Deinde conſiderandum eſt de dominio quod competebat homini in ſtatu innocentiae. Et circa hoc quaeruntur quatuor. Primo, utrum homo in ſtatu innocentiae animalibus dominaretur. Secundo, utrum dominaretur omni creaturae. Tertio, utrum in ſtatu innocentiae omnes homines fuiſſent aequales. Quarto, utrum in illo ſtatu homo hominibus dominaretur. (Ia q. 96 pr.)
Ad primum ſic proceditur. Videtur quod Adam in ſtatu innocentiae animalibus non dominabatur. Dicit enim Auguſtinus, IX ſuper Gen. ad Litt., quod miniſterio Angelorum animalia ſunt adducta ad Adam, ut eis nomina imponeret. Non autem fuiſſet ibi neceſſarium Angelorum miniſterium, ſi homo per ſeipſum animalibus dominabatur. Non ergo in ſtatu innocentiae habuit dominium homo ſuper alia animalia. (Ia q. 96 a. 1 arg. 1)
Praeterea, ea quae ad invicem diſcordant, non recte ſub uno dominio congregantur. Sed multa animalia naturaliter ad invicem diſcordant, ſicut ovis et lupus. Ergo omnia animalia ſub hominis dominio non continebantur. (Ia q. 96 a. 1 arg. 2)
Praeterea, Hieronymus dicit quod homini ante peccatum non indigenti, Deus animalium dominationem dedit, praeſciebat enim hominem adminiculo animalium adiuvandum fore poſt lapſum. Ergo ad minus uſus dominii ſuper animalia non competebat homini ante peccatum. (Ia q. 96 a. 1 arg. 3)
Praeterea, proprium domini eſſe videtur praecipere. Sed praeceptum non recte fertur niſi ad habentem rationem. Ergo homo non habebat dominium ſuper animalia irrationalia. (Ia q. 96 a. 1 arg. 4)
Sed contra eſt quod dicitur Gen. I, de homine, praeſit piſcibus maris, et volatilibus caeli, et beſtiis terrae. (Ia q. 96 a. 1 s. c.)
Reſpondeo dicendum quod, ſicut ſupra dictum eſt, inobedientia ad hominem eorum quae ei debent eſſe ſubiecta, ſubſecuta eſt in poenam eius, eo quod ipſe fuit inobediens Deo. Et ideo in ſtatu innocentiae, ante inobedientiam praedictam, nihil ei repugnabat quod naturaliter deberet ei eſſe ſubiectum. Omnia autem animalia ſunt homini naturaliter ſubiecta. Quod apparet ex tribus. Primo quidem, ex ipſo naturae proceſſu. Sicut enim in generatione rerum intelligitur quidam ordo quo proceditur de imperfecto ad perfectum (nam materia eſt propter formam, et forma imperfectior propter perfectiorem), ita etiam eſt in uſu rerum naturalium, nam imperfectiora cedunt in uſum perfectorum; plantae enim utuntur terra ad ſui nutrimentum, animalia vero plantis, et homines plantis et animalibus. Unde naturaliter homo dominatur animalibus. Et propter hoc philoſophus dicit, in I Politic., quod venatio ſylveſtrium animalium eſt iuſta et naturalis, quia per eam homo vindicat ſibi quod eſt naturaliter ſuum. Secundo apparet hoc ex ordine divinae providentiae, quae ſemper inferiora per ſuperiora gubernat. Unde, cum homo ſit ſupra cetera animalia, utpote ad imaginem Dei factus, convenienter eius gubernationi alia animalia ſubduntur. Tertio apparet idem ex proprietate hominis, et aliorum animalium. In aliis enim animalibus invenitur, ſecundum aeſtimationem naturalem, quaedam participatio prudentiae ad aliquos particulares actus, in homine autem invenitur univerſalis prudentia, quae eſt ratio omnium agibilium. Omne autem quod eſt per participationem, ſubditur ei quod eſt per eſſentiam et univerſaliter. Unde patet quod naturalis eſt ſubiectio aliorum animalium ad hominem. (Ia q. 96 a. 1 co.)
Ad primum ergo dicendum quod in ſubiectos multa poteſt facere ſuperior poteſtas, quae non poteſt facere inferior. Angelus autem eſt naturaliter ſuperior homine. Unde aliquis effectus poterat fieri circa animalia virtute angelica, qui non poterat fieri poteſtate humana; ſcilicet quod ſtatim omnia animalia congregarentur. (Ia q. 96 a. 1 ad 1)
Ad ſecundum dicendum quod quidam dicunt quod animalia quae nunc ſunt ferocia et occidunt alia animalia, in ſtatu illo fuiſſent manſueta non ſolum circa hominem, ſed etiam circa alia animalia. Sed hoc eſt omnino irrationabile. Non enim per peccatum hominis natura animalium eſt mutata, ut quibus nunc naturale eſt comedere aliorum animalium carnes, tunc vixiſſent de herbis, ſicut leones et falcones. Nec Gloſſa Bedae dicit, Gen. I, quod ligna et herbae datae ſunt omnibus animalibus et avibus in cibum, ſed quibuſdam. Fuiſſet ergo naturalis diſcordia inter quaedam animalia. Nec tamen propter hoc ſubtraherentur dominio hominis; ſicut nec nunc propter hoc ſubtrahuntur dominio Dei, cuius providentia hoc totum diſpenſatur. Et huius providentiae homo executor fuiſſet, ut etiam nunc apparet in animalibus domeſticis, miniſtrantur enim falconibus domeſticis per homines gallinae in cibum. (Ia q. 96 a. 1 ad 2)
Ad tertium dicendum quod homines in ſtatu innocentiae non indigebant animalibus ad neceſſitatem corporalem, neque ad tegumentum, quia nudi erant, et non erubeſcebant, nullo inſtante inordinatae concupiſcentiae motu; neque ad cibum, quia lignis Paradiſi veſcebantur; neque ad vehiculum, propter corporis robur. Indigebant tamen eis ad experimentalem cognitionem ſumendam de naturis eorum. Quod ſignificatum eſt per hoc, quod Deus ad eum animalia adduxit, ut eis nomina imponeret, quae eorum naturas deſignant. (Ia q. 96 a. 1 ad 3)
Ad quartum dicendum quod alia animalia habent quandam participationem prudentiae et rationis ſecundum aeſtimationem naturalem; ex qua contingit quod grues ſequuntur ducem, et apes obediunt regi. Et ſic tunc omnia animalia per ſeipſa homini obediviſſent, ſicut nunc quaedam domeſtica ei obediunt. (Ia q. 96 a. 1 ad 4)
Ad ſecundum ſic proceditur. Videtur quod homo non habuiſſet dominium ſuper omnes alias creaturas. Angelus enim naturaliter eſt maioris poteſtatis quam homo. Sed, ſicut dicit Auguſtinus III de Trin., materia corporalis non obediviſſet ad nutum etiam ſanctis Angelis. Ergo multo minus homini in ſtatu innocentiae. (Ia q. 96 a. 2 arg. 1)
Praeterea, in plantis non ſunt de viribus animae niſi nutritiva et augmentativa et generativa. Hae autem non ſunt natae obedire rationi; ut in uno et eodem homine apparet. Ergo, cum dominium competat homini ſecundum rationem, videtur quod plantis homo in ſtatu innocentiae non dominaretur. (Ia q. 96 a. 2 arg. 2)
Praeterea, quicumque dominatur alicui rei, poteſt illam rem mutare. Sed homo non potuiſſet mutare curſum caeleſtium corporum, hoc enim ſolius Dei eſt, ut Dionyſius dicit in epiſtola ad Polycarpum. Ergo non dominabatur eis. (Ia q. 96 a. 2 arg. 3)
Sed contra eſt quod dicitur Gen. I, de homine, praeſit univerſae creaturae. (Ia q. 96 a. 2 s. c.)
Reſpondeo dicendum quod in homine quodammodo ſunt omnia, et ideo ſecundum modum quo dominatur his quae in ſeipſo ſunt, ſecundum hunc modum competit ei dominari aliis. Eſt autem in homine quatuor conſiderare, ſcilicet rationem, ſecundum quam convenit cum Angelis; vires ſenſitivas, ſecundum quas convenit cum animalibus; vires naturales, ſecundum quas convenit cum plantis; et ipſum corpus, ſecundum quod convenit cum rebus inanimatis. Ratio autem in homine habet locum dominantis, et non ſubiecti dominio. Unde homo Angelis non dominabatur in primo ſtatu, et quod dicitur omni creaturae, intelligitur quae non eſt ad imaginem Dei. Viribus autem ſenſitivis, ſicut iraſcibili et concupiſcibili, quae aliqualiter obediunt rationi, dominatur anima imperando. Unde et in ſtatu innocentiae animalibus aliis per imperium dominabatur. Viribus autem naturalibus, et ipſi corpori, homo dominatur non quidem imperando, ſed utendo. Et ſic etiam homo in ſtatu innocentiae dominabatur plantis et rebus inanimatis, non per imperium vel immutationem, ſed abſque impedimento utendo eorum auxilio. (Ia q. 96 a. 2 co.)
Et per hoc patet reſponſio ad obiecta. (Ia q. 96 a. 2 ad arg.)
Ad tertium ſic proceditur. Videtur quod homines in ſtatu innocentiae omnes fuiſſent aequales. Dicit enim Gregorius quod, ubi non delinquimus, omnes pares ſumus. Sed in ſtatu innocentiae non erat delictum. Ergo omnes erant pares. (Ia q. 96 a. 3 arg. 1)
Praeterea, ſimilitudo et aequalitas eſt ratio mutuae dilectionis; ſecundum illud Eccli. XIII, omne animal diligit ſibi ſimile, ſic et omnis homo proximum ſibi. In illo autem ſtatu inter homines abundabat dilectio, quae eſt vinculum pacis. Ergo omnes fuiſſent pares in ſtatu innocentiae. (Ia q. 96 a. 3 arg. 2)
Praeterea, ceſſante cauſa, ceſſat effectus. Sed cauſa inaequalitatis inter homines videtur nunc eſſe, ex parte quidem Dei, quod quoſdam pro meritis praemiat, quoſdam vero punit, ex parte vero naturae, quia propter naturae defectum quidam naſcuntur debiles et orbati, quidam autem fortes et perfecti. Quae in primo ſtatu non fuiſſent. (Ia q. 96 a. 3 arg. 3)
Sed contra eſt quod dicitur Rom. XIII, quae a Deo ſunt, ordinata ſunt. Ordo autem maxime videtur in diſparitate conſiſtere, dicit enim Auguſtinus, XIX de Civ. Dei, ordo eſt parium diſpariumque rerum ſua cuique loca tribuens diſpoſitio. Ergo in primo ſtatu, qui decentiſſimus fuiſſet, diſparitas inveniretur. (Ia q. 96 a. 3 s. c.)
Reſpondeo dicendum quod neceſſe eſt dicere aliquam diſparitatem in primo ſtatu fuiſſe, ad minus quantum ad ſexum, quia ſine diverſitate ſexus, generatio non fuiſſet. Similiter etiam quantum ad aetatem, ſic enim quidam ex aliis naſcebantur; nec illi qui miſcebantur, ſteriles erant. Sed et ſecundum animam diverſitas fuiſſet, et quantum ad iuſtitiam et quantum ad ſcientiam. Non enim ex neceſſitate homo operabatur, ſed per liberum arbitrium; ex quo homo habet quod poſſit magis et minus animum applicare ad aliquid faciendum vel volendum vel cognoſcendum. Unde quidam magis profeciſſent in iuſtitia et ſcientia quam alii. Ex parte etiam corporis, poterat eſſe diſparitas. Non enim erat exemptum corpus humanum totaliter a legibus naturae, quin ex exterioribus agentibus aliquod commodum aut auxilium reciperet magis et minus, cum etiam et cibis eorum vita ſuſtentaretur. Et ſic nihil prohibet dicere quin ſecundum diverſam diſpoſitionem aeris et diverſum ſitum ſtellarum, aliqui robuſtiores corpore generarentur quam alii, et maiores et pulchriores et melius complexionati. Ita tamen quod in illis qui excederentur, nullus eſſet defectus ſive peccatum, ſive circa animam ſive circa corpus. (Ia q. 96 a. 3 co.)
Ad primum ergo dicendum quod Gregorius per verba illa intendit excludere diſparitatem quae eſt ſecundum differentiam iuſtitiae et peccati; ex qua contingit quod aliqui poenaliter ſunt ſub aliis coercendi. (Ia q. 96 a. 3 ad 1)
Ad ſecundum dicendum quod aequalitas eſt cauſa quod dilectio mutua ſit aequalis. Sed tamen inter inaequales poteſt eſſe maior dilectio quam inter aequales, licet non aequaliter utrinque reſpondeat. Pater enim plus diligit filium naturaliter, quam frater fratrem; licet filius non tantundem diligat patrem, ſicut ab eo diligitur. (Ia q. 96 a. 3 ad 2)
Ad tertium dicendum quod cauſa diſparitatis poterat eſſe et ex parte Dei, non quidem ut puniret quoſdam et quoſdam praemiaret; ſed ut quoſdam plus, quoſdam minus ſublimaret, ut pulchritudo ordinis magis in hominibus reluceret. Et etiam ex parte naturae poterat diſparitas cauſari ſecundum praedictum modum, abſque aliquo defectu naturae. (Ia q. 96 a. 3 ad 3)
Ad quartum ſic proceditur. Videtur quod homo in ſtatu innocentiae homini non dominabatur. Dicit enim Auguſtinus, XIX de Civ. Dei, hominem rationalem, ad imaginem ſuam factum, non voluit Deus niſi irrationabilibus dominari; non hominem homini, ſed hominem pecori. (Ia q. 96 a. 4 arg. 1)
Praeterea, illud quod eſt introductum in poenam peccati, non fuiſſet in ſtatu innocentiae. Sed hominem ſubeſſe homini, introductum eſt in poenam peccati, dictum eſt enim mulieri poſt peccatum, ſub poteſtate viri eris, ut dicitur Gen. III. Ergo in ſtatu innocentiae non erat homo homini ſubiectus. (Ia q. 96 a. 4 arg. 2)
Praeterea, ſubiectio libertati opponitur. Sed libertas eſt unum de praecipuis bonis, quod in ſtatu innocentiae non defuiſſet, quando nihil aberat quod bona voluntas cupere poſſet, ut Auguſtinus dicit XIV de Civ. Dei. Ergo homo homini in ſtatu innocentiae non dominabatur. (Ia q. 96 a. 4 arg. 3)
Sed contra, conditio hominum in ſtatu innocentiae non erat dignior quam conditio Angelorum. Sed inter Angelos quidam aliis dominantur, unde et unus ordo dominationum vocatur. Ergo non eſt contra dignitatem ſtatus innocentiae, quod homo homini dominaretur. (Ia q. 96 a. 4 s. c.)
Reſpondeo dicendum quod dominium accipitur dupliciter. Uno modo, ſecundum quod opponitur ſervituti, et ſic dominus dicitur cui aliquis ſubditur ut ſervus. Alio modo accipitur dominium, ſecundum quod communiter refertur ad ſubiectum qualitercumque, et ſic etiam ille qui habet officium gubernandi et dirigendi liberos, dominus dici poteſt. Primo ergo modo accepto dominio, in ſtatu innocentiae homo homini non dominaretur, ſed ſecundo modo accepto dominio, in ſtatu innocentiae homo homini dominari potuiſſet. Cuius ratio eſt, quia ſervus in hoc differt a libero, quod liber eſt cauſa ſui, ut dicitur in principio Metaphys.; ſervus autem ordinatur ad alium. Tunc ergo aliquis dominatur alicui ut ſervo, quando eum cui dominatur ad propriam utilitatem ſui, ſcilicet dominantis, refert. Et quia unicuique eſt appetibile proprium bonum, et per conſequens contriſtabile eſt unicuique quod illud bonum quod deberet eſſe ſuum, cedat alteri tantum; ideo tale dominium non poteſt eſſe ſine poena ſubiectorum. Propter quod, in ſtatu innocentiae non fuiſſet tale dominium hominis ad hominem. Tunc vero dominatur aliquis alteri ut libero, quando dirigit ipſum ad proprium bonum eius qui dirigitur, vel ad bonum commune. Et tale dominium hominis, ad hominem in ſtatu innocentiae fuiſſet, propter duo. Primo quidem, quia homo naturaliter eſt animal ſociale, unde homines in ſtatu innocentiae ſocialiter vixiſſent. Socialis autem vita multorum eſſe non poſſet, niſi aliquis praeſideret, qui ad bonum commune intenderet, multi enim per ſe intendunt ad multa, unus vero ad unum. Et ideo philoſophus dicit, in principio Politic., quod quandocumque multa ordinantur ad unum, ſemper invenitur unum ut principale et dirigens. Secundo quia, ſi unus homo habuiſſet ſuper alium ſupereminentiam ſcientiae et iuſtitiae, inconveniens fuiſſet niſi hoc exequeretur in utilitatem aliorum; ſecundum quod dicitur I Petr. IV, unuſquiſque gratiam quam accepit, in alterutrum illam adminiſtrantes. Unde Auguſtinus dicit, XIX de Civ. Dei, quod iuſti non dominandi cupiditate imperant, ſed officio conſulendi, hoc naturalis ordo praeſcribit, ita Deus hominem condidit. (Ia q. 96 a. 4 co.)
Et per hoc patet reſponſio ad omnia obiecta, quae procedunt de primo modo dominii. (Ia q. 96 a. 4 ad arg.)