Deinde considerandum est de voto, per quod aliquid Deo promittitur. Et circa hoc quaeruntur
duodecim. Primo, quid sit votum. Secundo, quid cadat sub voto. Tertio, de obligatione
voti. Quarto, de utilitate vovendi. Quinto, cuius virtutis sit actus. Sexto, utrum
magis meritorium sit facere aliquid ex voto quam sine voto. Septimo, de solemnitate
voti. Octavo, utrum possint vovere qui sunt potestati alterius subiecti. Nono, utrum
pueri possint voto obligari ad religionis ingressum. Decimo, utrum votum sit dispensabile
vel commutabile. Undecimo, utrum in solemni voto continentiae possit dispensari. Duodecimo,
utrum requiratur in dispensatione voti superioris auctoritas. (IIa-IIae q. 88 pr.)
Articulus 1. Bestaat een gelofte alleen in een voornemen van den wil?
Dit artikel is beschikbaar in Nederlandse vertaling, maar die kan
slechts gepubliceerd worden na correctie van de tekstherkenning van de ingescande PDF. Wil je deze website
helpen vervolledigen, neem dan contact op met info@gelovenleren.net!
Ad primum sic proceditur. Videtur quod votum consistat in solo proposito voluntatis.
Quia secundum quosdam, votum est conceptio boni propositi, animi deliberatione firmata,
qua quis ad aliquid faciendum vel non faciendum se Deo obligat. Sed conceptio boni
propositi, cum omnibus quae adduntur, potest in solo motu voluntatis consistere. Ergo
votum in solo proposito voluntatis consistit. (IIa-IIae q. 88 a. 1 arg. 1)
Praeterea, ipsum nomen voti videtur a voluntate assumptum, dicitur enim aliquis proprio
voto facere quae voluntarie facit. Sed propositum est actus voluntatis, promissio
autem rationis. Ergo votum in solo actu voluntatis consistit. (IIa-IIae q. 88 a. 1 arg. 2)
Praeterea, dominus dicit, Luc. IX, nemo mittens manum ad aratrum et aspiciens retro
aptus est regno Dei. Sed aliquis ex hoc ipso quod habet propositum bene faciendi mittit
manum ad aratrum. Ergo, si aspiciat retro, desistens a bono proposito, non est aptus
regno Dei. Ex solo igitur bono proposito aliquis obligatur apud Deum, etiam nulla
promissione facta. Et ita videtur quod in solo proposito voluntatis votum consistat. (IIa-IIae q. 88 a. 1 arg. 3)
Sed contra est quod dicitur Eccle. V, si quid vovisti Deo, ne moreris reddere, displicet
enim ei infidelis et stulta promissio. Ergo vovere est promittere, et votum est promissio. (IIa-IIae q. 88 a. 1 s. c.)
Respondeo dicendum quod votum quandam obligationem importat ad aliquid faciendum vel
dimittendum. Obligat autem homo se homini ad aliquid per modum promissionis, quae
est rationis actus, ad quam pertinet ordinare, sicut enim homo imperando vel deprecando
ordinat quodammodo quid sibi ab aliis fiat, ita promittendo ordinat quid ipse pro
alio facere debeat. Sed promissio quae ab homine fit homini, non potest fieri nisi
per verba vel quaecumque exteriora signa. Deo autem potest fieri promissio per solam
interiorem cogitationem, quia ut dicitur I Reg. XVI, homines vident ea quae parent,
sed Deus intuetur cor. Exprimuntur tamen quandoque verba exteriora vel ad sui ipsius
excitationem, sicut circa orationem dictum est, vel ad alios contestandum, ut non
solum desistat a fractione voti propter timorem Dei, sed etiam propter reverentiam
hominum. Promissio autem procedit ex proposito faciendi. Propositum autem aliquam
deliberationem praeexigit, cum sit actus voluntatis deliberatae. Sic igitur ad votum
tria ex necessitate requiruntur, primo quidem, deliberatio; secundo, propositum voluntatis;
tertio, promissio, in qua perficitur ratio voti. Superadduntur vero quandoque et alia
duo, ad quandam voti confirmationem, scilicet pronuntiatio oris, secundum illud Psalm.,
reddam tibi vota mea, quae distinxerunt labia mea; et iterum testimonium aliorum.
Unde Magister dicit, XXXVIII dist. IV Lib. Sent., quod votum est testificatio quaedam
promissionis spontaneae, quae Deo et de his quae sunt Dei fieri debet, quamvis testificatio
possit ad interiorem testificationem proprie referri. (IIa-IIae q. 88 a. 1 co.)
Ad primum ergo dicendum quod conceptio boni propositi non firmatur ex animi deliberatione
nisi promissione deliberationem consequente. (IIa-IIae q. 88 a. 1 ad 1)
Ad secundum dicendum quod voluntas movet rationem ad promittendum aliquid circa ea
quae eius voluntati subduntur. Et pro tanto votum a voluntate accepit nomen quasi
a primo movente. (IIa-IIae q. 88 a. 1 ad 2)
Ad tertium dicendum quod ille qui mittit manum ad aratrum iam facit aliquid. Sed ille
qui solum proponit nondum aliquid facit. Sed quando promittit, iam incipit se exhibere
ad faciendum, licet nondum impleat quod promittit, sicut ille qui ponit manum ad aratrum
nondum arat, iam tamen apponit manum ad arandum. (IIa-IIae q. 88 a. 1 ad 3)
Articulus 2. Moet een gelofte altijd over iets beters gaan?
Dit artikel is beschikbaar in Nederlandse vertaling, maar die kan
slechts gepubliceerd worden na correctie van de tekstherkenning van de ingescande PDF. Wil je deze website
helpen vervolledigen, neem dan contact op met info@gelovenleren.net!
Ad secundum sic proceditur. Videtur quod votum non semper debeat fieri de meliori
bono. Dicitur enim melius bonum quod ad supererogationem pertinet. Sed votum non solum
fit de his quae sunt supererogationis, sed etiam de his quae pertinent ad salutem.
Nam et in Baptismo vovent homines abrenuntiare Diabolo et pompis eius, et fidem servare,
ut dicit Glossa, super illud Psalm., vovete et reddite domino Deo vestro. Iacob etiam
vovit quod esset ei dominus in Deum, ut habetur Gen. XXVIII, hoc autem est maxime
de necessitate salutis. Ergo votum non solum fit de meliori bono. (IIa-IIae q. 88 a. 2 arg. 1)
Praeterea, Iephte in catalogo sanctorum ponitur, ut patet Heb. XI. Sed ipse filiam
innocentem occidit propter votum, ut habetur Iudic. XI. Cum igitur occisio innocentis
non sit melius bonum, sed sit secundum se illicitum, videtur quod votum fieri possit
non solum de meliori bono, sed etiam de illicitis. (IIa-IIae q. 88 a. 2 arg. 2)
Praeterea, ea quae redundant in detrimentum personae, vel quae ad nihil sunt utilia,
non habent rationem melioris boni. Sed quandoque fiunt aliqua vota de immoderatis
vigiliis et ieiuniis, quae vergunt in periculum personae. Quandoque etiam fiunt aliqua
vota de aliquibus indifferentibus et ad nihil valentibus. Ergo non semper votum est
melioris boni. (IIa-IIae q. 88 a. 2 arg. 3)
Sed contra est quod dicitur Deut. XXIII, si nolueris polliceri, absque peccato eris. (IIa-IIae q. 88 a. 2 s. c.)
Respondeo dicendum quod, sicut dictum est, votum est promissio Deo facta. Promissio
autem est alicuius quod quis pro aliquo voluntarie facit. Non enim esset promissio,
sed comminatio, si quis diceret se contra aliquem facturum. Similiter vana esset promissio
si aliquis alicui promitteret id quod ei non esset acceptum. Et ideo, cum omne peccatum
sit contra Deum; nec aliquod opus sit Deo acceptum nisi sit virtuosum, consequens
est quod de nullo illicito, nec de aliquo indifferenti debeat fieri votum, sed solum
de aliquo actu virtutis. Sed quia votum promissionem voluntariam importat, necessitas
autem voluntatem excludit, id quod est absolute necessarium esse vel non esse nullo
modo cadit sub voto, stultum enim esset si quis voveret se esse moriturum, vel se
non esse volaturum. Illud vero quod non habet absolutam necessitatem, sed necessitatem
finis, puta quia sine eo non potest esse salus, cadit quidem sub voto inquantum voluntarie
fit, non autem inquantum est necessitatis. Illud autem quod neque cadit sub necessitate
absoluta neque sub necessitate finis, omnino est voluntarium. Et ideo hoc propriissime
cadit sub voto. Hoc autem dicitur esse maius bonum in comparatione ad bonum quod communiter
est de necessitate salutis. Et ideo, proprie loquendo, votum dicitur esse de bono
meliori. (IIa-IIae q. 88 a. 2 co.)
Ad primum ergo dicendum quod hoc modo sub voto baptizatorum cadit abrenuntiare pompis
Diaboli et fidem Christi servare, quia voluntarie fit, licet sit de necessitate salutis.
Et similiter potest dici de voto Iacob. Quamvis etiam possit intelligi quod Iacob
vovit se habere dominum in Deum per specialem cultum, ad quem non tenebatur, sicut
per decimarum oblationem, et alia huiusmodi quae ibi subduntur. (IIa-IIae q. 88 a. 2 ad 1)
Ad secundum dicendum quod quaedam sunt quae in omnem eventum sunt bona, sicut opera
virtutis et alia quae absolute possunt cadere sub voto. Quaedam vero in omnem eventum
sunt mala, sicut ea quae secundum se sunt peccata. Et haec nullo modo possunt sub
voto cadere. Quaedam vero sunt quidem in se considerata bona, et secundum hoc possunt
cadere sub voto, possunt tamen habere malum eventum, in quo non sunt observanda. Et
sic accidit in voto Iephte, qui ut dicitur Iudic. XI, votum vovit domino, dicens,
si tradideris filios Ammon in manus meas, quicumque primus egressus fuerit de foribus
domus meae mihique occurrerit revertenti in pace, eum offeram holocaustum domino.
Hoc enim poterat malum eventum habere, si occurreret ei aliquod animal non immolativum,
sicut asinus vel homo, quod et accidit. Unde, ut Hieronymus dicit, in vovendo fuit
stultus, quia discretionem non adhibuit, et in reddendo impius. Praemittitur tamen
ibidem quod factus est super eum spiritus domini, quia fides et devotio ipsius, ex
qua motus est ad vovendum, fuit a spiritu sancto. Propter quod ponitur in catalogo
sanctorum, et propter victoriam quam obtinuit; et quia probabile est eum poenituisse
de facto iniquo, quod tamen aliquod bonum figurabat. (IIa-IIae q. 88 a. 2 ad 2)
Ad tertium dicendum quod maceratio proprii corporis, puta per vigilias et ieiunia,
non est Deo accepta nisi inquantum est opus virtutis, quod quidem est inquantum cum
debita discretione fit, ut scilicet concupiscentia refrenetur et natura non nimis
gravetur. Et sub tali tenore possunt huiusmodi sub voto cadere. Propter quod et apostolus,
Rom. XII, postquam dixerat, exhibeatis corpora vestra hostiam viventem, sanctam, Deo
placentem, addidit, rationabile obsequium vestrum. Sed quia in his quae ad seipsum
pertinent de facili fallitur homo in iudicando, talia vota congruentius secundum arbitrium
superioris sunt vel servanda vel praetermittenda. Ita tamen quod si ex observatione
talis voti magnum et manifestum gravamen sentiret, et non esset facultas ad superiorem
recurrendi, non debet homo tale votum servare. Vota vero quae sunt de rebus vanis
et inutilibus sunt magis deridenda quam servanda. (IIa-IIae q. 88 a. 2 ad 3)
Articulus 3. Brengt ieder gelofte de verplichting mee haar te houden?
Dit artikel is beschikbaar in Nederlandse vertaling, maar die kan
slechts gepubliceerd worden na correctie van de tekstherkenning van de ingescande PDF. Wil je deze website
helpen vervolledigen, neem dan contact op met info@gelovenleren.net!
Ad tertium sic proceditur. Videtur quod non omne votum obliget ad sui observationem.
Homo enim magis indiget his quae per alium hominem fiunt quam Deus, qui bonorum nostrorum
non eget. Sed promissio simplex homini facta non obligat ad servandum, secundum institutionem
legis humanae, quod videtur esse institutum propter mutabilitatem humanae voluntatis.
Ergo multo minus simplex promissio Deo facta, quae dicitur votum, obligat ad observandum. (IIa-IIae q. 88 a. 3 arg. 1)
Praeterea, nullus obligatur ad impossibile. Sed quandoque illud quod quis vovit fit
ei impossibile, vel quia dependet ex alieno arbitrio, sicut cum quis vovet aliquod
monasterium intrare cuius monachi eum nolunt recipere; vel propter emergentem defectum,
sicut mulier quae vovit virginitatem servare et postea corrumpitur, vel vir qui vovet
pecuniam dare et postea amittit pecuniam. Ergo non semper votum est obligatorium. (IIa-IIae q. 88 a. 3 arg. 2)
Praeterea, illud ad cuius solutionem est aliquis obligatus, statim solvere tenetur.
Sed aliquis non statim solvere tenetur illud quod vovit, praecipue cum sub conditione
futura vovet. Ergo votum non semper est obligatorium. (IIa-IIae q. 88 a. 3 arg. 3)
Sed contra est quod dicitur Eccle. V, quodcumque voveris, redde. Multoque melius est
non vovere quam post votum promissa non reddere. (IIa-IIae q. 88 a. 3 s. c.)
Respondeo dicendum quod ad fidelitatem hominis pertinet ut solvat id quod promisit,
unde secundum Augustinum, fides dicitur ex hoc quod fiunt dicta. Maxime autem debet
homo Deo fidelitatem, tum ratione dominii; tum etiam ratione beneficii suscepti. Et
ideo maxime obligatur homo ad hoc quod impleat vota Deo facta, hoc enim pertinet ad
fidelitatem quam homo debet Deo, fractio autem voti est quaedam infidelitatis species.
Unde Salomon rationem assignat quare sint vota reddenda. Quia displicet Deo infidelis
promissio. (IIa-IIae q. 88 a. 3 co.)
Ad primum ergo dicendum quod secundum honestatem ex qualibet promissione homo homini
obligatur, et haec est obligatio iuris naturalis. Sed ad hoc quod aliquis obligetur
ex aliqua promissione obligatione civili, quaedam alia requiruntur. Deus autem etsi
bonis nostris non egeat, ei tamen maxime obligamur. Et ita votum ei factum est maxime
obligatorium. (IIa-IIae q. 88 a. 3 ad 1)
Ad secundum dicendum quod si illud quod quis vovit ex quacumque causa impossibile
reddatur, debet homo facere quod in se est, ut saltem habeat promptam voluntatem faciendi
quod potest. Unde ille qui vovit monasterium aliquod intrare debet dare operam quam
potest ut ibi recipiatur. Et si quidem intentio sua fuit se obligare ad religionis
ingressum principaliter, et ex consequenti elegit hanc religionem vel hunc locum quasi
sibi magis congruentem, tenetur, si non potest ibi recipi, aliam religionem intrare.
Si autem principaliter intendit se obligare ad hanc religionem vel ad hunc locum,
propter specialem complacentiam huius religionis vel loci, non tenetur aliam religionem
intrare si illi eum recipere nolunt. Si vero incidit in impossibilitatem implendi
votum ex propria culpa, tenetur insuper de propria culpa praeterita poenitentiam agere.
Sicut mulier quae vovit virginitatem, si postea corrumpatur, non solum debet servare
quod potest, scilicet perpetuam continentiam, sed etiam de eo quod admisit peccando
poenitere. (IIa-IIae q. 88 a. 3 ad 2)
Ad tertium dicendum quod obligatio voti ex propria voluntate et intentione causatur,
unde dicitur Deut. XXIII, quod semel egressum est de labiis tuis, observabis, et facies
sicut promisisti domino Deo tuo, et propria voluntate et ore tuo locutus es. Et ideo
si in intentione et voluntate voventis est obligare se ad statim solvendum, tenetur
statim solvere. Si autem ad certum tempus, vel sub certa conditione, non tenetur statim
solvere. Sed nec debet tardare ultra quam intendit se obligare, dicitur enim ibidem,
cum votum voveris domino Deo tuo, non tardabis reddere, quia requiret illud dominus
Deus tuus; et si moratus fueris, reputabitur tibi in peccatum. (IIa-IIae q. 88 a. 3 ad 3)
Articulus 4. Is het goed een gelofte te doen?
Dit artikel is beschikbaar in Nederlandse vertaling, maar die kan
slechts gepubliceerd worden na correctie van de tekstherkenning van de ingescande PDF. Wil je deze website
helpen vervolledigen, neem dan contact op met info@gelovenleren.net!
Ad quartum sic proceditur. Videtur quod non expediat aliquid vovere. Non enim alicui
expedit ut privet se bono quod ei Deus donavit. Sed libertas est unum de maximis bonis
quae homini Deus dedit, qua videtur privari per necessitatem quam votum imponit. Ergo
non videtur expediens homini quod aliquid voveat. (IIa-IIae q. 88 a. 4 arg. 1)
Praeterea, nullus debet se periculis iniicere. Sed quicumque vovet se periculo iniicit,
quia quod ante votum sine periculo poterat praeteriri, si non servetur post votum,
periculosum est. Unde Augustinus dicit, in epistola ad Armentarium et Paulinam, quia
iam vovisti, iam te obstrinxisti, aliud tibi facere non licet. Non talis eris si non
feceris quod vovisti, qualis mansisses si nihil tale vovisses. Minor enim tunc esses,
non peior. Modo autem, tanto, quod absit, miserior si fidem Deo fregeris, quanto beatior
si persolveris. Ergo non expedit aliquid vovere. (IIa-IIae q. 88 a. 4 arg. 2)
Praeterea, apostolus dicit, I ad Cor. IV, imitatores mei estote, sicut et ego Christi.
Sed non legitur neque Christum aliquid vovisse, nec apostolos. Ergo videtur quod non
expediat aliquid vovere. (IIa-IIae q. 88 a. 4 arg. 3)
Sed contra est quod dicitur in Psalm., vovete et reddite domino Deo vestro. (IIa-IIae q. 88 a. 4 s. c.)
Respondeo dicendum quod, sicut dictum est, votum est promissio Deo facta. Alia autem
ratione promittitur aliquid homini, et alia ratione Deo. Homini quidem promittimus
aliquid propter eius utilitatem, cui utile est et quod ei aliquid exhibeamus, et quod
eum de futura exhibitione prius certificemus. Sed promissionem Deo facimus non propter
eius utilitatem, sed propter nostram. Unde Augustinus dicit, in praedicta epistola,
benignus exactor est, non egenus, et qui non crescat ex redditis, sed in se crescere
faciat redditores. Et sicut id quod damus Deo non est ei utile, sed nobis, quia quod
ei redditur reddenti additur, ut Augustinus ibidem dicit; ita etiam promissio qua
Deo aliquid vovemus, non cedit in eius utilitatem, qui a nobis certificari non indiget;
sed ad utilitatem nostram, inquantum vovendo voluntatem nostram immobiliter firmamus
ad id quod expedit facere. Et ideo expediens est vovere. (IIa-IIae q. 88 a. 4 co.)
Ad primum ergo dicendum quod sicut non posse peccare non diminuit libertatem, ita
etiam necessitas firmatae voluntatis in bonum non diminuit libertatem, ut patet in
Deo et in beatis. Et talis est necessitas voti, similitudinem quandam habens cum confirmatione
beatorum. Unde Augustinus in eadem epistola dicit quod felix necessitas est quae in
meliora compellit. (IIa-IIae q. 88 a. 4 ad 1)
Ad secundum dicendum quod quando periculum nascitur ex ipso facto, tunc illud factum
non est expediens, puta quod aliquis per pontem ruinosum transeat fluvium. Sed si
periculum immineat ex hoc quod homo deficit ab illo facto, non desinit propter hoc
esse expediens, sicut expediens est ascendere equum, quamvis periculum immineat cadenti
de equo. Alioquin oporteret ab omnibus bonis cessare quae per accidens ex aliquo eventu
possunt esse periculosa. Unde dicitur Eccle. XI, qui observat ventum non seminat,
et qui considerat nubes nunquam metet. Periculum autem voventi non imminet ex ipso
voto, sed ex culpa hominis, qui voluntatem mutat transgrediens votum. Unde Augustinus
dicit in eadem epistola, non te vovisse poeniteat. Immo gaude iam tibi sic non licere
quod cum tuo detrimento licuisset. (IIa-IIae q. 88 a. 4 ad 2)
Ad tertium dicendum quod Christo secundum se non competebat vovere. Tum quia Deus
erat. Tum etiam quia, inquantum homo, habebat firmatam voluntatem in bono, quasi comprehensor
existens. Quamvis per quandam similitudinem ex persona eius dicatur in Psalm., secundum
Glossam, vota mea reddam in conspectu timentium eum, loquitur autem pro corpore suo,
quod est Ecclesia. Apostoli autem intelliguntur vovisse pertinentia ad perfectionis
statum quando Christum, relictis omnibus, sunt secuti. (IIa-IIae q. 88 a. 4 ad 3)
Articulus 5. Is het doen van een gelofte een daad van godsverering of godsdienstigheid?
Dit artikel is beschikbaar in Nederlandse vertaling, maar die kan
slechts gepubliceerd worden na correctie van de tekstherkenning van de ingescande PDF. Wil je deze website
helpen vervolledigen, neem dan contact op met info@gelovenleren.net!
Ad quintum sic proceditur. Videtur quod votum non sit actus latriae sive religionis.
Omne enim opus virtutis cadit sub voto. Sed ad eandem virtutem pertinere videtur promittere
aliquid et facere illud. Ergo votum pertinet ad quamlibet virtutem, et non specialiter
ad religionem. (IIa-IIae q. 88 a. 5 arg. 1)
Praeterea, secundum Tullium, ad religionem pertinet cultum et caeremoniam Deo offerre.
Sed ille qui vovet nondum aliquid Deo offert, sed solum promittit. Ergo votum non
est actus religionis. (IIa-IIae q. 88 a. 5 arg. 2)
Praeterea, cultus religionis non debet exhiberi nisi Deo. Sed votum non solum fit
Deo, sed etiam sanctis et praelatis, quibus religiosi profitentes obedientiam vovent.
Ergo votum non est religionis actus. (IIa-IIae q. 88 a. 5 arg. 3)
Sed contra est quod dicitur Isaiae XIX, colent eum in hostiis et muneribus, et vota
vovebunt domino et solvent. Sed colere Deum est proprie religionis sive latriae. Ergo
votum est actus latriae sive religionis. (IIa-IIae q. 88 a. 5 s. c.)
Respondeo dicendum quod, sicut supra dictum est, omne opus virtutis ad religionem
seu latriam pertinet per modum imperii, secundum quod ad divinam reverentiam ordinatur,
quod est proprius finis latriae. Ordinare autem alios actus in manifestum est autem
ex praedictis quod votum est quaedam imperatas. Et ideo ipsa ordinatio actuum cuiuscumque
virtutis in servitium Dei est proprius actus latriae. Manifestum est autem ex praedictis
quod votum est quaedam promissio Deo facta, et quod promissio nihil est aliud quam
ordinatio quaedam eius quod promittitur in eum cui promittitur. Unde votum est ordinatio
quaedam eorum quae quis vovet in divinum cultum seu obsequium. Et sic patet quod vovere
proprie est actus latriae seu religionis. (IIa-IIae q. 88 a. 5 co.)
Ad primum ergo dicendum quod illud quod cadit sub voto quandoque quidem est actus
alterius virtutis, sicut ieiunare, continentiam servare; quandoque vero est actus
religionis, sicut sacrificium offerre vel orare. Utrorumque tamen promissio Deo facta
ad religionem pertinet, ratione iam dicta. Unde patet quod votorum quoddam pertinet
ad religionem ratione solius promissionis Deo factae, quae est essentia voti, quandoque
etiam ratione rei promissae, quae est voti materia. (IIa-IIae q. 88 a. 5 ad 1)
Ad secundum dicendum quod ille qui promittit, inquantum se obligat ad dandum, iam
quodammodo dat, sicut dicitur fieri aliquid cum fit causa eius, quia effectus virtute
continetur in causa. Et inde est quod non solum danti, sed etiam promittenti gratiae
aguntur. (IIa-IIae q. 88 a. 5 ad 2)
Ad tertium dicendum quod votum soli Deo fit, sed promissio potest etiam fieri homini,
et ipsa promissio boni quae fit homini potest cadere sub voto, inquantum est quoddam
opus virtuosum. Et per hunc modum intelligendum est votum quo quis vovet aliquid sanctis
vel praelatis, ut ipsa promissio facta sanctis vel praelatis cadat sub voto materialiter,
inquantum scilicet homo vovet Deo se impleturum quod sanctis vel praelatis promittit. (IIa-IIae q. 88 a. 5 ad 3)
Articulus 6. Is het meer lofwaardig en verdienstelijk iets zonder dan met een gelofte te doen?
Dit artikel is beschikbaar in Nederlandse vertaling, maar die kan
slechts gepubliceerd worden na correctie van de tekstherkenning van de ingescande PDF. Wil je deze website
helpen vervolledigen, neem dan contact op met info@gelovenleren.net!
Ad sextum sic proceditur. Videtur quod magis sit laudabile et meritorium facere aliquid
sine voto quam cum voto. Dicit enim prosper, in II de vita Contempl., sic abstinere
vel ieiunare debemus ut non nos necessitati ieiunandi subdamus, ne iam non devoti,
sed inviti rem voluntariam faciamus. Sed ille qui vovet ieiunium subdit se necessitati
ieiunandi. Ergo melius esset si ieiunaret sine voto. (IIa-IIae q. 88 a. 6 arg. 1)
Praeterea, apostolus dicit, II Cor. IX, unusquisque prout destinavit in corde suo,
non ex tristitia aut ex necessitate, hilarem enim datorem diligit Deus. Sed quidam
ea quae vovent ex tristitia faciunt, et hoc videtur procedere ex necessitate quam
votum imponit, quia necessitas contristans est, ut dicitur V Metaphys. Ergo melius
est aliquid facere sine voto quam cum voto. (IIa-IIae q. 88 a. 6 arg. 2)
Praeterea, votum necessarium est ad hoc quod firmetur voluntas hominis ad rem quam
vovet, ut supra habitum est. Sed non magis potest firmari voluntas ad aliquid faciendum
quam cum actu facit illud. Ergo non melius est facere aliquid cum voto quam sine voto. (IIa-IIae q. 88 a. 6 arg. 3)
Sed contra est quod super illud Psalm., vovete et reddite, dicit Glossa, vovere voluntati
consulitur. Sed consilium non est nisi de meliori bono. Ergo melius est facere aliquod
melius opus ex voto quam sine voto, quia qui facit sine voto, implet tantum unum consilium,
scilicet de faciendo; qui autem facit cum voto, implet duo consilia, scilicet et vovendo
et faciendo. (IIa-IIae q. 88 a. 6 s. c.)
Respondeo dicendum quod triplici ratione facere idem opus cum voto est melius et magis
meritorium quam facere sine voto. Primo quidem, quia vovere, sicut dictum est, est
actus latriae, quae est praecipua inter virtutes morales. Nobilioris autem virtutis
est opus melius et magis meritorium. Unde actus inferioris virtutis est melior et
magis meritorius ex hoc quod imperatur a superiori virtute, cuius actus fit per imperium,
sicut actus fidei vel spei melior est si imperetur a caritate. Et ideo actus aliarum
virtutum moralium, puta ieiunare, quod est actus abstinentiae, et continere, quod
est actus castitatis, sunt meliora et magis meritoria si fiant ex voto, quia sic iam
pertinent ad divinum cultum, quasi quaedam Dei sacrificia. Unde Augustinus dicit,
in libro de virginitate, quod neque ipsa virginitas quia virginitas est, sed quia
Deo dicata est, honoratur; quam fovet et servat continentia pietatis. Secundo, quia
ille qui vovet aliquid et facit, plus se Deo subiicit quam ille qui solum facit. Subiicit
enim se Deo non solum quantum ad actum sed etiam quantum ad potestatem, quia de cetero,
non potest aliud facere, sicut plus daret homini qui daret ei arborem cum fructibus
quam qui daret ei fructus tantum, ut dicit Anselmus, in libro de Similitud. Et inde
est quod etiam promittentibus gratiae aguntur, ut dictum est. Tertio, quia per votum
immobiliter voluntas firmatur in bonum. Facere autem aliquid ex voluntate firmata
in bonum pertinet ad perfectionem virtutis, ut patet per philosophum, in II Ethic.,
sicut etiam peccare mente obstinata aggravat peccatum, et dicitur peccatum in spiritum
sanctum, ut supra dictum est. (IIa-IIae q. 88 a. 6 co.)
Ad primum ergo dicendum quod auctoritas illa est intelligenda de necessitate coactionis,
quae involuntarium causat et devotionem excludit. Unde signanter dicit, ne iam non
devoti, sed inviti rem voluntariam faciamus. Necessitas autem voti est per immutabilitatem
voluntatis, unde et voluntatem confirmat et devotionem auget. Et ideo ratio non sequitur. (IIa-IIae q. 88 a. 6 ad 1)
Ad secundum dicendum quod necessitas coactionis, inquantum est contraria voluntati,
tristitiam causat, secundum philosophum. Necessitas autem voti in his qui sunt bene
dispositi, inquantum voluntatem confirmat, non causat tristitiam, sed gaudium. Unde
Augustinus dicit, in epistola ad Armentarium et Paulinam, non te vovisse poeniteat,
immo gaude iam tibi sic non licere quod cum tuo detrimento licuisset. Si tamen ipsum
opus, secundum se consideratum, triste et involuntarium redderetur post votum, dum
tamen remaneat voluntas votum implendi, adhuc est magis meritorium quam si fieret
sine voto, quia impletio voti est actus religionis, quae est potior virtus quam abstinentia,
cuius actus est ieiunare. (IIa-IIae q. 88 a. 6 ad 2)
Ad tertium dicendum quod ille qui facit aliquid sine voto habet immobilem voluntatem
respectu illius operis singularis quod facit, et tunc quando facit, non autem manet
voluntas eius omnino firmata in futurum, sicut voventis, qui suam voluntatem obligavit
ad aliquid faciendum et antequam faceret illud singulare opus, et fortasse ad pluries
faciendum. (IIa-IIae q. 88 a. 6 ad 3)
Articulus 7. Wordt een gelofte tot een plechtige gemaakt door het ontvangen van een heilige wijding
of het afleggen van de professie op een bepaalde regel?
Dit artikel is beschikbaar in Nederlandse vertaling, maar die kan
slechts gepubliceerd worden na correctie van de tekstherkenning van de ingescande PDF. Wil je deze website
helpen vervolledigen, neem dan contact op met info@gelovenleren.net!
Ad septimum sic proceditur. Videtur quod votum non solemnizetur per susceptionem sacri
ordinis, et per professionem ad certam regulam. Votum enim, ut dictum est, promissio
Deo facta est. Ea vero quae exterius aguntur ad solemnitatem pertinentia non videntur
ordinari ad Deum, sed ad homines. Ergo per accidens se habent ad votum. Non ergo solemnitas
talis est propria conditio voti. (IIa-IIae q. 88 a. 7 arg. 1)
Praeterea, illud quod pertinet ad conditionem alicuius rei, videtur posse competere
omnibus illis in quibus res illa invenitur. Sed multa possunt sub voto cadere quae
non pertinent neque ad sacrum ordinem, neque pertinent ad aliquam certam regulam,
sicut cum quis vovet peregrinationem, aut aliquid huiusmodi. Ergo solemnitas quae
fit in susceptione sacri ordinis vel in promissione certae regulae, non pertinet ad
conditionem voti. (IIa-IIae q. 88 a. 7 arg. 2)
Praeterea, votum solemne idem videtur esse quod votum publicum. Sed multa alia vota
possunt fieri in publico quam votum quod emittitur in susceptione sacri ordinis vel
professione certae regulae, et huiusmodi etiam vota possunt fieri in occulto. Ergo
non solum huiusmodi vota sunt solemnia. (IIa-IIae q. 88 a. 7 arg. 3)
Sed contra est quod solum huiusmodi vota impediunt matrimonium contrahendum et dirimunt
iam contractum; quod est effectus voti solemnis, ut infra dicetur in tertia huius
operis parte. (IIa-IIae q. 88 a. 7 s. c.)
Respondeo dicendum quod unicuique rei solemnitas adhibetur secundum illius rei conditionem,
sicut alia est solemnitas novae militiae, scilicet in quodam apparatu equorum et armorum
et concursu militum; et alia solemnitas nuptiarum, quae consistit in apparatu sponsi
et sponsae et conventu propinquorum. Votum autem est promissio Deo facta. Unde solemnitas
voti attenditur secundum aliquid spirituale, quod ad Deum pertineat, idest secundum
aliquam spiritualem benedictionem vel consecrationem, quae ex institutione apostolorum
adhibetur in professione certae regulae, secundo gradu post sacri ordinis susceptionem,
ut Dionysius dicit, VI cap. Eccles. Hier. Et huius ratio est quia solemnitates non
consueverunt adhiberi nisi quando aliquis totaliter mancipatur alicui rei, non enim
solemnitas nuptialis adhibetur nisi in celebratione matrimonii, quando uterque coniugum
sui corporis potestatem alteri tradit. Et similiter voti solemnitas adhibetur quando
aliquis per susceptionem sacri ordinis divino ministerio applicatur; et in professione
certae regulae, quando per abrenuntiationem saeculi et propriae voluntatis aliquis
statum perfectionis assumit. (IIa-IIae q. 88 a. 7 co.)
Ad primum ergo dicendum quod huiusmodi solemnitas pertinet non solum ad homines, sed
ad Deum, inquantum habet aliquam spiritualem consecrationem seu benedictionem, cuius
Deus est auctor, etsi homo sit minister, secundum illud Num. VI, invocabunt nomen
meum super filios Israel, et ego benedicam eis. Et ideo votum solemne habet fortiorem
obligationem apud Deum quam votum simplex; et gravius peccat qui illud transgreditur.
Quod autem dicitur quod votum simplex non minus obligat apud Deum quam solemne, intelligendum
est quantum ad hoc quod utriusque transgressor peccat mortaliter. (IIa-IIae q. 88 a. 7 ad 1)
Ad secundum dicendum quod particularibus actibus non consuevit solemnitas adhiberi,
sed assumptioni novi status, ut dictum est. Et ideo cum quis vovet aliqua particularia
opera, sicut aliquam peregrinationem vel aliquod speciale ieiunium, tali voto non
congruit solemnitas, sed solum voto quo aliquis totaliter se subiicit divino ministerio
seu famulatui; in quo tamen voto, quasi universali, multa particularia opera comprehenduntur. (IIa-IIae q. 88 a. 7 ad 2)
Ad tertium dicendum quod vota ex hoc quod fiunt in publico possunt habere quandam
solemnitatem humanam, non autem solemnitatem spiritualem et divinam, sicut habent
vota praemissa, etiam si coram paucis fiant. Unde aliud est votum esse publicum, et
aliud esse solemne. (IIa-IIae q. 88 a. 7 ad 3)
Articulus 8. Zijn wij, die onder de macht van een ander staan, verhinderd een gelofte af te leggen?
Dit artikel is beschikbaar in Nederlandse vertaling, maar die kan
slechts gepubliceerd worden na correctie van de tekstherkenning van de ingescande PDF. Wil je deze website
helpen vervolledigen, neem dan contact op met info@gelovenleren.net!
Ad octavum sic proceditur. Videtur quod illi qui sunt alterius potestati subiecti
non impediantur a vovendo. Minus enim vinculum superatur a maiori. Sed obligatio qua
quis subiicitur homini est minus vinculum quam votum, per quod aliquis obligatur Deo.
Ergo illi qui sunt alienae potestati subiecti non impediuntur a vovendo. (IIa-IIae q. 88 a. 8 arg. 1)
Praeterea, filii sunt in potestate patris. Sed filii possunt profiteri in aliqua religione
etiam sine voluntate parentum. Ergo non impeditur aliquis a vovendo per hoc quod est
subiectus potestati alterius. (IIa-IIae q. 88 a. 8 arg. 2)
Praeterea, maius est facere quam promittere. Sed religiosi qui sunt sub potestate
praelatorum possunt aliqua facere sine licentia suorum praelatorum, puta dicere aliquos
Psalmos, vel facere aliquas abstinentias. Ergo videtur quod multo magis possunt huiusmodi
vovendo Deo promittere. (IIa-IIae q. 88 a. 8 arg. 3)
Praeterea, quicumque facit quod de iure facere non potest, peccat. Sed subditi non
peccant vovendo, quia hoc nunquam invenitur prohibitum. Ergo videtur quod de iure
possunt vovere. (IIa-IIae q. 88 a. 8 arg. 4)
Sed contra est quod Num. XXX mandatur quod, si mulier in domo patris sui, et adhuc
in puellari aetate, aliquid voverit, non tenetur rea voti nisi pater eius consenserit.
Et idem dicit de muliere habente virum. Ergo, pari ratione, nec aliae personae alterius
potestati subiectae possunt se voto obligare. (IIa-IIae q. 88 a. 8 s. c.)
Respondeo dicendum quod, sicut supra dictum est, votum est promissio quaedam Deo facta.
Nullus autem potest per promissionem se firmiter obligare ad id quod est in potestate
alterius, sed solum ad id quod est omnino in sua potestate. Quicumque autem est subiectus
alicui, quantum ad id in quo est subiectus, non est suae potestatis facere quod vult,
sed dependet ex voluntate alterius. Et ideo non potest se per votum firmiter obligare,
in his in quibus alteri subiicitur, sine consensu sui superioris. (IIa-IIae q. 88 a. 8 co.)
Ad primum ergo dicendum quod sub promissione Deo facta non cadit nisi quod est virtuosum,
ut supra dictum est. Est autem contra virtutem ut id quod est alterius homo offerat
Deo, ut supra dictum est. Et ideo non potest omnino salvari ratio voti, cum quis in
potestate constitutus vovet id quod est in potestate alterius, nisi sub conditione
si ille ad cuius potestatem pertinet non contradicat. (IIa-IIae q. 88 a. 8 ad 1)
Ad secundum dicendum quod ex quo homo venit ad annos pubertatis, si sit liberae conditionis,
est suae potestatis quantum ad ea quae pertinent ad suam personam, puta quod obliget
se religioni per votum, vel quod matrimonium contrahat. Non autem est suae potestatis
quantum ad dispensationem domesticam. Unde circa hoc non potest aliquid vovere quod
sit ratum, sine consensu patris. Servus autem, quia est in potestate domini etiam
quantum ad personales operationes, non potest se voto obligare ad religionem, per
quam ab obsequio domini sui abstraheretur. (IIa-IIae q. 88 a. 8 ad 2)
Ad tertium dicendum quod religiosus subditus est praelato quantum ad suas operationes
secundum professionem regulae. Et ideo etiam si aliquis ad horam aliquid facere possit
quando ad alia non occupatur a praelato, quia tamen nullum tempus est exceptum in
quo praelatus non possit eum circa aliquid occupare, nullum votum religiosi est firmum
nisi sit de consensu praelati. Sicut nec votum puellae existentis in domo, nisi sit
de consensu patris, nec uxoris, nisi de consensu viri. (IIa-IIae q. 88 a. 8 ad 3)
Ad quartum dicendum quod licet votum eorum qui sunt alterius potestati subiecti non
sit firmum sine consensu eorum quibus subiiciuntur, non tamen peccant vovendo, quia
in eorum voto intelligitur debita conditio, scilicet si suis superioribus placuerit,
vel non renitantur. (IIa-IIae q. 88 a. 8 ad 4)
Articulus 9. Kunnen kinderen zich door gelofte verplichten in het klooster te treden?
Dit artikel is beschikbaar in Nederlandse vertaling, maar die kan
slechts gepubliceerd worden na correctie van de tekstherkenning van de ingescande PDF. Wil je deze website
helpen vervolledigen, neem dan contact op met info@gelovenleren.net!
Ad nonum sic proceditur. Videtur quod pueri non possint voto se obligare ad religionis
ingressum. Cum enim ad votum requiratur animi deliberatio, non competit vovere nisi
illis qui habent usum rationis. Sed hoc deficit in pueris, sicut et in amentibus vel
furiosis. Sicut ergo amentes et furiosi non possunt se ad aliquid voto adstringere,
ita etiam nec pueri, ut videtur, possunt se voto obligare religioni. (IIa-IIae q. 88 a. 9 arg. 1)
Praeterea, illud quod rite potest ab aliquo fieri, non potest ab alio irritari. Sed
votum religionis a puero vel puella factum ante annos pubertatis potest a parentibus
revocari, vel a tutore, ut habetur XX, qu. II, cap. puella. Ergo videtur quod puer
vel puella, ante quatuordecim annos, non possit rite vovere. (IIa-IIae q. 88 a. 9 arg. 2)
Praeterea, religionem intrantibus annus probationis conceditur, secundum regulam beati
Benedicti et secundum statutum Innocentii IV, ad hoc quod probatio obligationem voti
praecedat. Ergo illicitum videtur esse quod pueri voto obligentur ad religionem ante
probationis annum. (IIa-IIae q. 88 a. 9 arg. 3)
Sed contra, illud quod non est rite factum non est validum, etiam si a nullo revocetur.
Sed votum puellae, etiam ante annos pubertatis emissum, validum est si infra annum
a parentibus non revocetur, ut habetur XX, qu. II, cap. puella. Ergo licite et rite
possunt pueri voto obligari ad religionem, etiam ante annos pubertatis. (IIa-IIae q. 88 a. 9 s. c.)
Respondeo dicendum quod, sicut ex praedictis patet, duplex est votum, scilicet simplex,
et solemne. Et quia solemnitas voti in quadam spirituali benedictione et consecratione
consistit, ut dictum est, quae fit per ministerium Ecclesiae; ideo solemnizatio voti
sub dispensatione Ecclesiae cadit. Votum autem simplex efficaciam habet ex deliberatione
animi, qua quis se obligare intendit. Quod autem talis obligatio robur non habeat,
dupliciter potest contingere. Uno quidem modo, propter defectum rationis, sicut patet
in furiosis et amentibus, qui se voto non possunt obligare ad aliquid, dum sunt in
furia vel amentia. Alio modo, quia ille qui vovet est alterius potestati subiectus,
ut supra dictum est. Et ista duo concurrunt in pueris ante annos pubertatis, quia
et patiuntur rationis defectum, ut in pluribus; et sunt naturaliter sub cura parentum,
vel tutorum, qui sunt eis loco parentum. Et ideo eorum vota ex duplici causa robur
non habent. Contingit tamen, propter naturae dispositionem, quae legibus humanis non
subditur, in aliquibus, licet paucis, accelerari rationis usum, qui ob hoc dicuntur
doli capaces. Nec tamen propter hoc in aliquo eximuntur a cura parentum, quae subiacet
legi humanae respicienti ad id quod frequentius accidit. Est ergo dicendum quod si
puer vel puella, ante pubertatis annos, nondum habeat usum rationis, nullo modo potest
se ad aliquid voto obligare. Si vero ante annos pubertatis attigerit usum rationis,
potest quidem, quantum in ipso est, se obligare, sed votum eius potest irritari per
parentes, quorum curae remanet adhuc subiectus. Quantumcumque tamen sit doli capax,
ante annos pubertatis non potest obligari voto solemni religionis, propter Ecclesiae
statutum, quod respicit id quod in pluribus accidit. Post annos autem pubertatis,
possunt iam se voto religionis obligare, vel simplici vel solemni, absque voluntate
parentum. (IIa-IIae q. 88 a. 9 co.)
Ad primum ergo dicendum quod ratio illa procedit de pueris qui nondum attigerunt usum
rationis, quorum vota sunt invalida, ut dictum est. (IIa-IIae q. 88 a. 9 ad 1)
Ad secundum dicendum quod vota eorum qui sunt in potestate aliorum habent conditionem
implicitam, scilicet si non revocentur a superiori, ex qua licita redduntur, et valida
si conditio extat, ut dictum est. (IIa-IIae q. 88 a. 9 ad 2)
Ad tertium dicendum quod ratio illa procedit de voto solemni quod fit per professionem. (IIa-IIae q. 88 a. 9 ad 3)
Articulus 10. Kan men van een gelofte ontslagen worden?
Dit artikel is beschikbaar in Nederlandse vertaling, maar die kan
slechts gepubliceerd worden na correctie van de tekstherkenning van de ingescande PDF. Wil je deze website
helpen vervolledigen, neem dan contact op met info@gelovenleren.net!
Ad decimum sic proceditur. Videtur quod in voto dispensari non possit. Minus enim
est commutari votum quam in eo dispensari. Sed votum non potest commutari, dicitur
enim Levit. XXVII, animal quod immolari potest domino, si quis voverit, sanctum erit,
et mutari non poterit, nec melius malo nec peius bono. Ergo multo minus potest dispensari
in voto. (IIa-IIae q. 88 a. 10 arg. 1)
Praeterea, in his quae sunt de lege naturae et in praeceptis divinis non potest per
hominem dispensari, et praecipue in praeceptis primae tabulae, quae ordinantur directe
ad dilectionem Dei, quae est ultimus praeceptorum finis. Sed implere votum est de
lege naturae; et est etiam praeceptum legis divinae, ut ex supra dictis patet; et
pertinet ad praecepta primae tabulae, cum sit actus latriae. Ergo in voto dispensari
non potest. (IIa-IIae q. 88 a. 10 arg. 2)
Praeterea, obligatio voti fundatur super fidelitatem quam homo debet Deo, ut dictum
est. Sed in hac nullus potest dispensare. Ergo nec in voto. (IIa-IIae q. 88 a. 10 arg. 3)
Sed contra, maioris firmitatis esse videtur quod procedit ex communi voluntate quam
quod procedit ex singulari voluntate alicuius personae. Sed in lege, quae habet robur
ex communi voluntate, potest per hominem dispensari. Ergo videtur quod etiam in voto
per hominem dispensari possit. (IIa-IIae q. 88 a. 10 s. c.)
Respondeo dicendum quod dispensatio voti intelligenda est ad modum dispensationis
quae fit in observantia alicuius legis. Quia, ut supra dictum est, lex ponitur respiciendo
ad id quod est ut in pluribus bonum, sed quia contingit huiusmodi in aliquo casu non
esse bonum, oportuit per aliquem determinari in illo particulari casu legem non esse
servandam. Et hoc proprie est dispensare in lege, nam dispensatio videtur importare
commensuratam quandam distributionem vel applicationem communis alicuius ad ea quae
sub ipso continentur, per quem modum dicitur aliquis dispensare cibum familiae. Similiter
autem ille qui vovet quodammodo sibi statuit legem, obligans se ad aliquid quod est
secundum se et in pluribus bonum. Potest tamen contingere quod in aliquo casu sit
vel simpliciter malum, vel inutile, vel maioris boni impeditivum, quod est contra
rationem eius quod cadit sub voto, ut ex praedictis patet. Et ideo necesse est quod
determinetur in tali casu votum non esse servandum. Et si quidem absolute determinetur
aliquod votum non esse servandum, dicitur esse dispensatio voti. Si autem pro hoc
quod servandum erat aliquid aliud imponatur, dicitur commutatio voti. Unde minus est
votum commutare quam in voto dispensare. Utrumque tamen in potestate Ecclesiae consistit. (IIa-IIae q. 88 a. 10 co.)
Ad primum ergo dicendum quod animal quod immolari poterat, ex hoc ipso quod vovebatur,
sanctum reputabatur, quasi divino cultui mancipatum, et haec erat ratio quare non
poterat commutari; sicut nec modo posset aliquis rem quam vovit, iam consecratam,
puta calicem vel domum, commutare in melius vel in peius. Animal autem quod non poterat
sanctificari quia non erat immolatitium, redimi poterat et debebat, sicut ibidem lex
dicit. Et ita etiam nunc commutari possunt vota si consecratio non interveniat. (IIa-IIae q. 88 a. 10 ad 1)
Ad secundum dicendum quod sicut ex iure naturali et praecepto divino tenetur homo
implere votum, ita etiam tenetur ex eisdem obedire superiorum legi vel mandato. Et
tamen cum dispensatur in aliqua lege humana, non fit ut legi humanae non obediatur,
quod est contra legem naturae et mandatum divinum, sed fit ut hoc quod erat lex, non
sit lex in hoc casu. Ita etiam auctoritate superioris dispensantis fit ut hoc quod
continebatur sub voto, non contineatur, inquantum determinatur in hoc casu hoc non
esse congruam materiam voti. Et ideo cum praelatus Ecclesiae dispensat in voto, non
dispensat in praecepto iuris naturalis vel divini, sed determinat id quod cadebat
sub obligatione deliberationis humanae, quae non potuit omnia circumspicere. (IIa-IIae q. 88 a. 10 ad 2)
Ad tertium dicendum quod ad fidelitatem Deo debitam non pertinet quod homo faciat
id quod ad vovendum est malum, vel inutile, vel maioris boni impeditivum, ad quod
tendit voti dispensatio. Et ideo dispensatio voti non est contra fidelitatem Deo debitam. (IIa-IIae q. 88 a. 10 ad 3)
Articulus 11. Kan er in de plechtige gelofte van zuiverheid gedispenseerd worden?
Dit artikel is beschikbaar in Nederlandse vertaling, maar die kan
slechts gepubliceerd worden na correctie van de tekstherkenning van de ingescande PDF. Wil je deze website
helpen vervolledigen, neem dan contact op met info@gelovenleren.net!
Ad undecimum sic proceditur. Videtur quod in voto solemni continentiae possit fieri
dispensatio. Una enim ratio dispensandi in voto est si sit impeditivum melioris boni,
sicut dictum est. Sed votum continentiae, etiam si sit solemne, potest esse impeditivum
melioris boni, nam bonum commune est divinius quam bonum unius; potest autem per continentiam
alicuius impediri bonum totius multitudinis, puta si quando per contractum matrimonii
aliquarum personarum quae continentiam voverunt, posset pax patriae procurari. Ergo
videtur quod in solemni voto continentiae possit dispensari. (IIa-IIae q. 88 a. 11 arg. 1)
Praeterea, latria est nobilior virtus quam castitas. Sed si quis voveat aliquem actum
latriae, puta offerre Deo sacrificium, potest in illo voto dispensari. Ergo multo
magis potest dispensari in voto continentiae, quod est de actu castitatis. (IIa-IIae q. 88 a. 11 arg. 2)
Praeterea, sicut votum abstinentiae observatum potest vergere in periculum personae,
ita etiam observatio voti continentiae. Sed in voto abstinentiae, si vergat in corporale
periculum voventis, potest fieri dispensatio. Ergo etiam, pari ratione, in voto continentiae
potest dispensari. (IIa-IIae q. 88 a. 11 arg. 3)
Praeterea, sicut sub professione religionis, ex qua votum solemnizatur, continetur
votum continentiae, ita etiam et votum paupertatis et obedientiae. Sed in voto paupertatis
et obedientiae potest dispensari, sicut patet in illis qui post professionem ad episcopatum
assumuntur. Ergo videtur quod in solemni voto continentiae possit dispensari. (IIa-IIae q. 88 a. 11 arg. 4)
Sed contra est quod dicitur Eccli. XXVI, omnis ponderatio non est digna animae continentis. (IIa-IIae q. 88 a. 11 s. c. 1)
Praeterea, extra, de statu Monach., in fine illius decretalis, cum ad monasterium,
dicitur, abdicatio proprietatis, sicut etiam custodia castitatis, adeo est annexa
regulae monachali ut contra eam nec summus pontifex possit indulgere. (IIa-IIae q. 88 a. 11 s. c. 2)
Respondeo dicendum quod in solemni voto continentiae tria possunt considerari, primo
quidem, materia voti, scilicet ipsa continentia; secundo, perpetuitas voti, cum scilicet
aliquis voto se adstringit ad perpetuam observantiam continentiae; tertio, ipsa solemnitas
voti. Dicunt ergo quidam quod votum solemne est indispensabile ratione ipsius continentiae,
quae non recipit condignam recompensationem, ut patet ex auctoritate inducta. Cuius
rationem quidam assignant quia per continentiam homo triumphat de domestico inimico,
vel quia per continentiam homo perfecte conformatur Christo, secundum puritatem animae
et corporis. Sed hoc non videtur efficaciter dici. Quia bona animae, utpote contemplatio
et oratio, sunt multo meliora bonis corporis, et magis nos Deo conformant, et tamen
potest dispensari in voto orationis vel contemplationis. Unde non videtur esse ratio
quare non possit dispensari in voto continentiae, si respiciatur absolute ad ipsam
continentiae dignitatem. Praesertim cum apostolus, I ad Cor. VII, ad continentiam
inducat propter contemplationem, dicens quod mulier innupta cogitat quae Dei sunt,
finis autem potior est his quae sunt ad finem. Et ideo alii rationem huius assignant
ex perpetuitate et universalitate huius voti. Dicunt enim quod votum continentiae
non potest praetermitti nisi per id quod est omnino contrarium, quod nunquam licet
in aliquo voto. Sed hoc est manifeste falsum. Quia sicut uti carnali copula est continentiae
contrarium, ita comedere carnes vel bibere vinum est contrarium abstinentiae a talibus,
et tamen in huiusmodi votis potest dispensari. Et ideo aliis videtur quod in voto
solemni continentiae possit dispensari propter aliquam communem utilitatem seu necessitatem,
ut patet in exemplo praemisso de pacificatione terrarum ex aliquo matrimonio contrahendo.
Sed quia decretalis inducta expresse dicit quod nec summus pontifex potest contra
custodiam castitatis monacho licentiam dare, ideo aliter videtur dicendum, quod, sicut
supra dictum est, et habetur Levit. ult., illud quod semel sanctificatum est domino,
non potest in alios usus commutari. Non autem potest facere aliquis Ecclesiae praelatus
ut id quod est sanctificatum sanctificationem amittat, etiam in rebus inanimatis,
puta quod calix consecratus desinat esse consecratus, si maneat integer. Unde multo
minus hoc potest facere aliquis praelatus, ut homo Deo consecratus, quandiu vivit,
consecratus esse desistat. Solemnitas autem voti consistit in quadam consecratione
seu benedictione voventis, ut dictum est. Et ideo non potest fieri per aliquem praelatum
Ecclesiae quod ille qui votum solemne emisit desistat ab eo ad quod est consecratus,
puta quod ille qui est sacerdos non sit sacerdos, licet possit praelatus ob aliquam
causam executionem ordinis inhibere. Et simili ratione, Papa non potest facere quod
ille qui est professus religionem non sit religiosus, licet quidam iuristae ignoranter
contrarium dicant. Est ergo considerandum utrum continentia sit essentialiter annexa
ei ad quod votum solemnizatur, quia si non est ei essentialiter annexa, potest manere
solemnitas consecrationis sine debito continentiae; quod non potest contingere si
sit essentialiter annexum ei ad quod votum solemnizatur. Non est autem essentialiter
annexum debitum continentiae ordini sacro, sed ex statuto Ecclesiae. Unde videtur
quod per Ecclesiam possit dispensari in voto continentiae solemnizato per susceptionem
sacri ordinis. Est autem debitum continentiae essentiale statui religionis, per quem
homo abrenuntiat saeculo, totaliter Dei servitio mancipatus; quod non potest simul
stare cum matrimonio, in quo incumbit necessitas procurandae uxoris et prolis et familiae,
et rerum quae ad hoc requiruntur. Unde apostolus dicit, I ad Cor. VII, quod qui est
cum uxore sollicitus est quae sunt mundi, quomodo placeat uxori, et divisus est. Unde
nomen monachi ab unitate sumitur, per oppositum ad divisionem praedictam. Et ideo
in voto solemnizato per professionem religionis non potest per Ecclesiam dispensari,
et rationem assignat decretalis, quia castitas est annexa regulae monachali. (IIa-IIae q. 88 a. 11 co.)
Ad primum ergo dicendum quod periculis rerum humanarum est obviandum per res humanas,
non autem per hoc quod res divinae convertantur in usum humanum. Professi autem religionem
mortui sunt mundo et vivunt Deo. Unde non sunt revocandi ad vitam humanam occasione
cuiuscumque eventus. (IIa-IIae q. 88 a. 11 ad 1)
Ad secundum dicendum quod in voto temporalis continentiae dispensari potest, sicut
et in voto temporalis orationis vel temporalis abstinentiae. Sed quod in voto continentiae
per professionem solemnizato non possit dispensari, hoc non est inquantum est actus
castitatis, sed inquantum incipit ad latriam pertinere per professionem religionis. (IIa-IIae q. 88 a. 11 ad 2)
Ad tertium dicendum quod cibus directe ordinatur ad conservationem personae, et ideo
abstinentia cibi directe potest vergere in periculum personae. Unde ex hac ratione
recipit votum abstinentiae dispensationem. Sed coitus non ordinatur directe ad conservationem
personae, sed ad conservationem speciei. Unde nec directe abstinentia coitus per continentiam
vergit in periculum personae. Sed si per accidens ex ea aliquod periculum personale
accidat, potest aliter subveniri, scilicet per abstinentiam, vel alia corporalia remedia. (IIa-IIae q. 88 a. 11 ad 3)
Ad quartum dicendum quod religiosus qui fit episcopus, sicut non absolvitur a voto
continentiae, ita nec a voto paupertatis, quia nihil debet habere tanquam proprium,
sed sicut dispensator communium bonorum Ecclesiae. Similiter etiam non absolvitur
a voto obedientiae, sed per accidens obedire non tenetur, si superiorem non habeat,
sicut et abbas monasterii, qui tamen non est a voto obedientiae absolutus. (IIa-IIae q. 88 a. 11 ad 4)
Auctoritas vero Ecclesiastici quae in contrarium obiicitur, intelligenda est quantum
ad hoc quod nec fecunditas carnis, nec aliquod corporale bonum est comparandum continentiae,
quae inter bona animae computatur, ut Augustinus dicit, in libro de sancta virginitate.
Unde signanter dicitur, animae continentis, non, carnis continentis. (IIa-IIae q. 88 a. 11 ad 5)
Articulus 12. Is het gezag van een overste nodig om een gelofte te veranderen of erin te dispenseren?
Dit artikel is beschikbaar in Nederlandse vertaling, maar die kan
slechts gepubliceerd worden na correctie van de tekstherkenning van de ingescande PDF. Wil je deze website
helpen vervolledigen, neem dan contact op met info@gelovenleren.net!
Ad duodecimum sic proceditur. Videtur quod ad commutationem vel dispensationem voti
non requiratur praelati auctoritas. Aliquis enim potest intrare religionem absque
auctoritate alicuius superioris praelati. Sed per introitum religionis absolvitur
homo a votis in saeculo factis, etiam a voto terrae sanctae. Ergo voti commutatio
vel dispensatio potest esse absque auctoritate superioris praelati. (IIa-IIae q. 88 a. 12 arg. 1)
Praeterea, dispensatio voti in hoc consistere videtur quod determinatur in quo casu
votum non sit observandum. Sed si praelatus male determinet, non videtur esse vovens
absolutus a voto, quia nullus praelatus potest dispensare contra praeceptum divinum
de implendo voto, ut dictum est. Similiter etiam si aliquis propria auctoritate recte
determinet in quo casu votum non sit implendum, non videtur voto teneri, quia votum
non obligat in casu in quo habet peiorem eventum, ut dictum est. Ergo dispensatio
voti non requirit auctoritatem alicuius praelati. (IIa-IIae q. 88 a. 12 arg. 2)
Praeterea, si dispensare in voto pertinet ad potestatem praelatorum, pari ratione
pertineret ad omnes. Sed non pertinet ad omnes dispensare in quolibet voto. Ergo non
pertinet ad potestatem praelatorum dispensatio voti. (IIa-IIae q. 88 a. 12 arg. 3)
Sed contra, sicut lex obligat ad aliquid faciendum, ita et votum. Sed ad dispensandum
in praecepto legis requiritur superioris auctoritas, ut supra dictum est. Ergo, pari
ratione, etiam in dispensatione voti. (IIa-IIae q. 88 a. 12 s. c.)
Respondeo dicendum quod, sicut supra dictum est, votum est promissio Deo facta de
aliquo quod sit Deo acceptum. Quid sit autem in aliqua promissione acceptum ei cui
promittitur, ex eius pendet arbitrio. Praelatus autem in Ecclesia gerit vicem Dei.
Et ideo in commutatione vel dispensatione votorum requiritur praelati auctoritas,
quae in persona Dei determinat quid sit Deo acceptum, secundum illud II ad Cor. II,
nam et ego propter vos donavi in persona Christi. Et signanter dicit, propter vos,
quia omnis dispensatio petita a praelato debet fieri ad honorem Christi, in cuius
persona dispensat; vel ad utilitatem Ecclesiae, quae est eius corpus. (IIa-IIae q. 88 a. 12 co.)
Ad primum ergo dicendum quod omnia alia vota sunt quorundam particularium operum,
sed per religionem homo totam vitam suam Dei obsequio deputat. Particulare autem in
universali includitur. Et ideo decretalis dicit quod reus fracti voti non habetur
qui temporale obsequium in perpetuam religionis observantiam commutat. Nec tamen in
religionem ingrediens tenetur implere vota vel ieiuniorum vel orationum vel aliorum
huiusmodi, quae existens in saeculo fecit, quia religionem ingrediens moritur priori
vitae; et etiam singulares observantiae religioni non competunt; et religionis onus
satis hominem onerat, ut alia superaddere non oporteat. (IIa-IIae q. 88 a. 12 ad 1)
Ad secundum dicendum quod quidam dixerunt quod praelati possunt in votis pro libito
dispensare, quia in quolibet voto includitur conditionaliter voluntas praelati superioris,
sicut supra dictum est quod in votis subditorum, puta servi vel filii, intelligitur
conditio, si placuerit patri vel domino, vel, si non renitantur. Et sic subditus absque
omni remorsu conscientiae posset votum praetermittere, quandocumque sibi a praelato
diceretur. Sed praedicta positio falso innititur. Quia cum potestas praelati spiritualis,
qui non est dominus sed dispensator, sit in aedificationem data, et non in destructionem,
ut patet II ad Cor. X; sicut praelatus non potest imperare ea quae secundum se Deo
displicent, scilicet peccata, ita non potest prohibere ea quae secundum se Deo placent,
scilicet virtutis opera. Et ideo absolute potest homo ea vovere. Ad praelatum tamen
pertinet diiudicare quid sit magis virtuosum et Deo magis acceptum. Et ideo in manifestis
dispensatio praelati non excusaret a culpa, puta si praelatus dispensaret cum aliquo
super voto de ingressu religionis, nulla apparenti causa obstante. Si autem esset
causa apparens, per quam saltem in dubium verteretur, posset stare iudicio praelati
dispensantis vel commutantis. Non tamen iudicio proprio, quia ipse non gerit vicem
Dei, nisi forte in casu in quo id quod vovit esset manifeste illicitum, et non posset
opportune ad superiorem recurrere. (IIa-IIae q. 88 a. 12 ad 2)
Ad tertium dicendum quod quia summus pontifex gerit plenarie vicem Christi in tota
Ecclesia, ipse habet plenitudinem potestatis dispensandi in omnibus dispensabilibus
votis. Aliis autem inferioribus praelatis committitur dispensatio in votis quae communiter
fiunt et indigent frequenti dispensatione, ut habeant de facili homines ad quem recurrant,
sicut sunt vota peregrinationum et ieiuniorum et aliorum huiusmodi. Vota vero maiora,
puta continentiae et peregrinationis terrae sanctae, reservantur summo pontifici. (IIa-IIae q. 88 a. 12 ad 3)