Deze Quaestio is niet beschikbaar in Nederlandse vertaling
Prooemium
Deinde considerandum est de his quae pertinent ad statum primi hominis secundum corpus.
Et primo, quantum ad conservationem individui; secundo, quantum ad conservationem
speciei. Circa primum quaeruntur quatuor. Primo, utrum homo in statu innocentiae esset
immortalis. Secundo, utrum esset impassibilis. Tertio, utrum indigeret cibis. Quarto,
utrum per lignum vitae immortalitatem consequeretur. (Ia q. 97 pr.)
Articulus 1.
Ad primum sic proceditur. Videtur quod homo in statu innocentiae non erat immortalis.
Mortale enim ponitur in definitione hominis. Sed remota definitione, aufertur definitum.
Ergo si homo erat, non poterat esse immortalis. (Ia q. 97 a. 1 arg. 1)
Praeterea, corruptibile et incorruptibile genere differunt, ut dicitur in X Metaphys.
Sed eorum quae differunt genere, non est transmutatio in invicem. Si ergo primus homo
fuit incorruptibilis, non posset homo in statu isto esse corruptibilis. (Ia q. 97 a. 1 arg. 2)
Praeterea, si homo in statu innocentiae fuit immortalis, aut hoc habuit per naturam,
aut per gratiam. Sed non per naturam, quia, cum natura eadem maneat secundum speciem,
nunc quoque esset immortalis. Similiter nec per gratiam, quia primus homo gratiam
per poenitentiam recuperavit, secundum illud Sap. X, eduxit illum a delicto suo; ergo
immortalitatem recuperasset; quod patet esse falsum. Non ergo homo erat immortalis
in statu innocentiae. (Ia q. 97 a. 1 arg. 3)
Praeterea, immortalitas promittitur homini in praemium; secundum illud Apoc. XXI,
mors ultra non erit. Sed homo non fuit conditus in statu praemii, sed ut praemium
mereretur. Ergo homo in statu innocentiae non fuit immortalis. (Ia q. 97 a. 1 arg. 4)
Sed contra est quod dicitur ad Rom. V, quod per peccatum intravit mors in mundum.
Ergo ante peccatum homo erat immortalis. (Ia q. 97 a. 1 s. c.)
Respondeo dicendum quod aliquid potest dici incorruptibile tripliciter. Uno modo,
ex parte materiae, eo scilicet quod vel non habet materiam, sicut Angelus; vel habet
materiam quae non est in potentia nisi ad unam formam, sicut corpus caeleste. Et hoc
dicitur secundum naturam incorruptibile. Alio modo dicitur aliquid incorruptibile
ex parte formae, quia scilicet rei corruptibili per naturam, inhaeret aliqua dispositio
per quam totaliter a corruptione prohibetur. Et hoc dicitur incorruptibile secundum
gloriam, quia, ut dicit Augustinus in epistola ad Dioscorum, tam potenti natura Deus
fecit animam, ut ex eius beatitudine redundet in corpus plenitudo sanitatis, idest
incorruptionis vigor. Tertio modo dicitur aliquid incorruptibile ex parte causae efficientis.
Et hoc modo homo in statu innocentiae fuisset incorruptibilis et immortalis. Quia,
ut Augustinus dicit in libro de quaest. Vet. et Nov. Test., Deus hominem fecit, qui
quandiu non peccaret, immortalitate vigeret, ut ipse sibi auctor esset aut ad vitam
aut ad mortem. Non enim corpus eius erat indissolubile per aliquem immortalitatis
vigorem in eo existentem; sed inerat animae vis quaedam supernaturaliter divinitus
data, per quam poterat corpus ab omni corruptione praeservare, quandiu ipsa Deo subiecta
mansisset. Quod rationabiliter factum est. Quia enim anima rationalis excedit proportionem
corporalis materiae, ut supra dictum est. Conveniens fuit ut in principio ei virtus
daretur, per quam corpus conservare posset supra naturam corporalis materiae. (Ia q. 97 a. 1 co.)
Ad primum ergo et secundum dicendum quod rationes illae procedunt de incorruptibili
et immortali per naturam. (Ia q. 97 a. 1 ad 1)
Ad tertium dicendum quod vis illa praeservandi corpus a corruptione, non erat animae
humanae naturalis, sed per donum gratiae. Et quamvis gratiam recuperaverit ad remissionem
culpae et meritum gloriae, non tamen ad amissae immortalitatis effectum. Hoc enim
reservabatur Christo, per quem naturae defectus in melius reparandus erat, ut infra
dicetur. (Ia q. 97 a. 1 ad 3)
Ad quartum dicendum quod differt immortalitas gloriae, quae promittitur in praemium,
ab immortalitate quae fuit homini collata in statu innocentiae. (Ia q. 97 a. 1 ad 4)
Articulus 2.
Ad secundum sic proceditur. Videtur quod homo in statu innocentiae fuisset passibilis.
Sentire enim est pati quoddam. Sed homo in statu innocentiae fuisset sensibilis. Ergo
fuisset passibilis. (Ia q. 97 a. 2 arg. 1)
Praeterea, somnus passio quaedam est. Sed homo in statu innocentiae dormivisset; secundum
illud Gen. II, immisit Deus soporem in Adam. Ergo fuisset passibilis. (Ia q. 97 a. 2 arg. 2)
Praeterea, ibidem subditur quod tulit unam de costis eius. Ergo fuisset passibilis
etiam per abscissionem partis. (Ia q. 97 a. 2 arg. 3)
Praeterea, corpus hominis molle fuit. Sed molle naturaliter passivum est a duro. Ergo
si corpori primi hominis obvium fuisset aliquod corpus durum, ab eo passum fuisset.
Et sic primus homo fuit passibilis. (Ia q. 97 a. 2 arg. 4)
Sed contra est quia, si fuit passibilis, fuit etiam corruptibilis, quia passio, magis
facta, abiicit a substantia. (Ia q. 97 a. 2 s. c.)
Respondeo dicendum quod passio dupliciter dicitur. Uno modo, proprie, et sic pati
dicitur quod a sua naturali dispositione removetur. Passio enim est effectus actionis,
in rebus autem naturalibus contraria agunt et patiuntur ad invicem, quorum unum removet
alterum a sua naturali dispositione. Alio modo, dicitur passio communiter, secundum
quamcumque mutationem, etiam si pertineat ad perfectionem naturae; sicut intelligere
vel sentire dicitur pati quoddam. Hoc igitur secundo modo, homo in statu innocentiae
passibilis erat, et patiebatur, et secundum animam et secundum corpus. Primo autem
modo dicta passione, erat impassibilis et secundum animam et secundum corpus, sicut
et immortalis, poterat enim passionem prohibere, sicut et mortem, si absque peccato
perstitisset. (Ia q. 97 a. 2 co.)
Et per hoc patet responsio ad duo prima. Nam sentire et dormire non removent hominem
a naturali dispositione, sed ad bonum naturae ordinantur. (Ia q. 97 a. 2 ad 1)
Ad tertium dicendum quod, sicut supra dictum est, costa illa fuit in Adam, inquantum
erat principium humani generis; sicut semen est in homine, inquantum est principium
per generationem. Sicut igitur decisio seminis non est cum passione quae removeat
hominem a naturali dispositione, ita etiam est dicendum de separatione illius costae. (Ia q. 97 a. 2 ad 3)
Ad quartum dicendum quod corpus hominis in statu innocentiae poterat praeservari ne
pateretur laesionem ab aliquo duro, partim quidem per propriam rationem, per quam
poterat nociva vitare; partim etiam per divinam providentiam, quae sic ipsum tuebatur,
ut nihil ei occurreret ex improviso, a quo laederetur. (Ia q. 97 a. 2 ad 4)
Articulus 3.
Ad tertium sic proceditur. Videtur quod homo in statu innocentiae non indigebat cibis.
Cibus enim necessarius est homini ad restaurationem deperditi. Sed in corpore Adae,
ut videtur, nulla fiebat deperditio, quia incorruptibile erat. Ergo non erat ei cibus
necessarius. (Ia q. 97 a. 3 arg. 1)
Praeterea, cibus est necessarius ad nutriendum. Sed nutritio non est sine passione.
Cum ergo corpus hominis esset impassibile, non erat ei cibus necessarius, ut videtur. (Ia q. 97 a. 3 arg. 2)
Praeterea, cibus dicitur esse nobis necessarius ad vitae conservationem. Sed Adam
aliter vitam poterat conservare, quia si non peccaret, non moreretur. Ergo cibus non
erat ei necessarius. (Ia q. 97 a. 3 arg. 3)
Praeterea, ad sumptionem cibi sequitur emissio superfluitatum, quae habent quandam
turpitudinem non convenientem dignitati primi status. Ergo videtur quod homo in primo
statu cibis non uteretur. (Ia q. 97 a. 3 arg. 4)
Sed contra est quod dicitur Gen. II, de omni ligno quod est in Paradiso, comedetis. (Ia q. 97 a. 3 s. c.)
Respondeo dicendum quod homo in statu innocentiae habuit vitam animalem cibis indigentem;
post resurrectionem vero habebit vitam spiritualem cibis non indigentem. Ad cuius
evidentiam, considerandum est quod anima rationalis et anima est et spiritus. Dicitur
autem esse anima secundum illud quod est sibi commune et aliis animabus, quod est
vitam corpori dare, unde dicitur Gen. II, factus est homo in animam viventem, idest
vitam corpori dantem. Sed spiritus dicitur secundum illud quod est proprium sibi et
non aliis animabus, quod scilicet habeat virtutem intellectivam immaterialem. In primo
igitur statu anima rationalis communicabat corpori id quod competit ei inquantum est
anima, et ideo corpus illud dicebatur animale, inquantum scilicet habebat vitam ab
anima. Primum autem principium vitae in istis inferioribus, ut dicitur in libro de
anima, est anima vegetabilis, cuius opera sunt alimento uti et generare et augeri.
Et ideo haec opera homini in primo statu competebant. In ultimo vero statu post resurrectionem,
anima communicabit quodammodo corpori ea quae sunt sibi propria inquantum est spiritus,
immortalitatem quidem, quantum ad omnes; impassibilitatem vero et gloriam et virtutem,
quantum ad bonos, quorum corpora spiritualia dicentur. Unde post resurrectionem homines
cibis non indigebunt, sed in statu innocentiae eis indigebant. (Ia q. 97 a. 3 co.)
Ad primum ergo dicendum quod, sicut dicit Augustinus in libro de quaest. Vet. et Nov.
Test., quomodo immortale corpus habebat, quod cibo sustentabatur? Immortale enim non
eget esca neque potu. Dictum est enim supra quod immortalitas primi status erat secundum
vim quandam supernaturalem in anima residentem; non autem secundum aliquam dispositionem
corpori inhaerentem. Unde per actionem caloris aliquid de humido illius corporis poterat
deperdi; et ne totaliter consumeretur, necesse erat per assumptionem cibi homini subveniri. (Ia q. 97 a. 3 ad 1)
Ad secundum dicendum quod in nutritione est quaedam passio et alteratio, scilicet
ex parte alimenti, quod convertitur in substantiam eius quod alitur. Unde ex hoc non
potest concludi quod corpus hominis fuerit passibile, sed quod cibus assumptus erat
passibilis. Quamvis etiam talis passio esset ad perfectionem naturae. (Ia q. 97 a. 3 ad 2)
Ad tertium dicendum quod, si homo sibi non subveniret de cibo, peccaret; sicut peccavit
sumendo vetitum cibum. Simul enim sibi praeceptum fuit ut a ligno scientiae boni et
mali abstineret, et ut de omni alio ligno Paradisi vesceretur. (Ia q. 97 a. 3 ad 3)
Ad quartum dicendum quod quidam dicunt quod homo in statu innocentiae non assumpsisset
de cibo nisi quantum fuisset ei necessarium, unde non fuisset ibi superfluitatum emissio.
Sed hoc irrationabile videtur, quod in cibo assumpto non esset aliqua faeculentia,
quae non esset apta ut converteretur in hominis nutrimentum. Unde oportebat superfluitates
emitti. Tamen fuisset divinitus provisum ut nulla ex hoc indecentia esset. (Ia q. 97 a. 3 ad 4)
Articulus 4.
Ad quartum sic proceditur. Videtur quod lignum vitae non poterat esse causa immortalitatis.
Nihil enim potest agere ultra suam speciem, effectus enim non excedit causam. Sed
lignum vitae erat corruptibile, alioquin non potuisset in nutrimentum assumi, quia
alimentum convertitur in substantiam nutriti, ut dictum est. Ergo lignum vitae incorruptibilitatem
seu immortalitatem conferre non poterat. (Ia q. 97 a. 4 arg. 1)
Praeterea, effectus qui causantur a virtutibus plantarum et aliarum naturalium rerum,
sunt naturales. Si ergo lignum vitae immortalitatem causasset, fuisset illa immortalitas
naturalis. (Ia q. 97 a. 4 arg. 2)
Praeterea, hoc videtur redire in fabulas antiquorum, qui dixerunt quod dii qui comedebant
de quodam cibo, facti sunt immortales, quos irridet philosophus in III Metaphys. (Ia q. 97 a. 4 arg. 3)
Sed contra est quod dicitur Gen. III, ne forte mittat manum suam et sumat de ligno
vitae, et comedat et vivat in aeternum. (Ia q. 97 a. 4 s. c. 1)
Praeterea, Augustinus in libro de quaest. Vet. et Nov. Test., dicit, gustus arboris
vitae corruptionem corporis inhibebat, denique etiam post peccatum potuit insolubilis
manere, si permissum esset illi edere de arbore vitae. (Ia q. 97 a. 4 s. c. 2)
Respondeo dicendum quod lignum vitae quodammodo immortalitatem causabat, non autem
simpliciter. Ad cuius evidentiam, considerandum est quod duo remedia ad conservationem
vitae habebat homo in primo statu, contra duos defectus. Primus enim defectus est
deperditio humidi per actionem caloris naturalis, qui est animae instrumentum. Et
contra hunc defectum subveniebatur homini per esum aliorum lignorum Paradisi, sicut
et nunc subvenitur nobis, per cibos quos sumimus. Secundus autem defectus est quia,
ut philosophus dicit I de Generat., illud quod generatur ex aliquo extraneo, adiunctum
ei quod prius erat humido praeexistenti, imminuit virtutem activam speciei, sicut
aqua adiuncta vino, primo quidem convertitur in saporem vini, sed secundum quod magis
et magis additur, diminuit vini fortitudinem, et tandem vinum fit aquosum. Sic igitur
videmus quod in principio virtus activa speciei est adeo fortis, quod potest convertere
de alimento non solum quod sufficit ad restaurationem deperditi, sed etiam quod sufficit
ad augmentum. Postmodum vero quod aggeneratur non sufficit ad augmentum, sed solum
ad restaurationem deperditi. Tandem vero, in statu senectutis, nec ad hoc sufficit,
unde sequitur decrementum, et finaliter naturalis dissolutio corporis. Et contra hunc
defectum subveniebatur homini per lignum vitae, habebat enim virtutem fortificandi
virtutem speciei contra debilitatem provenientem ex admixtione extranei. Unde Augustinus
dicit, in XIV de Civ. Dei, quod cibus aderat homini ne esuriret, potus ne sitiret,
et lignum vitae ne senectus eum dissolveret. Et in libro de quaest. Vet. et Nov. Test.,
dicit quod vitae arbor medicinae modo corruptionem hominum prohibebat. Non tamen simpliciter
immortalitatem causabat. Quia neque virtus quae inerat animae ad conservandum corpus,
causabatur ex ligno vitae, neque etiam poterat immortalitatis dispositionem corpori
praestare, ut nunquam dissolvi posset. Quod ex hoc patet, quia virtus cuiuscumque
corporis est finita. Unde non poterat virtus ligni vitae ad hoc se extendere ut daret
corpori virtutem Durandi tempore infinito, sed usque ad determinatum tempus. Manifestum
est enim quod, quanto aliqua virtus est maior, tanto imprimit durabiliorem effectum.
Unde cum virtus ligni vitae esset finita, semel sumptum praeservabat a corruptione
usque ad determinatum tempus; quo finito, vel homo translatus fuisset ad spiritualem
vitam, vel indiguisset iterum sumere de ligno vitae. (Ia q. 97 a. 4 co.)
Et per hoc patet responsio ab obiecta. Nam primae rationes concludunt quod non causabat
incorruptibilitatem simpliciter. Aliae vero concludunt quod causabat incorruptibilitatem
impediendo corruptionem, secundum modum praedictum. (Ia q. 97 a. 4 ad 1)