Deinde considerandum est de singulis sacramentis in speciali. Et primo, de Baptismo;
secundo, de confirmatione; tertio, de Eucharistia; quarto, de poenitentia; quinto,
de extrema unctione; sexto, de ordine; septimo, de matrimonio. Circa primum occurrit
duplex consideratio, prima, de ipso Baptismo; secunda, de praeparatoriis Baptismi.
Circa primum quatuor consideranda occurrunt, primo, de his quae pertinent ad sacramentum
Baptismi; secundo, de ministro huius sacramenti; tertio, de recipientibus hoc sacramentum;
quarto, de effectu huius sacramenti. Circa primum quaeruntur duodecim. Primo, quid
sit Baptismus, utrum sit ablutio. Secundo, de institutione huius sacramenti. Tertio,
utrum aqua sit propria materia huius sacramenti. Quarto, utrum requiratur aqua simplex.
Quinto, utrum haec sit conveniens forma huius sacramenti, ego te baptizo in nomine
patris et filii et spiritus sancti. Sexto, utrum sub hac forma possit aliquis baptizari,
ego te baptizo in nomine Christi. Septimo, utrum immersio sit de necessitate Baptismi.
Octavo, utrum requiratur trina immersio. Nono, utrum Baptismus possit iterari. Decimo,
de ritu Baptismi. Undecimo, de distinctione Baptismatum. Duodecimo, de comparatione
Baptismatum. (IIIa q. 66 pr.)
Articulus 1. Is het doopsel een wassing?
Dit artikel is beschikbaar in Nederlandse vertaling, maar die kan
slechts gepubliceerd worden na correctie van de tekstherkenning van de ingescande PDF. Wil je deze website
helpen vervolledigen, neem dan contact op met info@gelovenleren.net!
Ad primum sic proceditur. Videtur quod Baptismus non sit ipsa ablutio. Ablutio enim
corporalis transit. Baptismus autem permanet. Ergo Baptismus non est ipsa ablutio,
sed potius regeneratio et sigillum et custodia et illuminatio, ut Damascenus dicit,
in IV libro. (IIIa q. 66 a. 1 arg. 1)
Praeterea, Hugo de sancto Victore dicit quod Baptismus est aqua diluendis criminibus
sanctificata per verbum Dei. Aqua autem non est ipsa ablutio, sed ablutio est quidam
usus aquae. (IIIa q. 66 a. 1 arg. 2)
Praeterea, Augustinus dicit, super Ioan., accedit verbum ad elementum et fit sacramentum.
Elementum autem est ipsa aqua. Ergo Baptismus est ipsa aqua, non autem ablutio. (IIIa q. 66 a. 1 arg. 3)
Sed contra est quod dicitur Eccli. XXXIV, qui baptizatur a mortuo et iterum tangit
mortuum, quid proficit lotio eius? Videtur ergo quod Baptismus sit ipsa ablutio, sive
lotio. (IIIa q. 66 a. 1 s. c.)
Respondeo dicendum quod in sacramento Baptismi est tria considerare, aliquid scilicet
quod est sacramentum tantum; aliquid autem quod est res et sacramentum; aliquid autem
quod est res tantum. Sacramentum autem tantum est aliquid visibile exterius existens,
quod scilicet est signum interioris effectus, hoc enim pertinet ad rationem sacramenti.
Exterius autem suppositum sensui est et ipsa aqua, et usus eius, qui est ablutio.
Quidam ergo existimaverunt quod ipsa aqua sit sacramentum. Quod quidem sonare videntur
verba Hugonis de sancto Victore. Nam ipse in communi definitione sacramenti dicit
quod est materiale elementum, et in definitione Baptismi dicit quod est aqua. Sed
hoc non est verum. Cum enim sacramenta novae legis sanctificationem quandam operentur,
ibi perficitur sacramentum ubi perficitur sanctificatio. In aqua autem non perficitur
sanctificatio, sed est ibi quaedam sanctificationis virtus instrumentalis, non permanens,
sed fluens in hominem, qui est verae sanctificationis subiectum. Et ideo sacramentum
non perficitur in ipsa aqua, sed in applicatione aquae ad hominem, quae est ablutio.
Et ideo Magister, in III dist. IV Sent., dicit quod Baptismus est ablutio corporis
exterior facta sub forma praescripta verborum. Res autem et sacramentum est character
baptismalis, qui est res significata per exteriorem ablutionem, et est signum sacramentale
interioris iustificationis. Quae est res tantum huius sacramenti, scilicet, significata
et non significans. (IIIa q. 66 a. 1 co.)
Ad primum ergo dicendum quod id quod est sacramentum et res, scilicet character, et
id quod est res tantum, scilicet interior iustificatio, permanent, sed character permanet
indelebiliter, ut supra dictum est; iustificatio autem permanet, sed amissibiliter.
Damascenus ergo Baptismum definivit, non quantum ad id quod exterius agitur, quod
est sacramentum tantum, sed quantum ad id quod est interius. Unde posuit duo pertinentia
ad characterem, scilicet sigillum et custodiam, inquantum ipse character, qui sigillum
dicitur, quantum est de se, custodit animam in bono. Duo etiam ponit pertinentia ad
ultimam rem sacramenti, scilicet regenerationem, quae ad hoc pertinet quod per Baptismum
homo inchoat novam vitam iustitiae; et illuminationem, quae pertinet specialiter ad
fidem, per quam homo spiritualem vitam accipit, secundum illud Habacuc II, iustus
autem ex fide vivit; Baptismus autem est quaedam fidei protestatio. Unde dicitur fidei
sacramentum. Et similiter Dionysius Baptismum definivit per ordinem ad alia sacramenta,
dicens, II cap. Eccles. Hier., quod est quoddam principium sanctissimorum mandatorum
sacrae actionis, ad eorum susceptivam opportunitatem formans nostros animales habitus.
Et iterum in ordine ad caelestem gloriam, quae est universalis finis sacramentorum,
cum subdit, ad supercaelestis quietis anagogen nostrum iter faciens. Et iterum quantum
ad principium spiritualis vitae, per hoc quod subdit, sacrae et divinissimae nostrae
regenerationis traditio. (IIIa q. 66 a. 1 ad 1)
Ad secundum dicendum quod, sicut dictum est, opinionem Hugonis de sancto Victore in
hac parte sequi non oportet. Potest tamen verificari ut Baptismus dicatur aqua esse,
quia aqua est materiale Baptismi principium. Et sic erit praedicatio per causam. (IIIa q. 66 a. 1 ad 2)
Ad tertium dicendum quod, accedente verbo ad elementum fit sacramentum, non quidem
in ipso elemento, sed in homine, cui adhibetur elementum per usum ablutionis. Et hoc
etiam significat ipsum verbum quod accedit ad elementum, cum dicitur, ego te baptizo,
et cetera. (IIIa q. 66 a. 1 ad 3)
Articulus 2. Werd het doopsel na het lijden van Christus ingesteld?
Dit artikel is beschikbaar in Nederlandse vertaling, maar die kan
slechts gepubliceerd worden na correctie van de tekstherkenning van de ingescande PDF. Wil je deze website
helpen vervolledigen, neem dan contact op met info@gelovenleren.net!
Ad secundum sic proceditur. Videtur quod Baptismus fuerit institutus post Christi
passionem. Causa enim praecedit effectum. Sed passio Christi operatur in sacramentis
novae legis. Ergo passio Christi praecedit institutionem sacramentorum novae legis.
Et praecipue institutionem Baptismi, cum apostolus dicat, Rom. VI, quicumque baptizati
sumus in Christo Iesu, in morte ipsius baptizati sumus, et cetera. (IIIa q. 66 a. 2 arg. 1)
Praeterea, sacramenta novae legis efficaciam habent ex mandato Christi. Sed Christus
mandatum baptizandi dedit discipulis post passionem et resurrectionem suam, dicens,
euntes, docete omnes gentes, baptizantes eos in nomine patris, etc., ut habetur Matth.
ult. Ergo videtur quod post passionem Christi Baptismus fuerit institutus. (IIIa q. 66 a. 2 arg. 2)
Praeterea, Baptismus est sacramentum necessitatis, ut supra dictum est, et ita videtur
quod ex quo Baptismus institutus fuit, homines obligarentur ad Baptismum. Sed ante
passionem Christi homines non obligabantur ad Baptismum, quia adhuc circumcisio suam
virtutem habebat, in cuius loco successit Baptismus. Ergo videtur quod Baptismus non
fuerit institutus ante passionem Christi. (IIIa q. 66 a. 2 arg. 3)
Sed contra est quod Augustinus dicit, in quodam sermone Epiphaniae, ex quo Christus
in aquis immergitur, ex eo omnium peccata abluit aqua. Sed hoc fuit ante Christi passionem.
Ergo Baptismus ante Christi passionem fuit institutus. (IIIa q. 66 a. 2 s. c.)
Respondeo dicendum quod, sicut dictum est supra, sacramenta ex sui institutione habent
quod conferant gratiam. Unde tunc videtur aliquod sacramentum institui, quando accipit
virtutem producendi suum effectum. Hanc autem virtutem accepit Baptismus quando Christus
est baptizatus. Unde tunc vere Baptismus institutus fuit, quantum ad ipsum sacramentum.
Sed necessitas utendi hoc sacramento indicta fuit hominibus post passionem et resurrectionem.
Tum quia in passione Christi terminata sunt figuralia sacramenta, quibus succedit
Baptismus et alia sacramenta novae legis. Tum etiam quia per Baptismum configuratur
homo passioni et resurrectioni Christi, inquantum moritur peccato et incipit novam
iustitiae vitam. Et ideo oportuit Christum pati prius et resurgere quam hominibus
indiceretur necessitas se configurandi morti et resurrectioni eius. (IIIa q. 66 a. 2 co.)
Ad primum ergo dicendum quod etiam ante passionem Christi Baptismus habebat efficaciam
a Christi passione, inquantum eam praefigurabat, aliter tamen quam sacramenta veteris
legis. Nam illa erant figurae tantum, Baptismus autem ab ipso Christo virtutem habebat
iustificandi, per cuius virtutem etiam ipsa passio salutifera fuit. (IIIa q. 66 a. 2 ad 1)
Ad secundum dicendum quod homines non debebant multiplicibus figuris arctari per Christum,
qui venerat sua veritate figuras impletas auferre. Et ideo ante passionem suam Baptismum
institutum non posuit sub praecepto, sed voluit ad eius exercitium homines assuefieri;
et praecipue in populo Iudaeorum, apud quem omnia facta figuralia erant, ut Augustinus
dicit, contra Faustum. Post passionem vero et resurrectionem, non solum Iudaeis, sed
etiam gentilibus suo praecepto necessitatem Baptismi imposuit, dicens, euntes, docete
omnes gentes. (IIIa q. 66 a. 2 ad 2)
Ad tertium dicendum quod sacramenta non sunt obligatoria nisi quando sub praecepto
ponuntur. Quod quidem non fuit ante passionem, ut dictum est. Quod enim dominus ante
passionem Nicodemo dixit, Ioan. III, nisi quis renatus fuerit ex aqua et spiritu sancto,
non potest introire in regnum Dei, magis videtur ad futurum respicere quam ad praesens
tempus. (IIIa q. 66 a. 2 ad 3)
Articulus 3. Is het water de eigenlijke stof van het doopsel?
Dit artikel is beschikbaar in Nederlandse vertaling, maar die kan
slechts gepubliceerd worden na correctie van de tekstherkenning van de ingescande PDF. Wil je deze website
helpen vervolledigen, neem dan contact op met info@gelovenleren.net!
Ad tertium sic proceditur. Videtur quod aqua non sit propria materia Baptismi. Baptismus
enim, secundum Dionysium et Damascenum, habet vim illuminativam. Sed illuminatio maxime
competit igni. Ergo Baptismus magis debet fieri in igne quam in aqua, praesertim cum
Ioannes Baptista, praenuntians Christi Baptismum, dicat, ille vos baptizabit in spiritu
sancto et igni. (IIIa q. 66 a. 3 arg. 1)
Praeterea, in Baptismo significatur ablutio peccatorum. Sed multa alia sunt ablutiva
quam aqua, sicut vinum et oleum et alia huiusmodi. Ergo etiam in his potest fieri
Baptismus. Non ergo aqua est propria materia Baptismi. (IIIa q. 66 a. 3 arg. 2)
Praeterea, sacramenta Ecclesiae fluxerunt de latere Christi pendentis in cruce, ut
supra dictum est. Sed inde fluxit non solum aqua, sed etiam sanguis. Ergo videtur
quod etiam in sanguine possit fieri Baptismus. Quod etiam magis videtur convenire
cum effectu Baptismi, quia dicitur Apoc. I, lavit nos a peccatis nostris in sanguine
suo. (IIIa q. 66 a. 3 arg. 3)
Praeterea, sicut Augustinus et Beda dicunt, Christus tactu suae mundissimae carnis
vim regenerativam et purgativam contulit aquis. Sed non omnis aqua continuatur cum
aqua Iordanis, quam Christus tetigit sua carne. Ergo videtur quod non in omni aqua
possit fieri Baptismus. Et ita aqua, inquantum huiusmodi, non est propria materia
Baptismi. (IIIa q. 66 a. 3 arg. 4)
Praeterea, si aqua secundum se esset propria Baptismi materia, non oporteret aliquid
aliud fieri circa aquam, ad hoc quod in ea Baptismus fieret. Sed in solemni Baptismo
aqua in qua debet celebrari Baptismus, exorcizatur et benedicitur. Ergo videtur quod
aqua secundum se non sit propria materia Baptismi. (IIIa q. 66 a. 3 arg. 5)
Sed contra est quod dominus dicit, Ioan. III, nisi quis renatus fuerit ex aqua et
spiritu sancto, non potest introire in regnum Dei. (IIIa q. 66 a. 3 s. c.)
Respondeo dicendum quod ex institutione divina aqua est propria materia Baptismi.
Et hoc convenienter. Primo quidem, quantum ad ipsam rationem Baptismi, qui est regeneratio
in spiritualem vitam, quod maxime congruit aquae. Unde et semina, ex quibus generantur
omnia viventia, scilicet plantae et animalia, humida sunt, et ad aquam pertinent.
Propter quod quidam philosophi posuerunt aquam omnium rerum principium. Secundo, quantum
ad effectus Baptismi, quibus competunt aquae proprietates. Quae sua humiditate lavat,
ex quo conveniens est ad significandum et causandum ablutionem peccatorum. Sua frigiditate
etiam temperat superfluitatem caloris, et ex hoc competit ad mitigandum concupiscentiam
fomitis. Sua diaphanitate est luminis susceptiva, unde competit Baptismo inquantum
est fidei sacramentum. Tertio, quia convenit ad repraesentandum mysteria Christi,
quibus iustificamur. Ut enim dicit Chrysostomus, super illud Ioan., nisi quis renatus
fuerit etc., sicut in quodam sepulcro, in aqua, submergentibus nobis capita, vetus
homo sepelitur, et submersus deorsum occultatur, et deinde novus rursus ascendit.
Quarto, quia ratione suae communitatis et abundantiae est conveniens materia necessitati
huius sacramenti, potest enim ubique de facili haberi. (IIIa q. 66 a. 3 co.)
Ad primum ergo dicendum quod illuminatio pertinet ad ignem active. Ille autem qui
baptizatur, non efficitur illuminans, sed illuminatus per fidem, quae est ex auditu,
ut dicitur Rom. X. Et ideo magis competit aqua Baptismo quam ignis. Quod autem dicitur,
baptizabit vos in spiritu sancto et igni, potest per ignem, ut Hieronymus dicit, intelligi
spiritus sanctus, qui super discipulos in igneis linguis apparuit, ut dicitur Act.
II. Vel per ignem potest intelligi tribulatio, ut Chrysostomus dicit, super Matth.,
quia tribulatio peccata purgat, et concupiscentiam diminuit. Vel quia, ut Hilarius
dicit, super Matth., baptizatis in spiritu sancto reliquum est consummari igne iudicii. (IIIa q. 66 a. 3 ad 1)
Ad secundum dicendum quod vinum et oleum communiter non sumuntur ad usum ablutionis,
sicut aqua. Nec etiam ita perfecte abluunt, quia ex illorum ablutione remanet aliqua
infectio quantum ad odorem, quod non contingit de aqua. Illa etiam non ita communiter
et abundanter habentur sicut aqua. (IIIa q. 66 a. 3 ad 2)
Ad tertium dicendum quod ex latere Christi fluxit aqua ad abluendum, sanguis autem
ad redimendum. Et ideo sanguis competit sacramento Eucharistiae, aqua autem sacramento
Baptismi. Qui tamen habet vim ablutivam ex virtute sanguinis Christi. (IIIa q. 66 a. 3 ad 3)
Ad quartum dicendum quod virtus Christi derivata est ad omnem aquam, non propter continuitatem
loci, sed propter similitudinem speciei, ut dicit Augustinus, in quodam sermone Epiphaniae,
quae de salvatoris Baptismate benedictio fluxit, tanquam fluvius spiritalis, omnium
gurgitum tractus, universorum fontium venas implevit. (IIIa q. 66 a. 3 ad 4)
Ad quintum dicendum quod illa benedictio quae adhibetur aquae, non est de necessitate
Baptismi, sed pertinet ad quandam solemnitatem, per quam excitatur devotio fidelium,
et impeditur astutia Daemonis, ne impediat Baptismi effectum. (IIIa q. 66 a. 3 ad 5)
Articulus 4. Wordt voor de geldigheid van het doopsel zuiver water vereist?
Dit artikel is beschikbaar in Nederlandse vertaling, maar die kan
slechts gepubliceerd worden na correctie van de tekstherkenning van de ingescande PDF. Wil je deze website
helpen vervolledigen, neem dan contact op met info@gelovenleren.net!
Ad quartum sic proceditur. Videtur quod ad Baptismum non requiratur aqua simplex.
Aqua enim quae apud nos est, non est aqua pura, quod praecipue apparet de aqua maris,
in qua plurimum admiscetur de terrestri, ut patet per philosophum, in libro Meteorol.
Et tamen in tali aqua potest fieri Baptismus. Ergo non requiritur aqua simplex et
pura ad Baptismum. (IIIa q. 66 a. 4 arg. 1)
Praeterea, in solemni celebratione Baptismi aquae infunditur chrisma. Sed hoc videtur
impedire puritatem et simplicitatem aquae. Ergo aqua pura et simplex non requiritur
ad Baptismum. (IIIa q. 66 a. 4 arg. 2)
Praeterea, aqua fluens de latere Christi pendentis in cruce fuit significativa Baptismi,
ut dictum est. Sed aqua illa non videtur fuisse aqua pura, eo quod in corpore mixto,
cuiusmodi fuit corpus Christi, non sunt elementa in actu. Ergo videtur quod non requiratur
aqua pura vel simplex ad Baptismum. (IIIa q. 66 a. 4 arg. 3)
Praeterea, lixivium non videtur esse aqua pura, habet enim contrarias proprietates
aquae, scilicet calefaciendi et desiccandi. Et tamen in lixivio videtur posse fieri
Baptismus, sicut et in aquis balneorum, quae transeunt per venas sulphureas, sicut
et lixivium colatur per cineres. Ergo videtur quod aqua simplex non requiratur ad
Baptismum. (IIIa q. 66 a. 4 arg. 4)
Praeterea, aqua rosacea generatur per sublimationem a rosis, sicut etiam aquae alchimicae
generantur per sublimationem ab aliquibus corporibus. Sed in his aquis, ut videtur,
potest fieri Baptismus, sicut et in aquis pluvialibus, quae per sublimationem vaporum
generantur. Cum igitur huiusmodi aquae non sint purae et simplices, videtur quod aqua
pura et simplex non requiratur ad Baptismum. (IIIa q. 66 a. 4 arg. 5)
Sed contra est quod propria materia Baptismi est aqua, ut dictum est. Sed speciem
aquae non habet nisi aqua simplex. Ergo aqua pura et simplex ex necessitate requiritur
ad Baptismum. (IIIa q. 66 a. 4 s. c.)
Respondeo dicendum quod aqua suam puritatem et simplicitatem potest amittere dupliciter,
uno modo, per mixtionem alterius corporis; alio modo, per alterationem. Utrumque autem
horum contingit fieri dupliciter, scilicet per artem, et per naturam. Ars autem deficit
ab operatione naturae, quia natura dat formam substantialem, quod ars facere non potest,
sed omnes formae artificiales sunt accidentales; nisi forte apponendo proprium agens
ad propriam materiam, sicut ignem combustibili, per quem modum a quibusdam quaedam
animalia per putrefactionem generantur. Quaecumque igitur transmutatio circa aquam
facta est per artem, sive commiscendo sive alterando, non transmutatur species aquae.
Unde in tali aqua potest fieri Baptismus, nisi forte aqua admisceatur per artem in
tam parva quantitate alicui corpori quod compositum magis sit aliud quam aqua; sicut
lutum magis est terra quam aqua, et vinum lymphatum magis est vinum quam aqua. Sed
transmutatio quae fit a natura, quandoque quidem speciem aquae solvit, et hoc fit
quando aqua efficitur per naturam de substantia alicuius corporis mixti; sicut aqua
conversa in liquorem uvae est vinum, unde non habet speciem aquae. Aliquando autem
fit per naturam transmutatio aquae sine solutione speciei, et hoc tam per alterationem,
sicut patet de aqua calefacta a sole; quam etiam per mixtionem, sicut patet de aqua
fluminis turbida ex permixtione terrestrium partium. Sic igitur dicendum est quod
in qualibet aqua, qualitercumque transmutata, dummodo non solvatur species aquae,
potest fieri Baptismus. Si autem solvatur species aquae, non potest fieri Baptismus. (IIIa q. 66 a. 4 co.)
Ad primum ergo dicendum quod transmutatio facta in aqua maris, et in aliis aquis quae
penes nos sunt, non est tanta quae solvat speciem aquae. Et ideo in huiusmodi aquis
potest fieri Baptismus. (IIIa q. 66 a. 4 ad 1)
Ad secundum dicendum quod admixtio chrismatis non solvit speciem aquae. Sicut nec
etiam aqua decoctionis carnium, aut aliorum huiusmodi, nisi forte sit facta tanta
resolutio corporum lixatorum in aqua quod liquor plus habeat de aliena substantia
quam de aqua; quod ex spissitudine perspici potest. Si tamen ex liquore sic inspissato
exprimatur aqua subtilis, potest in ea fieri Baptismus, sicut et in aqua quae exprimitur
ex luto, licet in luto Baptismus fieri non possit. (IIIa q. 66 a. 4 ad 2)
Ad tertium dicendum quod aqua fluens de latere Christi pendentis in cruce non fuit
humor phlegmaticus, ut quidam dixerunt. In tali enim humore non posset fieri Baptismus,
sicut nec in sanguine animalis, aut in vino, aut in quocumque liquore alicuius plantae.
Fuit autem aqua pura miraculose egrediens a corpore mortuo, sicut et sanguis, ad comprobandam
veritatem dominici corporis, contra Manichaeorum errorem, ut scilicet per aquam, quae
est unum quatuor elementorum, ostenderetur corpus Christi vere fuisse compositum ex
quatuor elementis; per sanguinem vero ostenderetur esse compositum ex quatuor humoribus. (IIIa q. 66 a. 4 ad 3)
Ad quartum dicendum quod in lixivio, et in aquis sulphureorum balneorum, potest fieri
Baptismus, quia tales aquae non incorporantur per artem vel naturam aliquibus corporibus
mixtis, sed solum alterationem quandam recipiunt ex hoc quod transeunt per aliqua
corpora. (IIIa q. 66 a. 4 ad 4)
Ad quintum dicendum quod aqua rosacea est liquor rosae resolutus. Unde in ea non potest
fieri Baptismus. Et, eadem ratione, nec in aquis alchimicis, sicut in vino. Nec est
eadem ratio de aquis pluvialibus, quae generantur ex maiori parte ex subtiliatione
vaporum resolutorum ex aquis, minimum autem ibi est de liquoribus corporum mixtorum,
qui tamen per huiusmodi sublimationem, virtute naturae, quae est fortior arte, resolvuntur
in veram aquam, quod ars facere non potest. Unde aqua pluvialis nullam proprietatem
retinet alicuius corporis mixti, quod de aquis rosaceis et de aquis alchimicis dici
non potest. (IIIa q. 66 a. 4 ad 5)
Articulus 5. Zijn de woorden « Ik doop u in de naam des Vaders en des Zoons en des Heiligen Geestes
» voor het doopsel een passende vorm?
Dit artikel is beschikbaar in Nederlandse vertaling, maar die kan
slechts gepubliceerd worden na correctie van de tekstherkenning van de ingescande PDF. Wil je deze website
helpen vervolledigen, neem dan contact op met info@gelovenleren.net!
Ad quintum sic proceditur. Videtur quod haec non sit conveniens forma Baptismi, ego
te baptizo in nomine patris et filii et spiritus sancti. Actus enim magis debet attribui
principali agenti quam ministro. Sed in sacramento minister agit ut instrumentum,
ut supra dictum est, principale autem agens in Baptismo est Christus, secundum illud
Ioan. I, super quem videris spiritum descendentem et manentem, hic est qui baptizat.
Inconvenienter ergo minister dicit, ego te baptizo, praesertim quia in hoc quod dicitur
baptizo, intelligitur ego, et sic videtur superflue apponi. (IIIa q. 66 a. 5 arg. 1)
Praeterea, non oportet quod ille qui aliquem actum exercet, de actu exercito faciat
mentionem, sicut ille qui docet, non oportet quod dicat, ego vos doceo. Dominus autem
simul tradidit praeceptum baptizandi et docendi, dicens, euntes, docete omnes gentes,
et cetera. Ergo non oportet quod in forma Baptismi fiat mentio de actu Baptismi. (IIIa q. 66 a. 5 arg. 2)
Praeterea, ille qui baptizatur, quandoque non intelligit verba, puta si sit surdus
aut puer. Frustra autem ad talem sermo dirigitur, secundum illud Eccli., ubi non est
auditus, non effundas sermonem. Ergo inconvenienter dicitur, ego te baptizo, sermone
directo ad eum qui baptizatur. (IIIa q. 66 a. 5 arg. 3)
Praeterea, contingit simul plures baptizari a pluribus, sicut apostoli baptizaverunt
una die tria millia, et alia die quinque millia, ut dicitur Act. II et IV. Non ergo
debet forma Baptismi determinari in singulari numero, ut dicatur, ego te baptizo,
sed potest dici, nos vos baptizamus. (IIIa q. 66 a. 5 arg. 4)
Praeterea, Baptismus virtutem habet a passione Christi. Sed per formam Baptismus sanctificatur.
Ergo videtur quod in forma Baptismi debeat fieri mentio de passione Christi. (IIIa q. 66 a. 5 arg. 5)
Praeterea, nomen designat proprietatem rei. Sed tres sunt proprietates personales
divinarum personarum, ut in prima parte dictum est. Non ergo debet dici, in nomine
patris et filii et spiritus sancti, sed, in nominibus. (IIIa q. 66 a. 5 arg. 6)
Praeterea, persona patris non solum significatur nomine patris, sed etiam nomine innascibilis
et genitoris; filius etiam significatur nomine verbi et imaginis et geniti; spiritus
etiam sanctus potest significari nomine doni et amoris, et nomine procedentis. Ergo
videtur quod etiam his nominibus utendo perficitur Baptismus. (IIIa q. 66 a. 5 arg. 7)
Sed contra est quod dominus dicit, Matth. ult., euntes, docete omnes gentes, baptizantes
eos in nomine patris et filii et spiritus sancti. (IIIa q. 66 a. 5 s. c.)
Respondeo dicendum quod Baptismus per suam formam consecratur, secundum illud Ephes.
V, mundans eam lavacro aquae in verbo vitae, et Augustinus dicit, in libro de unico
Baptismo, quod Baptismus verbis evangelicis consecratur. Et ideo oportet quod in forma
Baptismi exprimatur causa Baptismi. Est autem eius duplex causa, una quidem principalis,
a qua virtutem habet, quae est sancta Trinitas; alia autem est instrumentalis, scilicet
minister, qui tradit exterius sacramentum. Et ideo debet in forma Baptismi de utraque
fieri mentio. Minister autem tangitur cum dicitur, ego te baptizo, causa autem principalis,
cum dicitur, in nomine patris et filii et spiritus sancti. Unde haec est conveniens
forma Baptismi, ego te baptizo in nomine patris et filii et spiritus sancti. (IIIa q. 66 a. 5 co.)
Ad primum ergo dicendum quod actio attribuitur instrumento sicut immediate agenti,
attribuitur autem principali agenti sicut in cuius virtute instrumentum agit. Et ideo
in forma Baptismi convenienter significatur minister ut exercens actum Baptismi, per
hoc quod dicitur, ego te baptizo, et ipse dominus baptizandi actum attribuit ministris,
dicens, baptizantes eos, et cetera. Causa autem principalis significatur ut in cuius
virtute sacramentum agitur, per hoc quod dicitur, in nomine patris et filii et spiritus
sancti, non enim Christus baptizat sine patre et spiritu sancto. Graeci autem non
attribuunt actum Baptismi ministris, ad evitandum antiquorum errorem, qui virtutem
Baptismi Baptistis attribuebant, dicentes, ego sum Pauli, et ego Cephae. Et ideo dicunt,
baptizetur servus Christi talis in nomine patris, et cetera. Et quia exprimitur actus
exercitus per ministrum cum invocatione Trinitatis, verum perficitur sacramentum.
Quod autem additur ego in forma nostra, non est de substantia formae, sed ponitur
ad maiorem expressionem intentionis. (IIIa q. 66 a. 5 ad 1)
Ad secundum dicendum quod, quia ablutio hominis in aqua propter multa fieri potest,
oportet quod determinetur in verbis formae ad quid fiat. Quod quidem non fit per hoc
quod dicitur, in nomine patris et filii et spiritus sancti, quia omnia in tali nomine
facere debemus, ut habetur Coloss. III. Et ideo, si non exprimatur actus Baptismi,
vel per modum nostrum vel per modum Graecorum, non perficitur sacramentum, secundum
illam decretalem Alexandri III, si quis puerum ter in aquam merserit in nomine patris
et filii et spiritus sancti amen, et non dixerit, ego te baptizo in nomine patris
et filii et spiritus sancti amen, non est puer baptizatus. (IIIa q. 66 a. 5 ad 2)
Ad tertium dicendum quod verba quae proferuntur in formis sacramentorum, non pronuntiantur
solum causa significandi, sed etiam causa efficiendi, inquantum habent efficaciam
ab illo verbo per quod facta sunt omnia. Et ideo convenienter diriguntur non solum
ad homines, sed etiam ad creaturas insensibiles, ut cum dicitur, exorcizo te, creatura
salis. (IIIa q. 66 a. 5 ad 3)
Ad quartum dicendum quod plures simul non possunt unum baptizare, quia actus multiplicatur
secundum multiplicationem agentium, si perfecte ab unoquoque agatur. Et sic, si convenirent
duo quorum unus esset mutus, qui non posset proferre verba, et alius carens manibus,
qui non posset exercere actum, non possent ambo simul baptizare, uno dicente verba
et alio exercente actum. Possunt autem, si necessitas exigit, plures simul baptizari,
quia nullus eorum recipiet nisi unum Baptismum. Sed tunc oportebit dicere, ego baptizo
vos. Nec erit mutatio formae, quia vos nihil aliud est quam te et te. Quod autem dicitur
nos, non est idem quod ego et ego, sed, ego et tu, et sic iam mutaretur forma. Similiter
autem mutaretur forma si diceretur, ego baptizo me. Et ideo nullus potest baptizare
seipsum. Propter quod etiam Christus a Ioanne voluit baptizari, ut dicitur extra,
de Baptismo et eius effectu, cap. debitum. (IIIa q. 66 a. 5 ad 4)
Ad quintum dicendum quod passio Christi, etsi sit principalis causa respectu ministri,
est tamen causa instrumentalis respectu sanctae Trinitatis. Et ideo potius commemoratur
Trinitas quam passio Christi. (IIIa q. 66 a. 5 ad 5)
Ad sextum dicendum quod, etsi sint tria nomina personalia trium personarum, est tamen
unum nomen essentiale. Virtus autem divina, quae operatur in Baptismo, ad essentiam
pertinet. Et ideo dicitur in nomine, et non in nominibus. (IIIa q. 66 a. 5 ad 6)
Ad septimum dicendum quod, sicut aqua sumitur ad Baptismum quia eius usus est communior
ad abluendum, ita ad significandum tres personas in forma Baptismi assumuntur illa
nomina quibus communius consueverunt nominari personae in illa lingua. Nec in aliis
nominibus perficitur sacramentum. (IIIa q. 66 a. 5 ad 7)
Articulus 6. Mag het doopsel in de naam van Christus worden toegediend?
Dit artikel is beschikbaar in Nederlandse vertaling, maar die kan
slechts gepubliceerd worden na correctie van de tekstherkenning van de ingescande PDF. Wil je deze website
helpen vervolledigen, neem dan contact op met info@gelovenleren.net!
Ad sextum sic proceditur. Videtur quod in nomine Christi possit dari Baptismus. Sicut
enim una est fides, et unum Baptisma, ut dicitur Ephes. IV. Sed Act. VIII dicitur
quod in nomine Iesu Christi baptizabantur viri et mulieres. Ergo etiam nunc potest
dari Baptismus in nomine Christi. (IIIa q. 66 a. 6 arg. 1)
Praeterea, Ambrosius dicit, si Christum dicas, et patrem, a quo unctus est, et ipsum
qui unctus est, filium, et spiritum, quo unctus est, designasti. Sed in nomine Trinitatis
potest fieri Baptismus. Ergo et in nomine Christi. (IIIa q. 66 a. 6 arg. 2)
Praeterea, Nicolaus Papa, ad consulta Bulgarorum respondens, dicit, qui in nomine
sanctae Trinitatis, vel tantum in nomine Christi, sicut in actibus apostolorum legitur,
baptizati sunt, unum quippe idemque est, ut sanctus ait Ambrosius, rebaptizari non
debent. Rebaptizarentur autem si in hac forma baptizati sacramentum Baptismi non reciperent.
Ergo potest consecrari Baptismus in nomine Christi sub hac forma, ego te baptizo in
nomine Christi. (IIIa q. 66 a. 6 arg. 3)
Sed contra est quod Pelagius Papa scribit Gaudentio episcopo, si hi qui in locis dilectionis
tuae vicinis commorari dicuntur, se solummodo in nomine domini baptizatos fuisse confitentur,
sine cuiusquam dubitationis ambiguo, eos ad fidem Catholicam venientes in sanctae
Trinitatis nomine baptizabis. Didymus etiam dicit, in libro de spiritu sancto, licet
quis possit existere mentis alienae qui ita baptizaret ut unum de praedictis nominibus,
scilicet trium personarum, praetermittat, sine perfectione baptizabit. (IIIa q. 66 a. 6 s. c.)
Respondeo dicendum quod, sicut supra dictum est, sacramenta habent efficaciam ab institutione
Christi. Et ideo, si praetermittatur aliquid eorum quae Christus instituit circa aliquod
sacramentum, efficacia caret, nisi ex speciali dispensatione eius, qui virtutem suam
sacramentis non alligavit. Christus autem instituit sacramentum Baptismi dari cum
invocatione Trinitatis. Et ideo quidquid desit ad invocationem plenam Trinitatis,
tollit integritatem Baptismi. Nec obstat quod in nomine unius personae intelligitur
alia, sicut in nomine patris intelligitur filius; aut quod ille qui nominat unam solam
personam, potest habere rectam fidem de tribus. Quia ad sacramentum, sicut requiritur
materia sensibilis, ita et forma sensibilis. Unde non sufficit intellectus vel fides
Trinitatis ad perfectionem sacramenti, nisi sensibilibus verbis Trinitas exprimatur.
Unde et in Baptismo Christi, ubi fuit origo sanctificationis nostri Baptismi, affuit
Trinitas sensibilibus, scilicet pater in voce, filius in humana natura, spiritus sanctus
in columba. (IIIa q. 66 a. 6 co.)
Ad primum ergo dicendum quod ex speciali Christi revelatione apostoli in primitiva
Ecclesia in nomine Christi baptizabant, ut nomen Christi, quod erat odiosum Iudaeis
et gentibus, honorabile redderetur, per hoc quod ad eius invocationem spiritus sanctus
dabatur in Baptismo. (IIIa q. 66 a. 6 ad 1)
Ad secundum dicendum quod Ambrosius assignat rationem quare convenienter talis dispensatio
fieri potuit in primitiva Ecclesia, quia scilicet in nomine Christi tota Trinitas
intelligitur; et ideo servabatur ad minus integritate intelligibili forma quam Christus
tradidit in Evangelio. (IIIa q. 66 a. 6 ad 2)
Ad tertium dicendum quod Nicolaus Papa dictum suum confirmat ex duobus praemissis.
Et ideo eius responsio patet ex primis duabus solutionibus. (IIIa q. 66 a. 6 ad 3)
Articulus 7. Wordt de dompeling in het water voor de geldigheid van het doopsel vereist?
Dit artikel is beschikbaar in Nederlandse vertaling, maar die kan
slechts gepubliceerd worden na correctie van de tekstherkenning van de ingescande PDF. Wil je deze website
helpen vervolledigen, neem dan contact op met info@gelovenleren.net!
Ad septimum sic proceditur. Videtur quod immersio in aqua sit de necessitate Baptismi.
Ut enim dicitur Ephes. IV, una fides, unum Baptisma. Sed apud multos communis modus
baptizandi est per immersionem. Ergo videtur quod non possit esse Baptismus sine immersione. (IIIa q. 66 a. 7 arg. 1)
Praeterea, apostolus dicit, Rom. VI, quicumque baptizati sumus in Christo Iesu, in
morte ipsius baptizati sumus, consepulti enim sumus cum illo per Baptismum in morte.
Sed hoc fit per immersionem, dicit enim Chrysostomus, super illud Ioan. III, nisi
quis renatus fuerit ex aqua et spiritu sancto, etc., sicut in quodam sepulcro, in
aqua, submergentibus nobis capita, vetus homo sepelitur, et submersus deorsum occultatur,
deinde novus rursus ascendit. Ergo videtur quod immersio sit de necessitate Baptismi. (IIIa q. 66 a. 7 arg. 2)
Praeterea, si sine immersione totius corporis posset fieri Baptismus, sequeretur quod
pari ratione sufficeret quamlibet partem aqua perfundi. Sed hoc videtur inconveniens,
quia originale peccatum, contra quod praecipue datur Baptismus, non est in una tantum
corporis parte. Ergo videtur quod requiratur immersio ad Baptismum, et non sufficiat
sola aspersio. (IIIa q. 66 a. 7 arg. 3)
Sed contra est quod Heb. X dicitur, accedamus ad eum vero corde in plenitudine fidei,
aspersi corda a conscientia mala, et abluti corpus aqua munda. (IIIa q. 66 a. 7 s. c.)
Respondeo dicendum quod aqua assumitur in sacramento Baptismi ad usum ablutionis corporalis,
per quam significatur interior ablutio peccatorum. Ablutio autem fieri potest per
aquam non solum per modum immersionis, sed etiam per modum aspersionis vel effusionis.
Et ideo, quamvis tutius sit baptizare per modum immersionis, quia hoc habet communior
usus; potest tamen fieri Baptismus per modum aspersionis; vel etiam per modum effusionis,
secundum illud Ezech. XXXVI, effundam super vos aquam mundam, sicut et beatus Laurentius
legitur baptizasse. Et hoc praecipue propter necessitatem. Vel quia est magna multitudo
baptizandorum, sicut patet Act. II et IV, ubi dicitur quod crediderunt una die tria
millia, et alia quinque millia. Quandoque autem potest imminere necessitas propter
paucitatem aquae; vel propter debilitatem ministri, qui non potest sustentare baptizandum;
vel propter debilitatem baptizandi, cui posset imminere periculum mortis ex immersione.
Et ideo dicendum est quod immersio non est de necessitate Baptismi. (IIIa q. 66 a. 7 co.)
Ad primum ergo dicendum quod ea quae sunt per accidens, non variant substantiam rei.
Per se autem requiritur ad Baptismum corporalis ablutio per aquam, unde et Baptismus
lavacrum nominatur, secundum illud Ephes. V, mundans eam lavacro aquae in verbo vitae.
Sed quod fiat ablutio hoc vel illo modo, accidit Baptismo. Et ideo talis diversitas
non tollit unitatem Baptismi. (IIIa q. 66 a. 7 ad 1)
Ad secundum dicendum quod in immersione expressius repraesentatur figura sepulturae
Christi, et ideo hic modus baptizandi est communior et laudabilior. Sed in aliis modis
baptizandi repraesentatur aliquo modo, licet non ita expresse, nam, quocumque modo
fiat ablutio, corpus hominis, vel aliqua pars eius, aquae supponitur, sicut corpus
Christi fuit positum sub terra. (IIIa q. 66 a. 7 ad 2)
Ad tertium dicendum quod principalis pars corporis, praecipue quantum ad exteriora
membra, est caput, in quo vigent omnes sensus et interiores et exteriores. Et ideo,
si totum corpus aqua non possit perfundi, propter aquae paucitatem vel propter aliquam
aliam causam, oportet caput perfundere, in quo manifestatur principium animalis vitae.
Et licet per membra quae generationi deserviunt peccatum originale traducatur, non
tamen sunt membra illa potius aspergenda quam caput, quia per Baptismum non tollitur
transmissio originalis in prolem per actum generationis, sed liberatur anima a macula
et reatu peccati quod incurrit. Et ideo debet praecipue lavari illa pars corporis
in qua manifestantur opera animae. In veteri tamen lege remedium contra originale
peccatum institutum erat in membro generationis, quia adhuc ille per quem originale
erat amovendum, nasciturus erat ex semine Abrahae, cuius fidem circumcisio significabat,
ut dicitur Rom. IV. (IIIa q. 66 a. 7 ad 3)
Articulus 8. Wordt er voor de geldigheid van het doopsel een driedubbele indompeling vereist?
Dit artikel is beschikbaar in Nederlandse vertaling, maar die kan
slechts gepubliceerd worden na correctie van de tekstherkenning van de ingescande PDF. Wil je deze website
helpen vervolledigen, neem dan contact op met info@gelovenleren.net!
Ad octavum sic proceditur. Videtur quod trina immersio sit de necessitate Baptismi.
Dicit enim Augustinus, in quodam sermone de symbolo ad baptizatos, recte tertio mersi
estis, quia accepistis Baptismum in nomine Trinitatis. Recte tertio mersi estis, quia
accepistis Baptismum in nomine Iesu Christi, qui tertia die resurrexit a mortuis.
Illa enim tertio repetita immersio typum dominicae exprimit sepulturae, per quam Christo
consepulti estis in Baptismo. Sed utrumque videtur ad necessitatem Baptismi pertinere,
scilicet et quod significetur in Baptismo Trinitas personarum; et quod fiat configuratio
ad sepulturam Christi. Ergo videtur quod trina immersio sit de necessitate Baptismi. (IIIa q. 66 a. 8 arg. 1)
Praeterea, sacramenta ex mandato Christi efficaciam habent. Sed trina immersio est
ex mandato Christi, scripsit enim Pelagius Papa Gaudentio episcopo, evangelicum praeceptum,
ipso domino Deo et salvatore nostro Iesu Christo tradente, nos admonet in nomine Trinitatis,
trina etiam immersione, sanctum Baptismum unicuique tribuere. Ergo, sicut baptizare
in nomine Trinitatis est de necessitate Baptismi, ita baptizare trina immersione videtur
esse de necessitate Baptismi. (IIIa q. 66 a. 8 arg. 2)
Praeterea, si trina immersio non sit de necessitate Baptismi, ergo ad primam immersionem
aliquis Baptismi consequitur sacramentum. Si vero addatur secunda et tertia, videtur
quod secundo vel tertio baptizetur, quod est inconveniens. Non ergo una immersio sufficit
ad sacramentum Baptismi, sed trina videtur esse de necessitate ipsius. (IIIa q. 66 a. 8 arg. 3)
Sed contra est quod Gregorius scribit Leandro episcopo, reprehensibile esse nullatenus
potest infantem in Baptismate vel tertio vel semel immergere, quoniam et in tribus
immersionibus personarum Trinitas, et una potest divinitatis singularitas designari. (IIIa q. 66 a. 8 s. c.)
Respondeo dicendum quod, sicut prius dictum est, ad Baptismum per se requiritur ablutio
aquae, quae est de necessitate sacramenti, modus autem ablutionis per accidens se
habet ad sacramentum. Et ideo, sicut ex praedicta auctoritate Gregorii patet, quantum
est de se, utrumque licite fieri potest, scilicet et semel et ter immergere, quia
unica immersione significatur unitas mortis Christi, et unitas deitatis; per trinam
autem immersionem significatur triduum sepulturae Christi, et etiam Trinitas personarum.
Sed diversis ex causis, secundum ordinationem Ecclesiae, quandoque institutus est
unus modus, quandoque alius. Quia enim a principio nascentis Ecclesiae quidam de Trinitate
male sentiebant, Christum purum hominem aestimantes, nec dici filium Dei et Deum nisi
per meritum eius, quod praecipue fuit in morte, ideo non baptizabant in nomine Trinitatis,
sed in commemorationem mortis Christi, et una immersione. Quod reprobatum fuit in
primitiva Ecclesia. Unde in canonibus apostolorum legitur, si quis presbyter aut episcopus
non trinam immersionem unius ministerii, sed semel mergat in Baptismate, quod dari
a quibusdam dicitur in morte domini, deponatur, non enim nobis dixit dominus, in morte
mea baptizate, sed, in nomine patris et filii et spiritus sancti. Postmodum vero inolevit
quorundam schismaticorum et haereticorum error homines rebaptizantium, sicut de Donatistis
Augustinus narrat, super Ioan. Et ideo, in detestationem erroris eorum, fuit statutum
in Concilio Toletano quod fieret una sola immersio, ubi sic legitur, propter vitandum
schismatis scandalum, vel haeretici dogmatis usum, simplam teneamus Baptismi immersionem.
Sed, cessante tali causa, communiter observatur in Baptismo trina immersio. Et ideo
graviter peccaret aliter baptizans, quasi ritum Ecclesiae non observans. Nihilominus
tamen esset Baptismus. (IIIa q. 66 a. 8 co.)
Ad primum ergo dicendum quod Trinitas est sicut agens principale in Baptismo. Similitudo
autem agentis pervenit ad effectum secundum formam, et non secundum materiam. Et ideo
significatio Trinitatis fit in Baptismo per verba formae. Nec est de necessitate quod
significetur Trinitas per usum materiae, sed hoc fit ad maiorem expressionem. Similiter
etiam mors Christi figuratur sufficienter in unica immersione. Triduum autem sepulturae
non est de necessitate nostrae salutis, quia etiam si una die fuisset sepultus vel
mortuus, suffecisset ad perficiendam nostram redemptionem; sed triduum illud ordinatur
ad manifestandam veritatem mortis, ut supra dictum est. Et ideo patet quod trina immersio
nec ex parte Trinitatis, nec ex parte passionis Christi, est de necessitate sacramenti. (IIIa q. 66 a. 8 ad 1)
Ad secundum dicendum quod Pelagius Papa intelligit trinam immersionem esse ex mandato
Christi in suo simili, in hoc scilicet quod Christus praecepit baptizari in nomine
patris et filii et spiritus sancti. Non tamen est similis ratio de forma et de usu
materiae, ut dictum est. (IIIa q. 66 a. 8 ad 2)
Ad tertium dicendum quod, sicut supra dictum est, intentio requiritur ad Baptismum.
Et ideo ex intentione ministri Ecclesiae, qui intendit unum Baptismum dare trina immersione,
efficitur unum Baptisma. Unde Hieronymus dicit, super epistolam ad Philipp., licet
ter baptizetur, idest immergatur, propter mysterium Trinitatis, tamen unum Baptisma
reputatur. Si vero intenderet ad unamquamque immersionem unum Baptisma dare, ad singulas
immersiones repetens verba formae, peccaret, quantum in se est, pluries baptizans. (IIIa q. 66 a. 8 ad 3)
Articulus 9. Mag het doopsel hernieuwd worden?
Dit artikel is beschikbaar in Nederlandse vertaling, maar die kan
slechts gepubliceerd worden na correctie van de tekstherkenning van de ingescande PDF. Wil je deze website
helpen vervolledigen, neem dan contact op met info@gelovenleren.net!
Ad nonum sic proceditur. Videtur quod Baptismus possit iterari. Baptismus enim videtur
institutus ad ablutionem peccatorum. Sed peccata iterantur. Ergo multo magis Baptismus
debet iterari, quia misericordia Christi transcendit hominis culpam. (IIIa q. 66 a. 9 arg. 1)
Praeterea, Ioannes Baptista praecipue fuit a Christo commendatus, cum de eo dictum
sit, Matth. XI, inter natos mulierum non surrexit maior Ioanne Baptista. Sed baptizati
a Ioanne iterum rebaptizantur, ut habetur Act. XIX, ubi dicitur quod Paulus baptizavit
eos qui erant baptizati Baptismo Ioannis. Ergo multo fortius illi qui sunt baptizati
ab haereticis vel peccatoribus, sunt rebaptizandi. (IIIa q. 66 a. 9 arg. 2)
Praeterea, in Nicaeno Concilio statutum est, si quis confugeret ad Ecclesiam Catholicam
de Paulianistis et Cataphrygis, baptizari eos debere. Videtur autem esse eadem ratio
de haereticis aliis. Ergo baptizati ab haereticis debent esse rebaptizati. (IIIa q. 66 a. 9 arg. 3)
Praeterea, Baptismus est necessarius ad salutem. Sed de quibusdam baptizatis aliquando
dubitatur an sint baptizati. Ergo videtur quod debeant iterum rebaptizari. (IIIa q. 66 a. 9 arg. 4)
Praeterea, Eucharistia est perfectius sacramentum quam Baptismus, ut supra dictum
est. Sed sacramentum Eucharistiae iteratur. Ergo multo magis Baptismus potest iterari. (IIIa q. 66 a. 9 arg. 5)
Sed contra est quod dicitur Ephes. IV, una fides, unum Baptisma. (IIIa q. 66 a. 9 s. c.)
Respondeo dicendum quod Baptismus iterari non potest. Primo quidem, quia Baptismus
est quaedam spiritualis regeneratio, prout scilicet aliquis moritur veteri vitae,
et incipit novam vitam agere. Unde dicitur Ioan. III, nisi quis renatus fuerit ex
aqua et spiritu sancto, non potest videre regnum Dei. Unius autem non est nisi una
generatio. Et ideo non potest Baptismus iterari, sicut nec carnalis generatio. Unde
Augustinus dicit, super illud Ioan. III, nunquid potest in ventrem matris suae iterato
introire et renasci, sic tu, inquit, intellige nativitatem spiritus, quo modo intellexit
Nicodemus nativitatem carnis. Quo modo enim uterus non potest repeti, sic nec Baptismus.
Secundo, quia in morte Christi baptizamur, per quam morimur peccato et resurgimus
in novitatem vitae. Christus autem semel tantum mortuus est. Et ideo nec Baptismus
iterari debet. Propter quod, Heb. VI, contra quosdam rebaptizari volentes dicitur,
rursus crucifigentes sibimetipsis filium Dei, ubi Glossa dicit, una Christi mors unum
Baptisma consecravit. Tertio, quia Baptismus imprimit characterem, qui est indelebilis,
et cum quadam consecratione datur. Unde, sicut aliae consecrationes non iterantur
in Ecclesia, ita nec Baptismus. Et hoc est quod Augustinus dicit, in II contra epistolam
Parmeniani, quod character militaris non repetitur; et quod non minus haeret sacramentum
Christi quam corporalis haec nota, cum videamus nec apostatas carere Baptismate, quibus
utique per poenitentiam redeuntibus non restituitur. Quarto, quia Baptismus principaliter
datur contra originale peccatum. Et ideo, sicut originale peccatum non iteratur, ita
etiam nec Baptismus iteratur, quia, ut dicitur Rom. V, sicut per unius delictum in
omnes homines in condemnationem, sic per unius iustitiam in omnes homines in iustificationem
vitae. (IIIa q. 66 a. 9 co.)
Ad primum ergo dicendum quod Baptismus operatur in virtute passionis Christi, sicut
supra dictum est. Et ideo, sicut peccata sequentia virtutem passionis Christi non
auferunt, ita etiam non auferunt Baptismum, ut necesse sit ipsum iterari, sed, poenitentia
superveniente, tollitur peccatum, quod impediebat effectum Baptismi. (IIIa q. 66 a. 9 ad 1)
Ad secundum dicendum quod, sicut Augustinus dicit, super illud Ioan. I, sed ego nesciebam
eum, ecce, post Ioannem baptizatum est, post homicidam non est baptizatum, quia Ioannes
dedit Baptismum suum, homicida dedit Baptismum Christi; quia sacramentum tam sanctum
est ut nec homicida ministrante polluatur. (IIIa q. 66 a. 9 ad 2)
Ad tertium dicendum quod Pauliani et Cataphrygae non baptizabant in nomine Trinitatis.
Unde Gregorius dicit, scribens Quirico episcopo, hi haeretici qui in Trinitatis nomine
minime baptizantur, sicut sunt Bonosiani et Cataphrygae, qui scilicet idem sentiebant
cum Paulianis, quia et isti Christum Deum non credunt, existimantes scilicet ipsum
esse purum hominem, et isti, scilicet Cataphrygae, spiritum sanctum perverso sensu
esse purum hominem, Montanum scilicet, credunt, qui cum ad sanctam Ecclesiam veniunt,
baptizantur, quia Baptisma non fuit quod, in errore positi, sanctae Trinitatis nomine
minime perceperunt. Sed, sicut in regulis ecclesiasticis dicitur, si qui apud illos
haereticos baptizati sunt qui in sanctae Trinitatis confessione baptizant, et veniunt
ad Catholicam fidem, recipiantur ut baptizati. (IIIa q. 66 a. 9 ad 3)
Ad quartum dicendum quod, sicut dicit decretalis Alexandri III, de quibus dubium est
an baptizati fuerint, baptizentur his verbis praemissis, si baptizatus es, non te
rebaptizo, sed si non baptizatus es, ego te baptizo, et cetera. Non enim videtur iterari
quod nescitur esse factum. (IIIa q. 66 a. 9 ad 4)
Ad quintum dicendum quod utrumque sacramentum, scilicet Baptismi et Eucharistiae,
est repraesentativum dominicae mortis et passionis, aliter tamen et aliter. Nam in
Baptismo commemoratur mors Christi inquantum homo Christo commoritur ut in novam vitam
regeneretur. Sed in sacramento Eucharistiae commemoratur mors Christi inquantum ipse
Christus passus exhibetur nobis quasi paschale convivium, secundum illud I Cor. V,
Pascha nostrum immolatus est Christus, itaque epulemur. Et quia homo semel nascitur,
multoties autem cibatur, semel tantum datur Baptismus, multoties autem Eucharistia. (IIIa q. 66 a. 9 ad 5)
Articulus 10. Is de ritus die de heilige Kerk bij het doopsel gebruikt goed gekozen?
Dit artikel is beschikbaar in Nederlandse vertaling, maar die kan
slechts gepubliceerd worden na correctie van de tekstherkenning van de ingescande PDF. Wil je deze website
helpen vervolledigen, neem dan contact op met info@gelovenleren.net!
Ad decimum sic proceditur. Videtur quod non sit conveniens ritus quo Ecclesia utitur
in baptizando. Ut enim dicit Chrysostomus, nunquam aquae Baptismi purgare peccata
credentium possent, nisi tactu dominici corporis sanctificatae fuissent. Hoc autem
factum fuit in Baptismo Christi, qui celebratur in festo Epiphaniae. Ergo magis deberet
celebrari solemnis Baptismus in festo Epiphaniae quam in vigilia Paschae et in vigilia
Pentecostes. (IIIa q. 66 a. 10 arg. 1)
Praeterea, ad idem sacramentum non videtur pertinere diversarum materierum usus. Sed
ab Baptismum pertinet ablutio aquae. Inconvenienter igitur ille qui baptizatur bis
inungitur oleo sancto, primum in pectore, deinde inter scapulas, tertio, chrismate
in vertice. (IIIa q. 66 a. 10 arg. 2)
Praeterea, in Christo Iesu non est masculus neque femina, barbarus et Scytha, et eadem
ratione nec aliquae aliae huiusmodi differentiae. Multo igitur minus diversitas vestium
aliquid operatur in fide Christi. Inconvenienter ergo baptizatis traditur candida
vestis. (IIIa q. 66 a. 10 arg. 3)
Praeterea, sine huiusmodi observantiis potest Baptismus celebrari. Haec igitur quae
dicta sunt, videntur esse superflua, et ita inconvenienter ab Ecclesia instituta esse
in ritu Baptismi. (IIIa q. 66 a. 10 arg. 4)
Sed contra est quod Ecclesia regitur spiritu sancto, qui nihil inordinatum operatur. (IIIa q. 66 a. 10 s. c.)
Respondeo dicendum quod in sacramento Baptismi aliquid agitur quod est de necessitate
sacramenti, et aliquid est quod ad quandam solemnitatem sacramenti pertinet. De necessitate
quidem sacramenti est et forma, quae designat principalem causam sacramenti; et minister,
qui est causa instrumentalis; et usus materiae, scilicet ablutio in aqua, quae designat
principalem sacramenti effectum. Cetera vero omnia quae in ritu baptizandi observat
Ecclesia, magis pertinent ad quandam solemnitatem sacramenti. Quae quidem adhibentur
sacramento propter tria. Primo quidem, ad excitandam devotionem fidelium, et reverentiam
ad sacramentum. Si enim simpliciter fieret ablutio in aqua, absque solemnitate, de
facili ab aliquibus aestimaretur quasi quaedam communis ablutio. Secundo, ad fidelium
instructionem. Simplices enim, qui litteris non erudiuntur, oportet erudire per aliqua
sensibilia signa, puta per picturas, et aliqua huiusmodi. Et per hunc modum per ea
quae in sacramentis aguntur, vel instruuntur, vel sollicitantur ad quaerendum de his
quae per huiusmodi sensibilia signa significantur. Et ideo, quia, praeter principalem
sacramenti effectum, oportet quaedam alia scire circa Baptismum, conveniens fuit ut
etiam quibusdam exterioribus signis repraesentarentur. Tertio, quia per orationes
et benedictiones et alia huiusmodi cohibetur vis Daemonis ab impedimento sacramentalis
effectus. (IIIa q. 66 a. 10 co.)
Ad primum ergo dicendum quod Christus in Epiphania baptizatus est Baptismo Ioannis,
ut supra dictum est, quo quidem Baptismo non baptizantur fideles, sed potius Baptismo
Christi. Qui quidem habet efficaciam ex passione Christi, secundum illud Rom. VI,
quicumque baptizati sumus in Christo Iesu, in morte ipsius baptizati sumus; et ex
spiritu sancto, secundum illud Ioan. III, nisi quis renatus fuerit ex aqua et spiritu
sancto. Et ideo solemnis Baptismus agitur in Ecclesia et in vigilia Paschae, quando
fit commemoratio dominicae sepulturae, et resurrectionis eiusdem; propter quod et
dominus post resurrectionem praeceptum de Baptismo discipulis dedit, ut habetur Matth.
ult., et in vigilia Pentecostes, quando incipit celebrari solemnitas spiritus sancti;
unde et apostoli leguntur ipso die Pentecostes, quo spiritum sanctum receperant, tria
millia baptizasse. (IIIa q. 66 a. 10 ad 1)
Ad secundum dicendum quod usus aquae adhibetur in Baptismo quasi pertinens ad substantiam
sacramenti, sed usus olei vel chrismatis adhibetur ad quandam solemnitatem. Nam primo,
baptizandus inungitur oleo sancto et in pectore et in scapulis, quasi athleta Dei,
ut Ambrosius dicit, in libro de sacramentis, sicut pugiles inungi consueverunt. Vel,
sicut Innocentius dicit, in quadam decretali de sacra unctione, baptizandus in pectore
inungitur, ut spiritus sancti donum recipiat, errorem abiiciat et ignorantiam, et
fidem rectam suscipiat, quia iustus ex fide vivit; inter scapulas autem inungitur,
ut spiritus sancti gratiam induat, exuat negligentiam et torporem, et bonam operationem
exerceat; ut per fidei sacramentum sit munditia cogitationum in pectore, et fortitudo
laborum in scapulis. Post Baptismum vero, ut Rabanus dicit, statim signatur in cerebro
a presbytero cum sacro chrismate, sequente simul et oratione, ut Christi regni particeps
fiat, et a Christo Christianus possit vocari. Vel, sicut Ambrosius dicit, unguentum
super caput effunditur, quia sapientis sensus in capite eius, ut scilicet sit paratus
omni petenti de fide reddere rationem. (IIIa q. 66 a. 10 ad 2)
Ad tertium dicendum quod vestis illa candida traditur baptizato, non quidem ea ratione
quod non liceat ei aliis vestibus uti, sed in signum gloriosae resurrectionis, ad
quam homines per Baptismum regenerantur; et ad designandam puritatem vitae, quam debent
post Baptismum observare, secundum illud Rom. VI, in novitate vitae ambulemus. (IIIa q. 66 a. 10 ad 3)
Ad quartum dicendum quod ea quae pertinent ad solemnitatem sacramenti, etsi non sint
de necessitate sacramenti, non tamen sunt superflua, quia sunt ad bene esse sacramenti,
ut supra dictum est. (IIIa q. 66 a. 10 ad 4)
Articulus 11. Worden er terecht drie verschillende doopsels onderscheiden?
Dit artikel is beschikbaar in Nederlandse vertaling, maar die kan
slechts gepubliceerd worden na correctie van de tekstherkenning van de ingescande PDF. Wil je deze website
helpen vervolledigen, neem dan contact op met info@gelovenleren.net!
Ad undecimum sic proceditur. Videtur quod inconvenienter describantur tria Baptismata,
scilicet aquae, sanguinis et flaminis, scilicet spiritus sancti. Quia apostolus dicit,
Ephes. IV, una fides, unum Baptisma. Sed non est nisi una fides. Ergo non debent tria
Baptismata esse. (IIIa q. 66 a. 11 arg. 1)
Praeterea, Baptismus est quoddam sacramentum, ut ex supra dictis patet. Sed solum
Baptismus aquae est sacramentum. Ergo non debent poni alii duo Baptismi. (IIIa q. 66 a. 11 arg. 2)
Praeterea, Damascenus, in IV libro, determinat plura alia genera Baptismatum. Non
ergo solum debent poni tria Baptismata. (IIIa q. 66 a. 11 arg. 3)
Sed contra est quod, super illud Heb. VI, Baptismatum doctrinae, dicit Glossa, pluraliter
dicit, quia est Baptismus aquae, poenitentiae, et sanguinis. (IIIa q. 66 a. 11 s. c.)
Respondeo dicendum quod, sicut supra dictum est, Baptismus aquae efficaciam habet
a passione Christi, cui aliquis configuratur per Baptismum; et ulterius, sicut a prima
causa, a spiritu sancto. Licet autem effectus dependeat a prima causa, causa tamen
superexcedit effectum, nec dependet ab effectu. Et ideo, praeter Baptismum aquae,
potest aliquis consequi sacramenti effectum ex passione Christi, inquantum quis ei
conformatur pro Christo patiendo. Unde dicitur Apoc. VII, hi sunt qui venerunt ex
tribulatione magna, et laverunt stolas suas et dealbaverunt eas in sanguine agni.
Eadem etiam ratione aliquis per virtutem spiritus sancti consequitur effectum Baptismi,
non solum sine Baptismo aquae, sed etiam sine Baptismo sanguinis, inquantum scilicet
alicuius cor per spiritum sanctum movetur ad credendum et diligendum Deum, et poenitendum
de peccatis; unde etiam dicitur Baptismus poenitentiae. Et de hoc dicitur Isaiae IV,
si abluerit dominus sordes filiarum Sion, et sanguinem Ierusalem laverit de medio
eius, in spiritu iudicii et spiritu ardoris. Sic igitur utrumque aliorum Baptismatum
nominatur Baptismus, inquantum supplet vicem Baptismi. Unde dicit Augustinus, in IV
libro de unico Baptismo parvulorum, Baptismi vicem aliquando implere passionem, de
latrone illo cui non baptizato dictum est, hodie mecum eris in Paradiso, beatus Cyprianus
non leve documentum assumit. Quod etiam atque etiam considerans, invenio non tantum
passionem pro nomine Christi id quod ex Baptismo deerat posse supplere, sed etiam
fidem conversionemque cordis, si forte ad celebrandum mysterium Baptismi in angustiis
temporum succurri non potest. (IIIa q. 66 a. 11 co.)
Ad primum ergo dicendum quod alia duo Baptismata includuntur in Baptismo aquae, qui
efficaciam habet et ex passione Christi et ex spiritu sancto. Et ideo per hoc non
tollitur unitas Baptismatis. (IIIa q. 66 a. 11 ad 1)
Ad secundum dicendum quod, sicut supra dictum est, sacramentum habet rationem signi.
Alia vero duo conveniunt cum Baptismo aquae, non quidem quantum ad rationem signi,
sed quantum ad effectum Baptismatis. Et ideo non sunt sacramenta. (IIIa q. 66 a. 11 ad 2)
Ad tertium dicendum quod Damascenus ponit quaedam Baptismata figuralia. Sicut diluvium,
quod fuit signum nostri Baptismi quantum ad salvationem fidelium in Ecclesia, sicut
tunc paucae animae salvae factae sunt in arca, ut dicitur I Petr. III. Ponit etiam
transitum maris rubri, qui significat nostrum Baptisma quantum ad liberationem a servitute
peccati; unde apostolus dicit, I Cor. X, quod omnes baptizati sunt in nube et in mari.
Ponit etiam ablutiones diversas quae fiebant in veteri lege, praefigurantes nostrum
Baptisma quantum ad purgationem peccatorum. Ponit etiam Baptismum Ioannis, qui fuit
praeparatorius ad nostrum Baptisma. (IIIa q. 66 a. 11 ad 3)
Articulus 12. Is het doopsel van Bloed het voortreffelijkste doopsel?
Dit artikel is beschikbaar in Nederlandse vertaling, maar die kan
slechts gepubliceerd worden na correctie van de tekstherkenning van de ingescande PDF. Wil je deze website
helpen vervolledigen, neem dan contact op met info@gelovenleren.net!
Ad duodecimum sic proceditur. Videtur quod Baptismus sanguinis non sit potissimus
inter tria Baptismata. Baptismus enim aquae imprimit characterem. Quod quidem Baptismus
sanguinis non facit. Ergo Baptismus sanguinis non est potior quam Baptismus aquae. (IIIa q. 66 a. 12 arg. 1)
Praeterea, Baptismus sanguinis non valet sine Baptismo flaminis, qui est per caritatem,
dicitur enim I Cor. XIII, si tradidero corpus meum ita ut ardeam, caritatem autem
non habuero, nihil mihi prodest. Sed Baptismus flaminis valet sine Baptismo sanguinis,
non enim soli martyres salvantur. Ergo Baptismus sanguinis non est potissimus. (IIIa q. 66 a. 12 arg. 2)
Praeterea, sicut Baptismus aquae habet efficaciam a passione Christi, cui, secundum
praedicta, respondet Baptismus sanguinis, ita passio Christi efficaciam habet a spiritu
sancto, secundum illud Heb. IX, sanguis Christi, qui per spiritum sanctum obtulit
semetipsum pro nobis, emundabit conscientias nostras ab operibus mortuis, et cetera.
Ergo Baptismus flaminis potior est quam Baptismus sanguinis. Non ergo Baptismus sanguinis
est potissimus. (IIIa q. 66 a. 12 arg. 3)
Sed contra est quod Augustinus, ad Fortunatum, loquens de comparatione Baptismatum,
dicit, baptizatus confitetur fidem suam coram sacerdote, martyr coram persecutore.
Ille post confessionem suam aspergitur aqua, hic sanguine. Ille per impositionem manus
pontificis recipit spiritum sanctum, hic templum efficitur spiritus sancti. (IIIa q. 66 a. 12 s. c.)
Respondeo dicendum quod, sicut dictum est, effusio sanguinis pro Christo, et operatio
interior spiritus sancti, dicuntur Baptismata inquantum efficiunt effectum Baptismi
aquae. Baptismus autem aquae efficaciam habet a passione Christi et a spiritu sancto,
ut dictum est. Quae quidem duae causae operantur in quolibet horum trium Baptismatum,
excellentissime autem in Baptismo sanguinis. Nam passio Christi operatur quidem in
Baptismo aquae per quandam figuralem repraesentationem; in Baptismo autem flaminis
vel poenitentiae per quandam affectionem; sed in Baptismo sanguinis per imitationem
operis. Similiter etiam virtus spiritus sancti operatur in Baptismo aquae per quandam
virtutem latentem; in Baptismo autem poenitentiae per cordis commotionem; sed in Baptismo
sanguinis per potissimum dilectionis et affectionis fervorem, secundum illud Ioan.
XV, maiorem hac dilectionem nemo habet, ut animam suam ponat quis pro amicis suis. (IIIa q. 66 a. 12 co.)
Ad primum ergo dicendum quod character est res et sacramentum. Non autem dicimus quod
Baptismus sanguinis praeeminentiam habeat secundum rationem sacramenti, sed quantum
ad sacramenti effectum. (IIIa q. 66 a. 12 ad 1)
Ad secundum dicendum quod effusio sanguinis non habet rationem Baptismi si sit sine
caritate. Ex quo patet quod Baptismus sanguinis includit Baptismum flaminis, et non
e converso. Unde ex hoc probatur perfectior. (IIIa q. 66 a. 12 ad 2)
Ad tertium dicendum quod Baptismus sanguinis praeeminentiam habet non solum ex parte
passionis Christi, sed etiam ex parte spiritus sancti, ut dictum est. (IIIa q. 66 a. 12 ad 3)