praeſentialiter Chriſtum digito demonſtravit. Et tamen, ut Hieronymus ibidem dicit, non hoc dicitur ut poſt Ioannem excludat prophetas, legimus enim in actibus apoſtolorum et Agabum prophetaſſe, et quatuor virgines filias Philippi. Ioannes etiam librum propheticum conſcripſit de fine Eccleſiae. Et ſingulis temporibus non defuerunt aliqui prophetiae ſpiritum habentes, non quidem ad novam doctrinam fidei depromendam, ſed ad humanorum actuum directionem, ſicut Auguſtinus refert, V de Civ. Dei, quod Theodoſius Auguſtus ad Ioannem in Aegypti eremo conſtitutum, quem prophetandi ſpiritu praeditum fama crebreſcente didicerat, miſit, et ab eo nuntium victoriae certiſſimum accepit. (IIa-IIae, q. 174 a. 6 ad 3)